8 milioi pertsona baino gehiago hiltzen ditu urtero erregai fosilek eragindako kutsadurak
8 milioi pertsona baino gehiago hil ziren 2018an erregai fosilek eragindako kutsaduraren ondorioz, aurreko ikerketek iradoki zutena baino nabarmen gehiago. Hala erakusi du Harvardeko Unibertsitateak Birminghamgo Unibertsitatearekin, Leicesterreko Unibertsitatearekin eta University College Londonekin elkarlanean egindako ikerketa berri batek. Environmental Research aldizkarian argitaratutako ikerketaren arabera, hilkortasun-tasarik altuenak dituzte erregai fosilengatiko airearen kutsadura handienak dituzten eskualdeek: Ipar Amerikako ekialdea, Europa eta Asiako hego-ekialdea.
Harvardeko Unibertsitateak argitaratu berri duen azterketak izugarri handitzen ditu airearen kutsadurak eragindako hildakoen kopuruaren estimazioak. Orain arte gai honetan erreferentziatzat jo izan den aurreko "Global Burden of Disease" ikerlanak (munduko hilkortasun kausei buruzko azterketarik osoenak) kalkulatzen zuen 4,2 milioi heriotza gertatzen zirela munduan aireko kutsaduraren ondorioz, kontuan hartuta aireko partikula guztiak, baso-suteek eragindako hauts eta keak eta nekazaritzak eragindako erreketenak. Nola iritsi dira Harvardeko ikertzaileak kopuru hori bikoiztera?
Aurreko ikerketak oinarritzen ziren sateliteek Lurraren gainazaleko behaketetan, horietatik kalkulatzeko PM 2.5 partikulen urteko batez besteko kontzentrazio globalak. Arazoa da, antza, satelite bidezko behaketok ezin dituztela bereiztu alde batetik erregai fosilen emisioen partikulak eta bestetik baso-suteen keak edo beste iturri batzuek sortutakoenak. "Sateliteetatik jasotako datuekin ez dituzu ikusten puzzlearen piezak baino", esan du Harvardeko Loretta J. Mickleyk.
Kutsadurak bereizteko erronkari erantzunez, Harvardeko Unibertsitateko John A. Paulsonen Ingeniaritza eta Zientzia Aplikatuen Eskolako ikerlariek GEOS-Chem erabili dute, atmosferako kimikarentzako 3-D eredua. GEOS-Chem ereduarekin ikertzaileek munduaren lurrazala 50 km x 60 km neurriko lauki txikietan zatitu eta bakoitzaren kutsadura maila behatu ahal izan dute. Horrela jende gehien bizi den eremuetako kutsadura zehatzago aztertu dute, inguru jendetsuoi kutsadura kopuru orokorrago bat ezartzeko ordez.
Erregai fosilen erretzeak sortutako PM 2.5 partikulak kalkulatzeko, ikertzaileek GEOS-Chem ereduaren estimazioak erabili dituzte eta meteorologiari buruzko datuak ere bai. Behin aire zabalean erregai fosilen PM 2.5 kontzentrazioa kalkulatuta, ikerlariek jakin behar zuten kutsagaiok giza osasunean nola eragiten duten. Harvardeko TH Chan Osasun Publikoko Eskolak arriskuak ebaluatzeko eredu berri bat garatu du erregai fosilek isuritako partikulen kontzentrazio-mailak gizakien osasunean dauzkan eraginak kalkulatzeko.
Hortik iritsi dira tituluan aipatu kopuru deigarrira: mundu mailan 2018an zortzi milioi pertsona hil dituela erregai fosilen kutsadurak. "Gure ikerlanak sakontzen", esan dute Harvardeko unibertsitatetik, "gero eta handiagoa den ebidentzian, alegia, erregai fosilen erreketa kaltegarria dela gizadiaren osasunarentzako. Kontzientziarik baldin badugu, ezin dugu erregai fosilen mende jarraitu, dakigunean osasunarentzako hain kaltegarriak direla eta badaudenean alternatiba bideragarriak eta garbiagoak".
.jpg)
Ingurumen-inpaktuaren berri izateko eta, hurrengo edizioei begira emisioak murrizteko egin du azterketa Lander Crespo klima adituak. Garraioa izan zen Korrikako azken edizioan isurketa gehienen jatorria.
Adimen artifizialak bost milioi tona hondakin elektroniko sortu ditzake 2030a baino lehen, Nature Computational Science aldizkariak argitaratu duen txosten baten arabera. Ikertzaileek ekonomia zirkularreko estrategia bat ezartzearen beharra nabarmendu dute.
Ekitaldian 1969ko gertaera tragikoak gogoratzeaz gain, memoria historikoaren defendatzaileak ere omenduko dituzte.
“Mikroplastiko” hitza lehenengoz erabili zenetik 20 urte bete diren honetan, ikertzaile-talde batek urte hauetan ikasitakoa errepasatu dute, Science aldizkarian argitaratu duten lan batean. Eta ondorio garbiak atera dituzte: ingurune natural guztietan oso hedatuta... [+]
Bi urte igaro dira Espainiako Estatuan funtsa sortzeko legea onartu zutela, baina Pedro Sánchezen gobernuak oraindik ez du araudirik garatu eta ez du aurrekonturik funtsa diruz hornitzeko. Espainiako Kongresuan talde politiko guztiek aho batez eskatu diote, berriz ere,... [+]
2016tik 2023ra bitartean, Pastguren paper-fabrika izandakoa erraustegi modura erabili zuen Glefaranek, elektrizitatea ekoizteko. Zazpi urte horietan zehar, errauts-partikulen isurketa-mugak urratu zituen, eta "gizakien eta ingurugiroaren osasuna arriskuan jarri" zuen... [+]
Bilboko Udalak autoak gutxitu nahi ditu erdigunean, aire kutsadurak behera egin dezan. Horretarako, hainbat hiritan abian jartzen ari diren neurri bera hartu du: gehien kutsatzen duten autoei erdigunera sarrera debekatzea. Talde ekologistek neurria kritikatu dute, besteak beste... [+]
Ostiralean herritar batek detektatu zuen ura ez zegoela garbi, baina ezin da jakin noiztik dagoen horrela. ARGIAk jakin duenez, URA agentziako kideak bertaratu dira Arkaitzerrekara. Aspalditik salatzen ari dira erraustegiaren isuriak eta kutsadura.
Adimen artifiziala denen eskueran jartzearekin, multinazional teknologikoek cloud datu zentro erraldoiak eraikitzeko planak ugaritu dituzte. Ekipamendu informatikoz betetako mega-fabrikon aztarna ekologikoa ikaragarria da: elektrizitateaz gain, milioika litro ur behar dute euren... [+]
Erakunde ekologistatik kezkatuta ikusten dute Barakaldo eta Erandio arteko zubia eraikitzeko itsasadarraren hondoko 87.000 metro kubiko; dragatzearen iragarpena. Diru publikoaren xahutzea, arduragabekeria eta agintarien planifikazio falta salatu ditu, baita obrak... [+]
Porlanezko patio txikiegiak batetik, errepidez eta autoz jositako eskola-inguruak bestetik, Bilbon ikastetxe askok jasaten duen panorama salatu eta esku hartzeko eskatuz udalera jo du hiriko guraso elkarte andanak, indarrak batuta: “Gurasoak jo eta su ari gara eskoletan... [+]
Gipuzkoako erraustegiaren emisioen bost urteko jarraipenaren emaitzak aurkeztu ditu ToxicoWatch fundazioak. Emaitza kezkagarriak, bizidunei eta zehazki gizakiei osasun kalte larriak eragin diezazkieketen kutsatzaileez ari garelako. Emaitza nabarmenak, erraustegi berria eta ustez... [+]
Pertsonen eta txakurren testikuluetan mikroplastikoak topatu dituzte maila esanguratsuetan. Eta ikertzaileek ohartarazi dute litekeena dela horrek eragina izatea ugalkortasunaren jaitsieran. Toxicological Sciences aldizkarian argitaratu dute ikerketa.
Bost urtez aritu da laginak hartzen Toxicowatch erakundea erraustegiaren inguruko oiloen arrautzetan, goroldioan, zuhaitzetan, sedimenduetan eta ama esnean, besteak beste. 2019tik dioxina maila asko handitu da, baita metal astunak, PFASak eta beste gai oso kutsagarri batzuk ere... [+]