30 urte laborari txikien eredua defendatzen
30 urte beteko ditu datorren urtean Ipar Euskal Herriko Arrapitz Federazioak. “Sortu ginen garaian departamendu mailako laborantza ganbara zegoen bakarrik, eta ondoan baginen laborantzako garapena beste molde batez ikusten genuenak”, gogoratu ditu hastapenak Pantxika Maitia federazioko lehendakariak. Paueko laborantza ganbarak erantzuten ez zien eskaerei bide emateko, laborari eta abeltzain txikien sei elkarte batu eta Arrapitz Federazioa sortu zuten 1991n. Geroztik ibilbide oparoa izan du proiektuak, eta laborari txikien erreferente bilakatu da eskualdean, 19 elkarte batuz bere barnean.
Laborantza ulertzeko eta egiteko bi modu kontrajarriren adibide izan zen Arrapitzen sorrera: “Gu etxalde txikietakoak ginen, laborarien geroa beste molde batez pentsatzen genuen”. Departamendu mailako Paueko ganberak laborantza industrialagoaren aldeko apustua egina zuen, eta horren aurrean bestelako eredu baten alde egitea zen Arrapitzeko elkarteen helburua. “Pauerat joan ginen diru-laguntzak-eta galdegitera, eta zuzendaria gutaz trufatu zen: ‘Bide bazterreko saltzaile horiek lagundu nahi dituzue? Horiek ez dute gerorik!’, esaten zigun hark”.
Gaur da eguna departamenduan instalatzen diren laborarien erdiak etxe ekoizpenean instalatzen direna, etxalde txiki eta ertainetan. Hogei urte baino gehiago behar izan dira federazioak hastapenetik defendatu duen eredua posible ezezik, laborariei eta mendi eskualdeko bizitzari begira egokiena dela erakusteko. “Hogei urtez goiti behar izan da hori ikusteko, baina denborak arrazoina eman digu”.
Laborariek laborarientzat sortutako tresna
Euskal Herriko Laborantza Ganbararen sorrerarekin, Federazioa bertara batu eta desagertu edo bere ibilbidearekin aurrera jarraitzeko erabakia hartu behar izan zuten kideek. “Gure elkarteak ez zuen ardatz sindikalik, ikusmolde ezberdinak zeuden zentzu horretan, eta horregatik erabaki genuen EHLGrekin lan egitea baina gure bidea segitzea”. Arrapitz federazioa, laborariek euren beharrei erantzuteko sortutako tresna bat dela dio lehendakariak: federazioko batzuk sindikatzen dira, eta beste batzuk ez. Hiru alorretan egiten du lan federazioak: instalazio eta transmisioan, formakuntzan eta laguntzan, eta bertako produktuak sustatzen.
Elkarte kideen artean daude Euskal Herriko Etxe Ekoizleen Elkartea, Biozkaria, Biharko Lurraren Elkartea, Buru Beltza Elkartea, EHKOlektiboa, Euskal Herriko Artzainak, Lurzaindia, Kintoa Euskal Txerria, Sagartzea Elkartea, Irulegiko Arnoen eta Ezpeletako Biperren sormarkak, eta beste hainbat. Horien guztien koordinazioa eta komunikazioa eramateko bi langile dituzte lanaldi erdian kontratatuta Arrapitzen.
Mahaño Lanathoua 2017an hasi zen aitaren lurretan arbolak landatzen, oihan baratzea lantzeko ideiarekin. “Hasieran asmoa ez zen horretatik ekonomia bat sortzea, gure buruaskitasunerako bidean pausoak ematea baizik”, gogoratu du laborariak. Baina, landaketekin... [+]
Nekazaritzaz eta abeltzaintzaz askotan entzuten da lanbide "oso lotua" dela, jai egunik edo oporrik ez dela existitzen. Ipar Euskal Herriko Onetik eta Etxaldia gasnategiek, Berria eta Aldudeko Esne Kooperatibekin elkarlanean, laborariei bakantzak bermatzeko egitasmoa... [+]
2022an Nafarroako Liburutegien Sareak martxan jarritako proiektu berezia da hazien liburutegia. Clara Flamarique Goñi da Nafarroako Gobernuaren liburutegi zerbitzuko proiektuen arduraduna, eta honela gogoratu ditu hastapenak: “Zaragozako liburutegian martxan zuten... [+]
Joxe Blanco Gomez laudioarra Lamuzanaturgunea blog-aren bultzatzaile eta Laudiokolore ekimeneko kidea da. Urteak daramatzate Laudion basa landareen inguruko sentsibilizazioa eta formazioa egiten, eta maiatzean, Arraño mendiko baso orkideen inguruko jardunaldiak egin... [+]
Urteak daramatza Cederna Garalur landa garapenerako elkarteak elikaduraren eta lehen sektorearen inguruko lanketa egiten Nafarroako Mendialdean. Elikadura osasuntsurako eta kontsumo jasangarriago baterako bidea egitea da asmoa, eta bide luze horretan, egitasmo berria gauzatu du:... [+]
Oiartzunen nekazaritza bultzatzeko eta elikadura burujabetzarako bidean pausoak emateko sortu zen Lurbizi egitasmoa, 2016 urte inguruan. “Herritar talde batek denbora zeraman herrian nekazaritzaren eta lehen sektorearen egoera kaxkarraz hausnartzen”, adierazi du Ibon... [+]
Sarako Nicolas Chretien dago Hiru Xilo baratzegintza proiektuaren atzean. Urtarrilean hasi zen baratzea lantzen, eta martxoaren hasieran ekin zion ekoitzitako produktuak merkaturatzeari. “Banuen formazioa baratzegintzan, baina orain arte honekin zerikusirik ez zuten... [+]
Arabako Bionekazaritza elkartearen eta Euskadiko Hazien Sarearen arteko lankidetzatik sortu zen duela urte pare bat Agroekoop kolektiboa. “Arabako agroekologiaren bueltako elkarteak lotzeko eta indartzeko, eta sinergiak sustatzeko asmoz sortu genuen”, adierazi du... [+]
Lehen begi kolpean, ohiko artaldea dirudi argazkikoak, ezta? Bada, ez… ardi horiek suhiltzaile ere badira eta. Nafarroako Zunbeltz Nekazaritzako Test Guneak zerbitzu berria eta berritzailea jarri du martxan Lizarraldean: Arsue, edo artalde suhiltzaile estentsiboa... [+]
Urteak daramatzate Atxondoko Biezko baserrian bizitzen eta lanean Aner Garitaonandiak eta Oihane Lekunberrik. “Kaletarrak ginen gu, nik enpresa eta turismo ikasketak egin nituen, baina mundu hori ez zitzaidan gustatzen…”, azaldu du ekoizleak. Lekunberrik,... [+]
2009an sortu zen Ja(ki)tea elkartea zenbait jatetxe, sukaldari eta gastronomia kritikariren arteko elkarlanetik. “Hasiera hartan, Gipuzkoako 14 bat jatetxe elkartu ginen, baina pixkanaka hazten joan da proiektua, eta gaur egun 37 gara”, azaldu du Xabier Zabaletak,... [+]
Eladi Balerdi erlezainaren eta Jose Manuel Atxaga erleen zale sutsuaren arteko elkarlanetik egitasmo berritzailea sortu da duela gutxi. "Arnastu erlauntzaren airea" eta "Erleen sauna" jarduerak proposatu dituzte, konbentzituta baitaude onuragarri direla... [+]
Elkea proiektuan produktu asko eta desberdinak ekoizten ditu David Ruiz de Galarreta Azpilikueta ekoizle amezkoarrak. Olibondoekin hasi zen, baina fruta arbolek, lekaleek eta zekaleek ere beren tokia egin dute proiektuan urteotan. Eta, orain, jarduera berri bat gehitu die... [+]
Duela hamabi urte pasatxo ezagutu zuten elkar Izaskun Urbaneta Ocejok eta Ainara Baguer Gonzalezek, ingurumen hezkuntzako programa batean lanean ari zirela. Garaian, lurretik hurbilago egoteko gogoa zuten biek, teoriatik praktikara pasa eta proiektu bat martxan jartzekoa... [+]
Zergatik doa mundu guztia Iruñera erosketak egitera, gure eskualdean elikagai asko ekoizten bada? Zergatik da hain zaila bailara hauetako produktuak bailara hauetako dendetan topatzea?”, galdera horiei eta beste zenbaiti tiraka hasi ziren lanean Zangoza aldean duela... [+]