Alpeetako “izotzetako gizakia”, beltzarana eta begi ilunekoa zen
Alpeetan 1991n momifikaturik eta egoera oso onean aurkituriko artzain neolitikoaren gorpuari egindako azken frogek agerian utzi dute egungo komunitate zientifikoak dituen aurreiritziak: orain arte iletsu eta azal zuriz irudikatu izan dena, benetan beltzarana eta ia burusoila dela egiaztatu baita.
Ötzi deituriko gizaki neolitikoari egindako azken froga genetikoek ezustea ekarri dute zientzialarien artera, eta agerian utzi dute bere irudi "okerra eta aurreiritziz betea" zabaldu izan dela orain arte.
Artzainaren gorpu momifikatua 1991n aurkitu zuten Alpeetan mendizale batzuek. Hain egoera onean egonik, duela 5.300 urteko europarrak nola ziren aztertu ahal izan dute arkeologo eta historialariek Ötziren arropak, fisikoa eta genomak aztertuta. Hala, jakin izan da zer ohitura zituzten orduko jendeek edo zer gaixotasun sufritzen zuten, eta nola hil zen "izotzetako gizakia", gezi batek jota.
Azal zurikoa eta begi eta iler argikoa irudikatu izan da orain arte gizaki hori. Hegoaldeko Tiroleko Arkeologia museoan paratuta dagoen tamaina errealeko figurak ere halako zerbait agerrarazten zuen. Baina Cell Genomic aldizkariak argitaraturiko ikerketa genetiko berri batek hankaz gora jarri du uste hori.
Ötzik azal beltzarana zuen, begi ilunak eta kasik burusoila zen. "Bistakoa da errekonstrukzioa okerra izan dela orain arte, Harri Aroko Europako gizaki batez dauzkagun gure egungo aurreiritziek eraginda", azaldu du Max Planck Eboluzioaren Antropologiako institutuko zuzendariak CNNren webgunean.
Gainera, ikerketak agerian utzi du gizaki horren jatorria zein izan zitekeen: dirudienez, Ötziren arbasoak Anatoliako lehen nekazariak izan ziren. Horrek adierazten du Europan migrazioak zein hedatuta zeuden jadanik duela milaka urte eta ez direla herengungo kontu bat.
Bermeon jaioa, frantziskotar eginik Hego Korean egin zuen bizimodurik gehiena, 40 urte. Sasoi batean mutil-koskorretan askok egin zuena egin zuen, komentura bidea hartu. Gero, handik mundura jauzi egin zuen Uriagerekak, bestelako hizkuntza eta kultura arrotzetara.
Israelek lehergailuak jarri zituen Hezbollahk inportatutako milaka bilagailutan, Reuters agentziak kontsultatutako iturrien arabera. Urriaren 7tik jasandako “segurtasun haustura handiena” izan da, talde armatuaren hitzetan. Erantzun bortitza hitzeman du Hezbollahk,... [+]
Erribera, historian, sekula euskalduna izan ote den; horra hor Nafarroan, duela berrogei urtetik hona, hainbestean behin errepikatzen den eztabaida bizantziarra (eztabaida bizantziarra: eztabaida alferrekoa, zeinean alde bakoitzak ezin baitizkio frogatu bere baieztapenak beste... [+]
Etxez aldatzen naizenean, edo, areago, norbait etxetik joaten denean, oroiminak hartzen dizkit burua eta bihotza. Orduan hasten naiz zer gordeko dudan eta zer ez erabakitzen saiatzen. Izan ere, objektu guztiek lotzen gaituzte zerbaitetara, edo norbait ekartzen digute gogora;... [+]
Estatu poliziala kanpora! Abesten dute negar-gasen leherketen artetik. Gaztetxo konprometituak, amatxi militanteak, aurpegi estaliak, edo ez, pailazoak, musikariak, sindikalistak eta politikariak, kaskodun medikuak, laborariak traktore gainean... Landa-eremuan zein hirian,... [+]
Ezaguna da enpresa frantses batzuek (Thales, Airbus, Dassault) aspalditik laguntzen dutela Israel haren ekipamendu militarra osatzen. Disclose elkartearen inkesta baten arabera, berriz, Frantziako Gobernuak berak hornitu dizkio osagai elektronikoak Israeli, Gazako zibilak... [+]
Gauzak ez dira horrela, gauzak horrelaxe daude. Esaldi hori iltzaturik geratu zitzaidan Gorka Urbizuren diskoa osorik eta patxadaz entzun nuenean. Uste nuen aurkikuntza itzela egin nuela identifikazio horrekin, inozentea ni! Gerora ohartu naiz, merchandising-erako leloa izateaz... [+]
Trebiñu, VI. mendea. Eremita talde bat Las Gobas kobazuloetan bizitzen hasi zen, eta historiaurretik okupatutako Laño ibaiaren haitzarte hartan kobazulo berriak hondeatu zituzten. Hurrengo mendean kobazuloetako bat nekropoli modura erabiltzen hasi zen bertako... [+]
Gizakiontzat ez da inoiz erraza izan lasai pentsatzeko denbora tarte luzeak hartzea, bizimodua aurrera ateratzearen ardurarekin bizi gara, bai geurea zein geure ondorengoena. Bizitzeko izan dugun aukera honetan, ahalik eta ongien nahi ditugu gauzak egin. Ardura horiengatik,... [+]
Haziak nola egin azaltzen duen jakintza praktikoa eta hazietan datzan ikuspegi politikoa. Biak uztartu dituzte Haziak liburuan Miguel Arribas Kelo-k eta Marc Badal-ek. Hamaika auzi baitaude jokoan hazi bakoitzean: biodibertsitatea vs estandarizazioa, autonomia vs menpekotasun... [+]
Pertsona migratzaile asko eraman ditu Aritzek bere autoan, Poliziak ez ditzan harrapatu, gaueko iluntasunean ez daitezen galdu eta batetik bestera seguru ibili daitezen. Bereziki gogoan ditu Irundik Hendaiara muga gurutzatzen lagundu eta etxean lotan izan zituen emakumea eta... [+]
Zer da herri bat? Galdera horrek oso erantzun desberdinak izan ditzake alderdi materialari edo inmaterialari begiratuz gero: eraikin zein etxeei, edo komunitateari zein elkarbizitza arautzeko moduari. Baina herriek ingurumenari eta lanari estuki loturiko iragan bat dute, eta... [+]