Aiene batean
Galtzeko arrisku handirik gabeko apustua da gainean dugun Kubako misilen krisiaren 60. urteurrenaren harira norbaitek gogora ekarriko duela “telefono gorria” abian jarri zela orduko bi potentzia nuklear nagusien artean. Besterik ez bada, esateko ditxosozko telefono gorria ez zela telefonoa ezta gorria ere.
Ez da alfer-lana izango, haatik, egungo gorabehera parekideez gogoeta apurra egiteko bederen balio badu.
Orduko kinka haren itxura gero nabarmenagoa hartzen ari den tenore honetan, ia desberdintasun guztiak txarrerako direla aitortu behar baita. Hara, orduan bi ziren balizko solaskideak: Estatu Batuak eta Sobiet Batasuna; Erresuma Batuak bazituen arma termonuklearrak ordurako, baina AEBen gehigarria baino asko gehiago ez zen jada; eta Frantziaren “Force de Frappe” ia asmo hutsa zen. Orain, ordea, arma nuklearduna ez ezik triada nuklearraren (misilak, urpeko ontziak, hegazkinak) jabe da jada Txina; eta tarte gehiago edo gutxiagorekin, ildo berean doaz India, Pakistan, Israel, Ipar Korea... Solasa, beraz, gero eta korapilatsuagoa da, interesak nahasi eta kontrajarriagoak diren neurrian. Borondatea behar litzateke; komunikabideak badaude.
Kubako misilen krisiak sagaratu zuen MAD (Mutual Assured Destruction) doktrinak, ibilian, bi handien arteko SALT hitzarmenak hozitu zituen, baina haien akabera ere ikusten ari gara. Eta gero eta zailagoa dirudi halako armagabetze nuklear kuantitatiborik berregin ahal izatea, arazoaren zati bat besterik ez baita buruen kontabilitatea.
Nolabaiteko aurrerapausoa izango litzatekeena, arma nuklearrak erabiltzen lehena ez izateko konpromisoa, proposamena luzatu zuen Txinak baino ez du aintzat hartu. Ukoak zer esan nahi duen aise ulertzen da. Okerrena, edozein unetan gerta liteke, telefono gorriarekin nahiz gabe.
Horregatik bizi gara aiene batean, isilpeko mezuen zelatan. Azkena: Txinako armadaren oraintxeko bideo batean kausitu dute batzuek DF-26 misilen erakusketa nabarmen samar bat. Berehala, jakina, misil horren izengoiti mendebaldarra “Carrier Killer” dela gogoratu dute gehienek. Baten bat, ordea, aurreraxeago joan da: buru aldagarriak, konbentzionalak nahiz nuklearrak, eraman ditzakeela gogoratu du.
Eta, egia edo gezurra, misil horien kontura estatubatuar eta txinatar militarren arteko solasaldi batean gertatua oroitarazi du: “Zer gertatuko litzateke horietako bat, buru nuklearra daramala, konbentzionala delakoan eraitsiko bagenu guk?” galdetu omen zuten estatubatuarrek; “Egizu proba, eta ikusiko duzu”, izan omen zen txinatarren erantzuna.
Horrela gaude. Eta telefonoa baino askoz gehiago behar da hemendik ateratzeko.
Arma nuklearrarekin erantzuteko aukera dakarren dekretua izenpetu du Vladimir Putin presidenteak. Hegazkinekin, gurutzaldi misilekin zein droneekin "eraso masibo bat" pairatzeak ondorioztatu dezake arma horren erabilpena.
Tel Avivek Irango programa nuklearra erasotzea hipotesia baino gerta litekeen zerbait dela esateko, atzera begiratu du hedabide ugarik: 1981ean Iraken eta 2007an Sirian, ehiza-hegazkin israeldarrek erreaktore bana birrindu zuten. Baina aurrekari horiek ez dute zer ikusirik... [+]
Japonia, 1945eko abuztuaren 6a eta 9a. AEBek bonba atomiko bana bota zuten Hiroshima eta Nagasaki hirietan milaka eta milaka hildako eraginez; kopuru zehatzik ez dagoen arren, urte horren bukaeran hildakoak gutxienez 210.000 inguru izan zirela diote kalkulu zuhurrenek. Baina... [+]
Urrats berri horren berri eman du Errusiako Defentsa ministerioak maiatzaren 21ean, zehaztuz "Mendebaldeko arduradun batzuen mehatxuei" bideraturiko erantzuna dela. Oraingoz, arma nuklear taktikoak ez dira inoiz erabiliak izan, hain zuzen, suntsiketa gaitasun... [+]
Burua dardaratu eta ikaratu zigun ginkgoak (Ginkgo biloba). Lizar-makila denboran ginkgoa aspaldi galdutako zuhaitz espezietzat jotzen zen. Bere hostoen fosilak ezagutzen ziren, beste arrastorik ez.
Arma nuklearrak dituzten bederatzi herrialdeek 82.900 milioi dolar gastatu zituzten iaz arma horietan, 2021ean baino %3 gehiago. Arma Nuklearren Indargabetzerako Nazioarteko Kanpainak (ICAN) argitaratutako txosteneko datuak dira. Minutuko 157.000 dolar baino gehiago.
Vladimir Putinek iragarri du prest daudela jada hamar hegazkin armak Bielorrusian zabaltzeko. Europak mehatxu egin dio Bielorrusiari, eta planarekin aurrera jarraitu ezkero "zigor gehiagorekin" erantzungo diola adierazi du.
Ofizialki bederatzi estatuk dituzte arma atomikoak, eta horien %90 Errusiaren eta AEBen eskuetan da. 1945eko abuztuaren 6an eta 9an AEBek Hiroshimara eta Nagasakira jaurtikitakoez geroztik eraso atomikorik berriz bideratu ez izana "disuasio-printzipioari" lotu zaio... [+]
Putinek nazioari buruzko urteroko hitzaldian jakinarazi du “antzerki hutsa” dela akordio hori. Mendebaldeari egotzi dio gerraren erantzule izatea, eta Errusia soilik “indarra erabiltzen” ari dela “defendatzeko”. Armak “masan... [+]
Kubako misilen krisiak hirurogei urte beteko ditu hilabete honetan. Gaur egun antzeko egoera batera hurbiltzen ari gara, baina iritzi publikoa ilargian dago.
Gerra atomikoa, uranio meatzeek lagatako kalteak, zentral nuklearren hondakinak, klima aldaketari aurre egiteko balio ote dezakeen industria nuklearrak… Horiek eta energia atomikoaren beste hainbat osagai eta ikuspegi jorratzen dituzten filmak erakutsiko dira... [+]
2022ko otsailean gerra berpiztu da Europan, herrialde baten inbasiotik harago kontinente osoa eta agian mundua sutuko lukeen gerraren beldurra. 24an Errusiako armadak Ukraina inbaditu zuela jakin araztearekin batera deklaratu zuen Vladimir Putinek: “Norbaitek asmorik... [+]