Bizipenetatik kontatzen duzu zein oinarri edo printzipioren arabera ematen duzun zuk eskola. Zergatik bizipenetatik, eta ez teoriatik eta pedagogia zehatzetatik abiatuta?

Pertsona bizipenek egiten dutelako. Honaino benetan ekarri gaituena eguneroko bizipena da: ikasleekin lan egiten dugunean gertatzen diren kontu horiek. Ez dut uste kanpo formazioek ekarri gaituztenik honaino.

Kalkulatu nezake nire irakasle biziaren erdia bete dudala, hogei bat urte. Beste hainbat bizipen izango ditut hurrengo hogei urtetan, eta agian ikuspegia aldatzen eta garatzen joango naiz. Ikasleen eguneroko bizipenak ere oso garrantzitsuak dira. Nolako bizipenak dituzte gure ikasleek gure eskoletan egunerokoan?

Gainera hau ez da instrukzio liburu bat, gehiago da gonbidapen bat: denboran geratu, hausnartu eta “zerbait aldatu behar dugu?” pentsatzera bideratu nahi duena. Pentsatzen baduzu aldatu behar dugula, goazen eskolak eraldatzen hastera denok.

Teoriak ez du hunkitzen. Bizipenek bai.

Eskolaren helburuak zoriontasuna ere izan beharko lukeela aldarrikatzen duzu. Noiz da haurra zoriontsu eskolan, eta praktikan nola egiten da eskola zoriontsu bat?

Zoriontasuna ez dago eskolaren menpe bakarrik. Baina ikasleek ordu asko pasatzen dituzte eskolan. Zoriontasunak helburu behar luke, bidea egiteko jarrera den heinean. Nola helduko diogu ikasleen bide horri? Zoriontasunetik.

Zer ulertzen dugu zoriontasunaz? Eskolari lotuta, nik zoriontasuna lotzen dut guztiontzako eskola batekin. Hau da, haurrak lekua izan behar du eskolan. Kontua da, ea egungo eskolan haur guztiek lekua topatzen duten, euren kolorea agertzeko aukerarik ba al duten. Haurrak altxorrak dira, bakoitzak bere gaitasunak ditu eta lortu beharko genuke haurrak dituen gaitasun horiek agerian jartzea eskolan. Egungo eskolen antolakuntzarekin, ikasle batzuek askotan dute agerian jartzeko aukera. Beste batzuek ez. Horri begira eraldatu beharko genituzke eskolak:  ikasle guztiek lekua izan dezaten eskolan.

Ikasleak aukera izan behar luke bere nahiak eskolan asebetetzeko. Eta horrek ezer gutxi du “sudurraren puntan jartzen zaiona” egitetik. Baina nahi duen hori aurrera eramateko aukera izango duen eskola behar dugu. Ez da ikaslea eskolara moldatu behar dena, eskolak moldatu behar du ikaslearen kuriositatera. Haurrak nahi duen hori asebetetzen duenean zoriontsu da, eta ez du zerikusi handirik lorpenekin, bidea egiteko jarrerarekin baizik.

Ikasle bakoitzaren erritmoa ezberdina da, aniztasuna horretan ere islatzen baita. Nola egiten da aniztasuna errespetatzen duen eskola bat?

Desberdinaren aldarria eginez. Desberdina berdin tratatuz eta berdin sentitzen dena bakar sentiaraziz. Lekua eginez ikasle bakoitzari. Horretarako eskura dugun altxor bat adin aniztasuna da. Zergatik banatu behar ditugu ikasleak adinka? Ikasleak nahasten ditugunean adinez, haur bakoitzak bere lekua topatzen du era naturalean.

Beste gako bat koloreak dira, Maitane Gartziandiak liburuko ilustrazioetan oso ongi adierazi dituen bezala. Koloreak agerian jarri eta gehiago baloratu behar dugu ikasleek egunerokoan egiten duten hori. Hori da orain eta hemen bizi duten denbora. Hori da errealitatea: zer egiten du, zertarako gai da. Baina susmoa dut gehiago begiratzen diogula egiteko daukan horri: noraino iritsi behar du, zer falta du... Gehiegi tematzen gara horretan. Aniztasuna errespetatzen duen eskolak gehiago baloratu behar du haurrak egiten duen bide hori, eta gu bidelagun izan.

Egunero ikasle guztiei lan berdina, denbora berean, helburu berdinaren pean eginarazten badiegu... Nola errespetatzen da haur horren erritmoa? Oso zaila ikusten dut. Gure eskolan, adibidez, haur bakoitzak dauka bere proiekua eta ez du ondokoarekin konparatzeko aukerarik. Ez dago konparaketarik, ez dago juzgurik. Konparaziotan erortzen garenean, karga emozional hori kudeatzea oso zaila da. Gurean ikasle bakoitzak dauka proiektu bat, eta irakasleontzako, ikasle bakoitza da proiektu bat.

Liburuan zintzotasun oso ausart bat irakurtzen da, autokritika egiten baituzu atzera begirako pasarteak kontatzean, eta barkamena ere eskatzen duzu momentu batzuetan. Akatsak baloratzea da ikasteko gakoetako bat?

Barkamena liburu osoan zehar dago, nahiz eta birritan aipatu “barkamen” hitza. Baina liburuan nabari da halako barkamen eskaera bat, hogei urteko ibilbidean ez dugulako beti asmatu. Zintzotasunetik idatzita dago.

Akatsaren apologia egin beharko genuke. Akatsak izan behar luke ikasteko bide. Egun eskoletan metodo zientifikoa darabilgu eta STEAM proiektuak, eta erabat bat nator filosofia horrekin, baina metodo zientifikoak akatsa goraipatzen du: errore-akatsa, proba-akatsa, horren aldarria egiten du. Zenbatetan onartzen dugu akatsa? Nola baloratzen dugu haurraren akatsa?

Boligrafo gorriaren ordez egun berdea erabiltzen da, arinagoa delakoan, baina berdin erabiltzen jarraitzen dugu: idazten duguna, baloratzen duguna  berdina da. Noiz uzten diegu ikasleei proba egiten? Arlo guztietan uzten diegu? Ez, normalean artean, eta komodin modura erabiltzen ditugun arloetan. Baina matematika ere bada akatsa funtsezko izan behar duen arlo bat.

Edisonen aipua ere oso ezaguna da, baina ez diogu benetan kasu askorik egiten: filamentua asmatzen ari zenean jendeak azpimarratzen zion zenbatetan huts egiten ari zen, eta berak erantzun ezetz, orain bidea garbiago zuela, bazituela mila modu filamentua ez egiteko.

Akatsak izan behar du ikasteko oinarri, eta egun ez dakit akatsa zenbat baliatzen dugun.

Zuen eskolan ez duzue azterketarik ez boligrafo gorririk erabiltzen baloratzeko.

Ikasle bakoitza bere proiektua egiten ari den bide horretan, ebidentziak jasotzen saiatzen gara: non kokatzen da? Zer egiteko gai da? Eta bide horretan ondoan egon eta laguntzea da gure lana. Ez dut uste azterketen beharrik dugunik jakiteko ikasle horiek non kokatzen diren.

Eguneroko lana da baloratu behar duguna. Printzipio baten pean ari gara: ikasle guztiak guztionak dira. Baina denbora dago, askotan konpetentziez hitz egiten dugunean ez gara konturatzen hamasei urterekin eskuratu beharrekoak direla konpetentzia horiek. Eta azkarregi baloratu nahi izaten dugu ikasleak zer falta duen horretara iristeko. Eta zer falta du bada? Denbora!

Denok ikusi ditugu “zailtasun” izenaren pean bataiatu edo etiketatu ditugun ikasleak eta halako batean esaten dugu “ene, zer pasa zaio jauzi hori egiteko?”. Bada bere garapena horixe zela, eta denbora eman behar zitzaiola berak aldaketa horiek egin ahal izateko. Ikasle horiek izan dira liburua egitera bultzatu nautenak, markatu nauten ikasleak horiek izan dira: beren eskola garaian “sufritu” egin dutenak eta hortik ateratzeko eta hegan egiteko gai izan direnak.

[Publikotik galdera hau egin dute] Liburuak aldaketak egiteko deia egiten du, eta irakasleei entzuten zaie ikasle zaharragoekin zailagoa dela aldaketa egiten, edo eskolaren arabera ere badela. Zama hori duen irakasleari zer esango zenioke?

Guztiok daukagula muga bat: beldurra. Beldurrak zilegi dira eta beharrezko, horrek eramaten baikaitu pauso seguruak ematera. Baina beldurrak ezin du izan muga.

Ikerketek diote 0-7 adin tarteko urteak kritikoak direla haurraren garapenean. Aldiz, denok jotzen dugu ontzat Haur Hezkuntzan eta Lehen Hezkuntzan aldaketak egitea, eta ausartzen gara. Aldaketa horiei jarraipena ematea proposatzen dut. Eta goazen aldaketa txikietatik hastera, ez dugu zertan salto egin behar urik ba ote dagoen jakin gabe. Baina nik egin dut salto eta ura badago. Liburuaren hasieran eta bukaeran galdera bat egin dut, gonbidapen batekin: Bazatoz?

Metodo zientifikoa berriz aipatuz, nik ere proba-akatsa egin ahala aldaketak egin ditut nire egunerokoan, baina pausoak eman ahala ikusi dut onerako zirela. Irakasle taldeak ikusi dugu hori eta elkarrekin egin dugu bidea. Ikasleak eurak ere jabetu dira, eta gurasoak ere bai, bide horretan ikasleak aurrera egiten duela, zoriontsu dela eta gaitasunetan eta konpetentzietan ez duela inongo arazorik. Gu ere dekretuari lotzen gatzaio eta hezkuntza legeari. Hau ez da burutazio bat, lan egiteko beste modu bat da.

Ez dut instrukzio liburu bat egin, ez dut nahi hau irakurtzen duenak hala egin behar duenik ulertzerik. Hausnartzeko tarte bat hartzea da gonbidapena. Besterik gabe. Azken hogei urtetan asko aldatu da hezkuntza? Esango nuke ezetz. Pauso txikiak emateko gonbidapena da.

Koldo Rabadani ARGIAn egindako elkarrizketa irakurtzeko, sakatu hemen.

Bidean liburua erosteko, sakatu hemen.