“Aitona dantzaria zen, ni ere aritu naiz eta orain semea eta alaba dabiltza”
Zamaltzain, entseinari zein laborari aritua da Joimo Arantzet (Atharrazte, 1974) hainbat maskaradetan. Etxetik jaso du dantza, Zuberoan ohikoa izan den moduan, eta seme-alabei ere transmititu die dantzarekiko maitasuna eta gaitasuna. Etxekoei ez ezik baita inguruko hainbat gazteri ere, dantza irakasle baitabil azken urteetan. Errejent lanak hartu ditu aurtengo maskaradetan, eta azken prestaketekin dabiltza egun hauetan, igandea [urtarrilak 16] gainean baita. Iritsi da urteetako lana plazaratzeko ordua.
Zein da zure lana maskarada hauetan?
Ni irakaslea naiz. Bada urte zenbait dantza taldea muntatzen, irakasten hasi ginela. Errejent gisa ari naiz pixka bat maskarada hauetan aurten.
Maskarada gehiagotan ere parte hartua duzu.
Aurtengoak ez nuke esango nire maskaradak direnik, esan dezaket laguntzaile bezala ari naizela. Bi mila urtean entseinari ari nintzen Atharratzeko maskaradetan jada. Eta baditut beste bizpahiru eginik; Xiberoko ikastoletako ikasle ohiekin eta Alozen ere beste bat.
Pentsatzen dugu ezberdin bizi dituzula aurtengoa eta aurrekoak.
Ba hogei urte edo berrogeita hamar urte izatea ez da berdina! Kar, kar, kar! Dantzari bezala aprobetxatu nuen behar bezala dantzan aritzea. Gero, bigarren maskaradan laboraria izan nintzen, orduan beste era batera gozatzen duzu festa. Eta azkenengo hauek ba begirale bezala bizi ditut gehiago.
Datorren astean hasiko dira 2022ko maskaradak. Noiz hasi zineten prestaketekin?
Urriaren hasieran hasi ginen egiazki. Hala ere, kontuan hartu behar da aurreragotik dantza taldearekin ari ginela lanean. Urte batzuk badira dantza taldea muntzen hasi ginela eta horretan ari zarela baduzu buruan maskaradak egin araztea talde horri. Dantzari hauek badira sei-zazpi urte hasi zirela eta nire helburua izan da horiek maskaradak ematea. Heltzen diozu erronkari, eta itxaropena dut hurrengo urteetan ere emango dituztela.
Zenbat gazte elkartu dituzue?
Hogeita hamar bat gazte bildu ditugu, belaunaldia osorik, Atharratzeko eta Alozeko gazte horiena. Kopuru hori behar da, ez da behar gutxiago, ezta gehiago ere. Bueno... gehiago izanez gero hobe, baina kopuru horrekin egin daiteke.
Ze adin dute gazteenek eta zaharrenek?
Gazteenek dituzte hamalau urte eta zaharrenek 29-30 inguru. Gustura naiz gazteria gehitu baitugu. Beltzeriak 25-30 urte ditu eta dantza taldeko gazteenek, kukuilleroek 15-19 urte eta aitzindariek 20-23 urte. Dantzariak ez dira gazte-gazteak eta beltzeria heldu da; seguru beste era batera gozatuko dutela gazteek.
Zuk dantza etxetik jaso duzu eta ondorengoei ere transmititu diezu.
Bai, gure familian betidanik izan dira dantzariak. Aitona dantzaria zen, ni ere aritu naiz eta orain semea eta alaba dabiltza. Aitona zamaltzain aritu zen 1930eko eta 1950eko maskaradetan. 2002koetan semea arituko da zamaltzain eta alaba kukuillero. Kultur arloan hainbat kontu irakasten eta transmititzen ahalegindu dira gure aurrekoak eta gustura daude etxean ondorengoek ere beren bidea jarraitu dutelako.
- Argazki galeria: Ziboze: Atharratze-Alozeko maskaraden azken errepika 2022
- Bideoa: Atharratze-Alozeko maskaradak: Azken errepika 2022
- Egutegia: Zuberoako Maskaradak 2022 egutegia
Lehentze franko ditu Pagolako maskaradak: lehentze da Pagola herriak maskaradak ematen dituela; lehentze ere da Kabana pertsonaia neska batek jokatzen duela; lehentze ere da maskaradako txirulariak oro neskak izan direla, Urdiñarbeko barrikaden denboran; lehentze da... [+]
Xiberoa eta Baxe Nafarroa artetik jalgiko da aurten maskarada. Ehun urteko etenaldiaren ondotik, xiberotar usaia berreskuratuko dute aurten Pagolako gazteek.
Hasi dira maskaradak Zuberoan, urteroko tradizioari jarraiki. Alabaina, tradizioak aldatu daitezkeela erakutsi dute aurten Maulen: lehen aldiz, ez da buhamerik izango. Pertsonaia horiek ijitoak ziren, eta estereotipoetatik eta arrazakeriaz antzezten zirela salatu izan dute... [+]
Urtarrilaren 15ean hasi eta apirilaren 22an bukatuko dira 2023ko maskaradak, Maule-Lextarreko gazteek emanak. Guztira hamabost emanaldi lotu dituzte. Lau hilabetean zehar, asteburuz asteburu, Zuberoako hamahiru herri bisitatuko dituzte hiriburuko gazteek. Ohi den legez, lehen... [+]
Erabakita dute zuberotarrek datozen hamar urtetako pastoralak eta hiru urtetako maskaradak zein herrik emango dituzten, eta zerrenda luzatzen doa urtetik urtera. Hilabete honetan gehitu dira, adibidez, Lakarri-Altzaiko herritarrak. Martxoaren hasieran Xiberoko Boza Irratian... [+]
Herri batzuetan urtero moduko inauteriak izango direla adierazi da, beste zenbaitetan moldatu egin dituzte eta beste batzuetan bertan behera gelditu dira inauteriak. Sarrera honetan beste urteetan ospatu izan diren errituak zerrendatu ditugu, baina horrek ez du esan nahi aurten... [+]
2021eko Maskaradak bukatu orduko hasiko dira 2022koak. Izan ere, pandemia dela-eta Barkoxeko gazteek inauteriak neguan ospatu beharrean udan hasi zituzten iaz, eta urtarrilaren 8an Barkoxen emango diote amaiera. Astebete beranduago, urtarrilaren 16an, abiatuko dira... [+]
2020an eman behar zuen Barkoxek maskarada Atarratzerekin batera.
Neguko festak, inauteriak dira maskaradak, baina pandemiak ez du hauek ospatzeko aukerarik eman azken neguan, beraz, udan emango dituzte aurten Barkoxeko gazteek, uztailaren 31n hasita.
COVID pandemia dela eta beste kultur ekitaldi guziak bezala, kanbiamenak izango dira Xiberoan ere. Aurten Altzürüküko maskaradak zale ekuarazi baditu ere, ondoko urtean ondorioak ekarriko ditu.
Barkoxeko eta Atharratze-Alozeko gazteak ari dira saioa prestatzen, COVID-19ak baldintzaturik.
Aurtengo maskaradako gazte taldean “zaharrena” zen Marie Annick Jauri (Altzürükü, 1992). Zuberotar inauteriko tradizioan pertsonaia nagusien rola betetzeko emazteen aldia heldu dela konbentzitua bada ere, ez da hala gertatu bere herriko maskaradetan,... [+]
Aurtengo maskarada hurbiletik segitzen ari da Michele Aguer Lohitzün dantza irakaslea. Lohitzün-ek ez du sekula maskaradan parte hartu dantzari gsa, bere garaian gizonak zirelako nagusi. Aurten dantzari talde mistoa plazaratu dira Zuberoko maskaradetan.