“40 landare mota ditugu oihan baratzean, urte osoan bertatik jateko eta tresna xinpleekin lantzeko”
Baso jangarria edo oihan baratzea lantzen dute duela 14 urtetatik Odei Etxeberriak eta Gorka Torrek. Zuhaitzak eta barazkiak uztartzen dituen sistema honen oinarriak azaldu ditu Torrek Egonarria saioan, Mattin Jauregiren galderei erantzunez. Urte hauetan guztietan hainbat ondorio atera dituzte, eta buruaskitasuna helburu hartuta, barazki zehatz batzuk lantzen dituzte egun Behorlegiko lurretan: hain justu lanabes xumeenak eskatzen dituztenak eta urte osoan zehar elikatu ahal izatea bermatzen dutenak.
Bideo honetan duzu osorik ikusentzungai Gorka Torreren elkarrizketa interesgarria:
Jarraian laburtu ditugu elkarrizketan atera diren hainbat ideia:
Oihan baratzea zer den azaldu du Gorka Torrek: "Barazkien eta arbolen uztartzean oinarritzen den antolaketa bat da, hau da, bi landare mota horiek eremu batean landatzea. Oihan edo basoan inspiratzen da: badakizue oihan batean landareak hainbat mailatan garatzen direla, arbola handietatik landare apalenetaraino. Oinarrizkoena eguzkia sartzea da, eguzkiaren energiak eraginetn baitu gai organikoen ekoizpena landarearengan. Horregatik, bereziki zaindu behar dena arbolen artean ezartzen dugun distantzia da, arbolek itzal gehiegi egin ez dezaten, eguzki izpiak tartean sartzeko gisan".
Urte osoan barazki freskoak jateko antolaketa
Buruaskitasuna dute helburu etxean. Horregatik, bi oinarri hartu dituzte oihan baratzean landuko dituzten barazkiak hautatzerakoan: batetik, teknika edo teknologia mailan buruaskitasuna bermatzea, hau da, tresna oso oinarrizkoak erabiltzea, ez petroliorik eta ez argindarrik eskatzen ez dutenak. Bestetik, urte osoan ongi elikatzea bermatuko duten barazkiak lantzea.
Horrek ekarri die barazki eta landareen hautaketa egitea: zerealak baztertu dituzte (hauek transformatzeak errotak eskatzen baititu) artoa salbu, eta nixtamalizazio prozesuaren bidez talo modukoak egiteko orea lortzen dute, aurrez irin bihurtu behar izan gabe. Eta Euskal Herriko hainbat barietate berreskuratu dituzte, batzuek oso goiz etortzen direnak eta beste batzuk oso berantiarrak direnak, urte osoan elikagai freskoak izateko: "Baditugu 40 landare mota ezberdin, aukera ematen dutenak urte osoan baratzean elikagaiak izateko, gure behar nutritiboak asetzeko eta dira landare mota batzuk ez dutenak transformaziorik behar (edo oso gutxi) eta gure ideia da urte osoan baratzean zuzenki barazkiak bildu ahal izatea. Alegia, ez dugu kontserbaziorik egiten. Beraz, ez dugu energiarik behar produktuak kontserbetan ezartzeko edo ez dugu hormagailurik erabiltzen elikagaiak kontserbatzeko elikagaiak".
Batez ere tuberkuluak lantzen dituzte: "Zehazki garatu dugu patata gozoa (boniatoa deitzen dena Hegoaldean), topinanbua (zerri patata edo gerla patata ere deitzen dena) eta tarroa".
Buruaski izaten jakitea
Mattin Jauregi Egonarria saioko aurkezleak galdetu dio ea erabat burujabe diren elikaduran. Torreren erantzuna: "Jakitatea eskuratu dugu, behar ditugun tresna guztiak ere bai eta landareen haziak eskuratzeko gaitasuna. Beraz, ziklo oso hori eraikitzea lortu dugu. Kualitatiboki badakigu urte osoan beharrezkoa dugun elikagaia ekoizten. Baina ez dugu %100 egiten, gure denbora parte bat libratu nahi baitugu beste hamaika borroketan-eta ezartzeko, beraz, ez dugu lur lanean ematen %100 bertatik elikatu nahiko bagenu beharko genukeen denbora guztia. Baina badakigu egiten eta hala egiten dugu zati handi batean".
"Baratze situazionista" bat
Osotasun gisa ikusten du Torrek oihan baratzean egiten duena: "Ni lur lan bat egitera joaten naizelarik da ariketa fisiko baten egiteko plazerra, da elikagai bat ekoiztearen plazerra, da eguzkia hartzearen plazerra, da ezagutzak transmititzeko espazio bat, da lagun batekin bertan hitz egiteko toki atsegin bat. Eta da edertasunez gozatzeko eremu bat. Alegia, ez da separaziorik, ez noa bakarrik janaria ekoiztera. Zentzu ainitzez betea da. Eta situazionisten mugimenduaren ideia garrantzitsu bat zen hain zuzen ez ditugula gure bizitzako arlo ezberdinak separatu behar, separazio hori gehiago estatuaren eta kapitalaren ondorio bat da". Haien baratzeari situazionista izena eman diote.
Gipuzkoako Getariako kostatik 3,7 itsas-miliatara (6,6 kilometrora) jartzear dira Euskal Herriko lehen itsas zabaleko arrain haztegia. 50 metroko diametroa eta 40 metroko sakonera dute bi kaiolek. Bertako itsas baldintzetara ongi egokitzen badira, 2025eko udan 50 hegalabur edo... [+]
Bergaran Elikadura Mahaia martxan dute eta bertatik hainbat ekintza ari dira aurrera eramaten herriko azoka indartzeko eta baserritarren erreleboa lantzeko. Elikadura Mahaiko kide dira Jon Ruiz de Egino baratzezaina, Eskubaratz proiektuko kidea. Eta Aitziber Plazaola dendaria,... [+]
Manuela Jauregi arrantzalea da eta duela 25 urtetik hona, bere senarrarekin batera olagarroa eta eguneko arraina harrapatzen aritzen da Getarian, Manuela itsasontzian. Mattin Jauregirekin mintzatu da ontzi barrutik, eta azken urteetan sumatu dituen aldaketak azaldu ditu.
Euskal Herriko Laborantza Ganbarako koordinatzailea mintzatu da Egonarria saioan. Laborantzako eredu talkaz hitz egitean eta traktoreak kalera atera direnean, beti aipatzen da ditxosozko erderazko "PAC"-a, hau da, Europako Nekazaritza Politika Bateratua. Europako... [+]
Arturo Elosegi biologian katedraduna da, Ibai Ekologia ikerketa taldeko kidea eta unibertsitateko irakaslea. Egonarria saioan Eli Pagolarekin mintzatu da ibaiek duten garrantziaz, izan ere, ura garbitzeko gaitasun handia dute eta mundu mailan ekosistema dibertsoenetakoak dira... [+]
Amets Ladislao Kuban egon berri da bertako laborantza eredua eta elikadura sistema ezagutzen. Sobiet Batasuna (SESB) erori zenean eta jasaten duen mundu mailako blokeoa dela-eta, pestizida eta ongarri kimikorik gabe geratu zen Karibeko irla, eta kimiko horien ondorioz, lur oso... [+]