AEBek Txileko estatu kolpearen inguruko dokumentuak desklasifikatu dituzte
1973ko estatu kolpea gertatu baino lehen Nixon garaiko AEBtako presidenteak jasotako dokumentuak argitaratu ditu Washingtonek ostiralean, Alexandria Ocasio-Cortez AEBtako Ordezkarien Etxeko kideak Txileri egindako bisita ondoren. Ocasio-Cortezek gardentasuna eskatu du, Pinocheten estatu kolpean AEBn rola zein izan zen ezagutzeko.
AEBtako Estatu Sailak Txileko estatu kolpea baino lehen Nixonek jasotako bi txosten desklasifikatu ditu, demokraten presioaren ondoren. 1973ko irailaren 8ko eta 11ko dokumentuak dira, Salvador Allende presidentea bota zuen estatu kolpea gertatu aurrekoak.
Txostenetan hainbat nazioren egoeraz jakinarazten zaio Nixoni, tartean Txile. Txileko Armadaren mugimenduak jasotzen dira, baita Unidad Popular osatzen zuten taldeen erresistentzia eta estatu kolpe militar baten aukerari buruzkoak ere.
Irailaren 8ko txostenean azaltzen da “kolpe militarra gertatu daitekeela”, Txileko Marinak hauspotuta. Marinak Armadaren eta Aireko Indarren babesa eskatzen zuten, baina hiru zerbitzuen arteko kolperik ez zen antolatu. Marinako ofizialak eskuineko talde paramilitarrekin lan egiten ari direlaren aztarnak daudela ere esaten dute. Txostenean Allendek “irtenbide bakarra politikoa” dela dio.
Irailaren 11ko txostenean, bestalde, Marinaren estatu kolpea egiteko planaren inguruan ari da, Armadaren eta Aireko Indarren babesarekin orain. Halaber, aipatu da “Sozialistek, komunistek eta muturreko ezkerrekoek ez dute atzera egingo”.
Nixonek eta CIAk babestutako estatu kolpea azkeneko txostenaren egunean gauzatu zen. Azkenean, Allendek bere buruaz beste egin zuen eta Pinocheten diktadura ezarri zen, 1990 arte. Diktaduran, CIAk onartu duen moduan, “giza eskubideen aurkako eraso sistematikoak” izan ziren. 1998an atxilotu zuten, baina epaitu baino lehenago hil zen, 2006an.
Augusto Pinochet diktadoreak Txilen estatu-kolpea eman zuela mende erdia bete denean, hamaika berba entzun dira herrialdeak bizi duen zatiketaz. Hamazazpi urtetako diktaduraren errepresioa ukatzea da zenbait eskuindarren egungo arma, negazionismo gisa ulertu den diskurtsoarekin... [+]
Halaxe zioten Txileko Ramona Parra brigadako (BRP) kideek 1970eko hamarkadan. Pintura arma eta kalea mihise hartuta, muralgintzan lan eder bezain oparoa egin dute azken lau hamarkadetan, baita Pinocheten diktadura odoltsuaren garaietan ere.
Irailak hamaika izan ditu gaur, egun berezia Txilen. Gaur Pinochetek Txilen estatu kolpea eman zuenetik 41 urte iragan dira. Salvador Allende erail zuten orduan, eta harekin batera herria eraikiz zihoan amets ugari lurperatu zituzten.
1973ko irailaren 11n Augusto Pinochet jeneralak jotako estatu kolpeak eten zuen Salvador Allende buru zuela Txileko ezkerrak abian zeraman iraultza demokratikoa. Kolpeak hil zuen Cybersyn ere, ekonomia nazionalizatuko enpresak, langileak eta agintari politikoak... [+]
1973ko irailaren 11n, Augusto Pinochetek estatu kolpea jo zuen Txilen eta, berriki baieztatu denez, Salvador Allendek bere buruaz beste egin zuen. Horrenbestez, 16 urteko diktadura iluna hasi zen Hego Amerikako herrialdean, eta Salvador Allendek hiru urte lehenago... [+]
Augusto Pinochetek Txilen egindako estatu kolpetik 40 urte beteko dira irailaren 11n. Gasteizko gaztetxean ekitaldi desberdinak antolatu ditu Askapenak 40. urteurrenerako.