Lan gatazka piztu da Gasteizko La Vitoriana enpresa ezagunean. Enpresak dozenaka langile ditu, eta 54 dendatan saltzen ditu lantegian egiten dituen ogi eta opilak, nagusiki Gasteizen baina baita Araba osoan eta Bizkaian ere. Lantegiko langileen asanbladak, ESK eta ELA sindikatuen babesarekin, protestak antolatu ditu soldatak eta lan-baldintzak hobetzea exijituz. Urtarrilaren 5ean egin zuten azken mobilizazioa, baina akordiorik lortu ezean berriak izango direla ohartarazi du ESK sindikatuko delegatu Itsaso Zabaleta Vélez de Mendizabalek, ARGIAri eskaini dion elkarrizketan.
2023ko amaieran eta 2024 hasieran mobilizazioak eta lanuzteak egin dituzue, lan-baldintzak hobetzea exijituz. Zeintzuk dira La Vitorianako langileen lan-baldintzak gaur egun?
Fabrikako langile askok lanbidearteko gutxieneko soldata kobratzen dute astean 40 ordu lan egiteagatik, 970 euro garbi hilean, horregatik askotan aparteko orduak egitera behartuta daude diru gehiago lortzeko. Kontuan hartu behar da ere Espainiako Estatuan gure sektorearen lanaldia oso altua dela, 1.760 ordu urtean. Europako herrialde askotan 1.500 ordukoa da gutxi gorabehera.
Bestetik, lanerako baliabideak eta azpiegiturak nahiko kaskarrak dira. Erremintak aspaldikoak dira, berritu gabeak, eta matxuratuta egoten dira askotan. Esaterako, garbitzaileek –kasualki soldata baxuenak dituztenak– lanbasarekin garbitu beharra dute fabrikako zoru osoa. Horrek guztiak, estresa, nekea eta ezinegona eragiten ditu langileongan.
Mobilizazio eta lanuzteak zer nolako jarraipena izan dute langileen aldetik?
Orokorrean ona, aberasgarria izan da langileak ikustea lehen aldiz kalera irteten eta antolatzen, duintasunagatik, beldurren eta presioen gainetik. Prozesu neketsua izan da, baina polita ere bai, denon artean, modu asanblearioan erabaki baititugu eman beharreko pausuak. Kontrara, mingarria izan da gure kontra egin duten langileak ikustea, enpresari men egin eta gure ekintzak zalantzan jarri dituztenak. “970 euroko kontratua sinatu dutenek nahi izan dutelako egin dute” gisako iritziak entzutea gogorra da, pobrea izatea hautua izango balitz bezala. Hala ere, arrakala hori aurrera begirako erronka gisa ikusten dut, gure lantegian klase kontzientzia lantzea beharrezkoa dela uste dudalako.
"Fabrikako langile askok lanbidearteko gutxieneko soldata kobratzen dute astean 40 ordu lan egiteagatik, 970 euro garbi hilean"
Kanpotik ikusita, ematen du sektore horretan, behintzat okindegietan jendaurrean aritzen direnen artean, langileetako asko migratzaileak direla eta langile aldaketa handia dagoela. Horrela al da? Zein da langileen profila?
Galdera horrek soilik elkarrizketa baterako emango luke, baina motzean erantzungo dizut. Dendetako langile gehienak, migratzaileak ez ezik, emakumeak ere badira. Aldiz, fabrikan langile gehienak gizonezkoak dira, eta horien arteko arrazializatuek egiten dituzte bertako lan prekarioenak. Azkenik, lantegiko jabeak gizon zuriak dira. Ez da kasualitatea, gizarte eredu kapitalista, patriarkal eta arrazista honen beste lagin bat da.
Sei urte dira sektorean ez dagoela hitzarmen kolektiborik, eta ordutik lan-baldintzek okerrera egin dutela salatu duzue. Zeintzuk dira langileen eskaerak, eta zer eskaintzen du enpresak?
Arabako hitzarmen kolektiboa aktibatzea ere bada gure helburuetako bat, hobekuntzak nabarmenagoak izango bailirateke: Araba mailako hobekuntzak eta hobekuntza kolektiboak, alegia. Badakigu hori prozesu luzea dela, beraz bitartean hobekuntza minimo batzuk eskatu dizkiogu enpresari. Nagusiak dira KPIren araberako soldata igoera eta orain arte galdutako eros-ahalmenaren berreskuratzea, baina eskatzen dugu ere lanaldia murriztea eta ordaindutako baimenak hobetzea.
Enpresak aldiz, soldataren igoera txikia eskaintzen digu, orain arte ordaindu gabe utzi digun kantitateari uko egitearen truk.
Azpimarratu duzue enpresak irabazi handiak dituela, langileen egoera kaskartzen duen bitartean.
La Vitoriana administratiboki bost enpresak osatzen dute: bi lantegian kokatuta daude, bi dendetan, eta azkena higiezinen enpresa bat da, denden jabea dena. Baina guztien jabea pertsona bera da Patxi Montaña, eta bazkideak bere senitartekoak dira. Enpresen arteko diru fluxuak jabea aberasten jarraitzeko antolatuta daude: enpresa batean deklaratutako galerak, bere beste enpresaren baten irabaziak dira, eta abar. Horrekin jolasten du. Azken hiru urteetan, halere, orotara 600.000 euroko irabaziak izan ditu enpresak.
"[Enpresak] langile bat kaleratu zuen langileen asanbladan parte hartu eta hurrengo egunean, eta aste honetan kaleratze berri bat egon da"
Bi bilera izan dituzue enpresarekin, baina “negoziazioa haustea eta langileak beldurtzen saiatzea” leporatu diozue enpresari. Bidegabeko kanporatzeak ere salatu dituzue. Zer gertatu da?
Enpresak, ditugun eskaerak entzun beharrean, gure kontrako kanpaina bat hasi zuen lantegian bertan. Eta langileekin banan-banan hitz egin zuen, “bozkatzen duzuenean baiezkoa bozkatu behar duzu, enpresaren alde”, edo “hemendik ospa egin nahi baduzu bidea erraztuko dizut”, bezalakoak esateko. Horrez gain, langile bat kaleratu zuen langileen asanbladan parte hartu eta hurrengo egunean, eta aste honetan kaleratze berri bat egon da. Onartezina da, auzitara jotzea aztertzen ari gara.
Urtarrilaren 5ean eman zenioten amaiera mobilizazio eta lanuzteei, “lehen bolada honetan”. Gehiago egongo dira hemendik aurrera?
Asteartean hitzordua dugu Precon [lan gatazkak bideratzeko Eusko Jaurlaritzaren bitartekaritza zerbitzua], espero dugu akordio batera iristea. Lortu ezean, ostegunerako egun osoko lanuztera deituko dugu, eta egun berean aurrera begirako mobilizazio berriak antolatuko ditugu, bigarren borrokaldiari hasiera emanez.
Otsailaren 6 honetan zenbatu dituzte departamenduko laborantza ganberarako bozak. Biarnoa eta Ipar Euskal Herria biltzen dituen departamenduan lehen indarra izaten segitzen du agroindustriaren sustatzailea den FDSEAk baina indarra galdu du: %54tik %46ra pasa da.
Izena duen oro bere izanaren jabe liburua plazaratu du LAB sindikatuko idazkaritza feministak, hainbat kide feministaren lekukotasunak oinarritzat harturik. "Genealogia edo glosario bat gauzatu dugu edo, agian, gauza biak batera dira edo baliteke ez izatea ez bata ez... [+]
Hezkuntza Sailak ez ei du ulertzen publikoko langileak zergatik joan garen grebara. LAB sindikatuari galdetzea dauka. Sindikatu horrek akordioa sinatu zuen sailarekin, 2023ko apirilean. Urte bi geroago grebara deitu dute haiek ere, aurrekoetan ez bezala, Hezkuntza Sailak... [+]
Langabeen artean, 2.302 pertsona gehiago erregistratu dituzte urtarrilean Hego Euskal Herrian, eta horietatik 2.173 emakumeak dira, Espainiako Lan Ministerioak emandako datuen arabera.
LAB, ESK, STEILAS, EHNE-etxalde eta HIRU sindikatuek osatzen duten lan osasuneko intersindikalak agerraldi publikoa egin du Bilbon, 2024ko ezbeharren txostenaren harira. Azken hamar urteetan 612 langile hil dira istripuz Euskal Herrian, 64 pasa den urtean.
Lan aste laburragoak ezartzeko politika orokorra ekarriko du 2025 urteak, enpresentzako kontratazio berrietarako kostu txikiak eta lan harremanetarako aldaketa norabide eraginkorra ekarriz.
Espainiako gobernu akordioa betetzeko helburuarekin, lanaldia astean 37,5 ordutara... [+]
Guardianeko enpresa batzordeak eta SOS Aiaraldea plataformak deituta, mobilizazio jendetsua egin dute Laudion, Laudioko lantegiaren itxiera salatzeko. 2.000 herritar baino gehiagok giza-katea egin dute lantegia inguratuz.
Ehundaka langile elkartu ostegunean Bilbon egin den giza katean “Lan baldintzak hobetu, hemen eta orain erabakita” lelopean.
Ikasturtea hasi denetik hirugarren greba eguna izan da ostegunekoa Nafarroako Hezkuntza Publikoan eta goizeko mobilizazioen ondoren, LAB, Steilas, ELA eta CCOO –protestaren deitzaileak– pozik agertu dira. Euri jasak eta hotzak lagundu ditu etengabe irakasleak... [+]
AHT Geldituk Nafarroako Abiadura Handiko Trenaren obretan lan esklabotza egoerak daudela salatzen duen lekukotza eskandalagarria jaso ondoren, obra horiek sustatzen dituen Adif sozietateak publikoki erantzun behar izan du: "Gezurra dira".
Asteazkenean ekin zion Laudioko enpresak labea hozteko prozesuari, Eusko Jaurlaritzako teknikarien bermearekin. Langileak haserre eta "engainatuta" azaldu dira erakundeen jarrerarekin: "Gu babestera joan eta langileen ondoan egon behar zuena, ez da egon"... [+]
ELAk eta LABek EREa baztertu eta berau erretiratzea galdegin dute. Sindikatu biek gogoratu dute 2023an antzeko neurriak geldiaraztea lortu zutela mobilizazioen bitartez
Greba ataritan jaso nuen zuen e-maila, posta pertsonalean. Hasieran, beste askok bezala, grebaren aurrean ze aukera ditugun jakinarazteko zela pentsatu nuen. Baina ez, grebaren aurkako mugimendu politiko eta komunikatiboa zen jasotako e-maila.
Aitortuko dizuet ahozabalik utzi... [+]
Asteazken goizean goizetik Guardianeko dozenaka langile elkarretaratu dira Laudioko lantegiaren aurrean, eta inguruko enpresatako beharginak ere batu zaizkie elkartasunez. Guardianek asteazkenean labea itzaliko duela adierazi du eta hori oztopatzeko asmoz bildu dira. Enpresa... [+]
Laudioko lantegiko zuzendaritzak astelehen honetan jakinarazi dio enpresa batzordeari behin betiko itxiko duela enpresa. Urtarrilaren 29an abiatuko dute ixteko prozesua. Egun berean egingo dute elkarretaratzea langileek eta ostegunean hasiko dute greba.