60.000 pertsona baino gehiago desagerrarazi dituzte Mexikon azken 13 urteetan
Mexikoko autoritateek adierazi dute 60.000 lagun baino gehiago desagertu direla 2006an AEBek bultzatako "drogaren aurkako guda" hasi zenetik. Daturik eman gabe urteak egin ostean, gobernuaren ordezkari Alejandro Encinasek aurkeztu ditu kopuruak, nahiz eta aitortu, hainbat estatuk ez dutela informaziorik entregatu oraindik.
1970-80ko hamarkadetan AEBek babestuta Hego eta Ertamerikako guda zikinetan eta diktaduretan desagertutako pertsonen kopurua gainditu du Mexiko egun bizitzen ari den tragediak. Giza eskubideen aldeko ekintzaileek diote desagerketa hauen arduradunak direla bai droga kartelak, baita Mexikoko segurtasun indarrak ere.
60.053 desagertu, hori da Mexikoko Gobernuak emandako datua. Hala ere, prentsaurrean aitortu dutenez, hamar estatu "informazioa entregatzeko prozesuan" daude, beste zortzi "informazioa eguneratzen eta informazio historikoa gainbegiratzen ari dira" eta beste hamahiruk "informazio historikoa gainbegiratzen" diraute.
Orain, beraz, garrantzia berezia dute informazio eguneratua eman ez duten estatuetako desagertuen kopuruek, publiko egin duten kopurua nabarmen handituko baitute, kontutan hartuz adibidez, azken urteetan hilketak asko ugaritu diren Guanajuato eta Morelos estatuek ez dutela informazioa eman.
Lopez Obradorren administrazioak datuak genero eta adin tarteka sailkatuta eman ditu. Adibidez, desagertuen hiru laurden gizonezkoak dira, eta gehienak 15 eta 39 urte bitartekoak. Desagertutako emakumeen artean, herena 10 eta 19 urte artekoa da.
Kezka eragin duen beste datu bat ondorengoa da: azken lau urteetan desagertatu da pertsona gehien, 22.000 baino gehiago.
Mexikoko Coahuila basamortuan, Bilbaoko dunak izeneko parajean, giza eskeleto baten arrastoak topatu dituzte. Arkeologoek aztertu ondoren, ondorioztatu dute 950-1250 urte artekoak direla eta Candelariako kulturarekin lotuta daudela.
Aurkikuntza berri pozgarria izan da... [+]
Pilotari famatua izan zen, munduko txapelduna, baina tartean behin baizik ez zuen Euskal Herrian jokatu, Mexikon jaio, hazi eta hantxe bizi baitzen, gurasoak haraxe joanda 1936ko gerratik ihesi. Abertzalea, Mexikoko euskal etxeko presidentea, Jaurlaritzaren aholkularia,... [+]
Morena Nazioa Onbideratzeko Mugimenduko hautagaiak 26,6 eta 28,6 puntu arteko aldea atera dio Xochitl Galvez hautagai kontserbadoreari. Egungo presidente eta alderdikide Andres Manuel Lopez Obrador-en bidetik jarraitzeko asmoa agertu du Sheinbaumek. Mexikoko lehenengo... [+]
Bilbora etorri zen apirilean, idazketa sendatzaileei buruzko hitzaldi bat ematera, EHUko Ikerketa Ereduak eta Arloak Gizarte Zientzietan masterrak gonbidatuta. Bazuen zer esanik: soziologia eta historia ikasitakoa, artxiboa baliatzen du idazteko, eta bere ahizparen bizitza eta... [+]
Estatu batek bere lurraldean dagoe enbaxada baten aurka horrelakorik egiten duen lehenengo aldia da. Mexikok enbaxada itxi eta iragarri du Ekuador salatuko dutela Nazioarteko Justizia Auzitegian nazioarteko eskubideak urratu izanagatik.
Aguascalienteseko Fiskaltzak adierazi du Baena bere bikotekideak hil, eta ondoren bere buruaz beste egin zuela. Baenaren senideak ez datoz bat hipotesi horrekin, eta familiaren abokatuak adierazi du ikerketa aldatuko duten frogak aurkeztuko dituela. LGBTIQ+ komunitatea ere kexu... [+]
2022ko irailaren 19an Mexiko Hiria astindu zuen lurrikarak ez zuen soilik hondamena ekarri. Tenochtitlan zaharrean lurperatuta zegoen suge buru kolosal bat ere agerian utzi zuen.
1.500 kilometro baino gehiago izango ditu trenbideak, zeinak Mexikoko hego-ekialdeko bost estatu bilduko dituen: Campeche, Chiapas, Quintana Roo, Tabasco eta Yucatan. Maya trenaren kudeaketa Armadaren esku utzi zuen pasa den hilean Andres Manuel Lopez Obrador presidenteak.
La Jornada hedabidean lan egiten zuen, Mexikoko egunkari nagusienetakoa. Bere gorpua Nayarit estatuan aurkitu dute, desagerpenaren salaketatik egun gutxitara.
Yasnaya Elena Aguilar Gil-ek Ää: manifiestos sobre la diversidad lingüística liburuaren edizio berria aurkeztu du berriki Euskal Herrian eta ekitaldian eman zuen hitzaldi mamitsutik bortz titular ekarri nahi dizkizuet, zuengan ere piztu dadin liburua... [+]
Mesoamerikako zibilizazioen ikonografia ezagutzeko pieza baliotsu bat itzuli dute AEBetatik Mexikora.
Horietatik 131 adin txikikoak ziren. Guatemalakoak, Honduraskoak, El Salvadorrekoak eta Ecuadorrekoak dira aurkitu dituzten pertsonak, eta AEBetara iritsi nahi zuten. Ez da azkenaldian horrelako zerbait gertatzen den lehen aldia.
Horixe da Chichen Itzako komunitate indigena egunotan aldarrikatzen ari dena. Marco Antonio Santos Ramirez eremu arkeologikoko zuzendaria da 2014tik, baina indigenek haren dimisioa eskatu dute.