Amorerik eman gabe, hitzarmen baten atzetik

Urtea borrokan hasi eta halaxe amaituko dute Gipuzkoako zahar etxeetako langileek; tartean dira Tolosako Iurreamendi egoitzako eta Amasa-Villabonako Santiago egoitzako langileak. Lan hitzarmen duin bat lortze bidean, lanuzteak eginez pasa dute urtea, eta akordiorik lortu ezean, greban amaituko dute urtea. 158. greba eguna bete zuten abenduan. Eta ELA sindikatuak deituta, urtarrilaren 10a bitarte egingo dute greba.   

Gipuzkoako zahar etxeetako kideek ia hiru urte daramatzate negoziazioekin, baina ez dute emaitzarik lortu. Sektoreko 5.000 langileren lan baldintzak hobetzeko eskatzen ari dira sindikatuak, soldata eta ratio hobeak aldarrikatuz. Negoziazioek, ordea, bere horretan jarraitzen dute. 

Gipuzkoako Foru Aldundiak negoziazioa blokeatuta daukala salatzen du ELAk: «Sektorearen %90 finantzatzen du, eta enpresen etekinak handitzea diruz laguntzen du, lanaldi partzialeko kontratazioa eta sektoreko langileen soldata-arrakala betikotzearen kontura». 

Azaroaren hasieran akordio «partzial» bat lortu zuen UGTk patronalarekin, baina gainerako sindikatuek esan dute lan itun osoa lortu arte borrokan jarraituko dutela.  

Borrokak ekarritako akordioak

Negoziaketetan hasi zuten urtea, besteak beste, grafikagintzako eta papergintzako langileek eta greban ekin zioten urte berriari Gipuzkoako epaitegi eta ertzain etxeetako garbitzaileek. Urteak aurrera egin ahala ordea, akordio batera iritsi dira hiru sektoreak patronalekin, eta greba egunak tarteko, normaltasunez ari dira egun lanean.

Borrokarik luzeena Gipuzkoako epaitegi eta ertzain etxeetako garbitzaileena izan da. 281 egun greban egin ondoren, ekainaren 26an lortu zuten akordioa Garbialdirekin. Grebalariek batez ere kale garbitzaileen aldean jasaten duten soldata arrakala ezabatzea eskatu dute borrokak iraun duen bitartean. Akordioan jasotakoaren arabera, kale garbitzaileekiko duten soldata arrakala %70 murriztuko zaie. Horrez gain, Garbialdik aitortu zien baldintza toxiko eta lan nekagarrietan aritzen direla; ondorioz, soldata osoaren %20 besteko plus bat izatea erabaki dute.

Arte grafikoen sektorekoen egoera bestelakoa zen hasierako momentutik; langileek diotenez, «egoera onean» zegoen sektorea. Aurreko lan hitzarmenaren epealdia amaitzear zegoen, ordea, eta sindikatuek eta Adegi patronalak urte hasieran ekin zioten ituna berritzeko prozesuari. Egoerak ez aurrera ez atzera egiten zuela ikusita, zortzi greba egun egin dituzte urtean zehar, eta urriaren amaieran hitzarmena berritzea adostu zuten. ELAk ordea ez zuen akordio hori babestu, izan ere haien ustez, «aldarrikapenetatik urrun» dagoen hitzarmena sinatu zuen LABek, eta bazegoen «lorpen handiagoak lortzeko margena».

Patronalaren aldetik eskaintzetan hobekuntzarik ikusi ez, eta hitzarmen berri baten alde borrokan aritu dira Gipuzkoako papergintzako langileak ere. Sektore horren egoera ere «oso ona» dela baieztatu zuten sindikatuek; «sektoreko langileek sortutako aberastasuna banatu eta eskubideetan aurrerapausoak emango dituen» hitzarmen bat lortze bidean aritu dira borrokan. Sei greba egun eta gero sinatu zuten lan ituna LAB eta CCOO sindikatuek uztailean. Amezketako Aralar, Berastegiko Ahlstrom Munksjö eta Zizurkilgo Oria enpresetako langileak batu ziren greba horretara. Kasu honetan ere, ELAk ez zuen sinatu.

Ospitale publikorik gabe, osasun publikoaren alde

Gipuzkoan, ospitale publikorik gabeko eskualde bakarra izaten jarraitzen du Tolosaldeak. Tolosaldea Osasun Publikoaren Alde plataformak aurrez ere esana du Osakidetzak zor historikoa duela gure eskualdearekin. Urteetan Donostialdeko ospitalearen osagarri bezala funtzionatu zuen Asuncion Klinikak, baina Eusko Jaurlaritzako Osasun sailarekin sinatutako hitzarmenaren ondoren, 2011tik eskualdeko erreferentziazko zentroa da. Urtean 21 milioi euro jasotzen ditu klinikak Tolosaldeko herritarren osasun beharrizanak asetzeko eta TOPAko kideen ustetan, «ez du ez azpiegitura, ezta pertsonal egokirik funtzio publiko hori emateko».

Eusko Jaurlaritzaren 2017ko aurrekontua oinarri hartuta azterketa egin du plataformak eta ateratako ondorioen arabera, eskualdeko biztanle bakoitzeko 555 euroko gastua egiten du Osakidetzak. Alderaketa egin eta ikusi dute beste eskualdeetako herritarrei urte batean batez beste bideratzen zaiena baino 160 euro gutxiago gastatzen dela Tolosaldeko herritarren osasun arretan. 2018 eta 2019ko aurrekontuetan joera hori mantendu egin dela esaten dute plataformako kideek, beraz, 70 milioi euro exijitzen dizkiote Osakidetzari. 

 Urteak aurrera egin ahala egoerak ez du hobera egin. Uda aurretik hizpide izan zen Tolosako Asuncion klinika, EAJk ospitalea egiteko beharraren aldeko jarrera publiko egin zuenetik. Orduz geroztik, TOPA koordinakundea lanean jardun da eta Asuncion klinikako profesional medikuei buruzko ikerketa egin dute. Iaz jakitera eman zuten, klinikako hainbat profesionalek lanpostua utzi zutela, eta zentroan aldaketak gertatu zirela: «Azkeneko urte eta erdian 30 mediku aldaketa izan dira klinikan». Orain, Gipuzkoako Mediku Elkargoarekin informazioa berretsi eta gero, salaketa argia egin dute: Asuncion klinikako hainbat mediku beharrezko homologaziorik gabe ari dira lanean.

Azken hilabetean, zenbait zenbaki argitaratu ditu TOPAk: besteak beste, «Osakidetzan anestesian eta erreanimazioan aritzen diren espezialisten %100ek titulu homologatua duten bitartean, Asuncionen espezialisten %43k dute homologazioa». 

2011ko urte hasieran borrokari ekin ziotenez geroztik, TOPAk ia bederatzi urte daramatza Tolosalderako osasun zerbitzu «duina»  eskatuz, eta gainerako eskualdeetakoarekin parekatzea jomugan jarriz.