ELA eta LABen arteko ekintza batasuna, euskal sindikalgintzaren historia hurbilean beti egon da presente. Ez da harritzekoa, bi konfederazioek elkarlan estrategikoari ekiten dioten bakoitzeko dardarka hasten da boterea.
Ez da sekretua ELA eta LABen artean harremanak gero eta estuagoak direla azkenaldian. Bi sindikatuek gor egin behar izan diete gobernu, instituzio publiko eta enpresek urteotako krisiaren aurrean hartutako norabide oldarkor eta askotan murriztaileari. Batzuetan ez dute norabide berean bultza egin, baina orain gertu dituzte jarrerak: biek egin berri dituzte uda aurretik euren kongresuak eta biek azpimarratu dute euren arteko elkarlana ezinbestekoa dela herri honetako egoera soziala aldatuko bada burujabetzaren bidetik.
Garbiñe Aranburuk LABeko kongresuaren itxiera ekitaldian ELAri begira eskua luzatu zuen. Ezker abertzaleko sindikatuaren idazkari nagusi berriak azaldu zuen “ausartak izan eta arriskatzeko ordua” dela, eta eztabaida politikoa baldintzatzeko bidelagun gisa aurkeztu zituen biak ala biak. ELAk ere “lehentasunezkotzat” jo zuen bere biltzarrean LABekiko harremana; hala jaso zuen aurkezturiko ponentzian: “Sindikalismo abertzalearen aliantzak ahalmen izugarria du, indar metaketa handia bildu baitezake burujabetzaren eta justizia sozialaren bidean”.
Egiaz, ekintza sindikal bateratuarena “betiereko” lelo bat izan da, kongresu zein aldarrikapen egunetan, garaiaren arabera indar gehiago edo gutxiago izan duena. Zergatik orain egin kasu?
1992ko M-27ko greba abiapuntu
Historian atzera jotzen badugu esperientzia eta saiakerarik ez da falta izan. 1994an lehen aldiz Maiatzaren Lehena modu bateratuan deitu zuten, aurretik ordea euren arteko hurbilketa hasita zegoen beste krisi baten testuinguruan: 90eko hamarkada hasierako bigarren industria birmoldaketa. 1992ko maiatzaren 27an greba orokorra deitu zuten bi sindikatu abertzaleek –CCOOk ere babestua– Espainiako Gobernuaren “berrindustrializazio” dekretuaren aurka eta esan liteke hura izan zela ekintza sindikal bateraturantz egiteko abiapuntua.
LAB sindikatu “gazteak” jadanik erroak ongi sustraiturik zituen, 1975ean sortu zenean %4ko babesa izatetik %15ekoa izatera igaro zen hogei urtetan. Gehiengo sindikal abertzalea izateko aukera ematen zuen horrek. Bestetik, ELA Gernikako Estatutuaren inguruko bere diskurtsoa aldatzen joan zen, inplizituki onartuz marko autonomikoa agorturik zegoela. “Esan daiteke, bada, 1992an ELA zein LAB estrategia zaharrak berraztertu eta berriak saiatzera behartuta aurkitzen zirela”, dio German Kortabarria ELAko sindikalista beteranoak Gauzak horrela (ere) izan ziren liburuan.
1994an euskal lan esparruaren aldeko manifestazioa egin zuten elkarrekin eta 1995eko Aberri Egunean agiri historikoa kaleratu. Testuinguru politikoaren ondorioz zailtasunak aurkitu zituzten noski, baina ekintza batasunak fruitu ugari eman zituen, 35 orduko lan astearen aldeko borroka, kasu. Elkarlan horrek 2000. urtera arte iraun zuen, Lizarra-Garazi Akordioaren porrotak eta negoziazio kolektiboaren inguruko desberdintasunek haustura ekarri zuten azkenean.
Oztopoak oztopo, bizi ditugun garai zailei erantzunak ematera behartuta daude, berdin fabrika handietan nola saltokietan edo gazteen eta emakume prekarizatuen artean. Horrek konbergentziaren xendra urratzera eramango ditu LAB eta ELA
25 urte geroago, berriz ere abagune berean aurki daitezke LAB eta ELA. Burujabetzaren inguruko ikuskeran bat egiten dute: “Ez dago burujabetza prozesurik neoliberalismotik”, idatzi zuen Garan Rafa Díezek El Duesoko kartzelatik, Joxe Elorrietak burujabetza sozialaren aldeko indar harreman berri bat sortzeko proposamenari erantzunez. Aurreak erakusten du atzea nola dantzatu, eta idazkari nagusi ohien arteko elkarrizketa oso kontuan hartzekoa dirudi.
Kontra-botere sindikatua
Bi sindikatuak patronalaren haginkaden jomuga dira azkeneko urteetan eta horren aurrean nolabaiteko enpatia zor diote elkarri. Confebaskek 2014an gutuna idatzi zion Espainiako Estatuko CEOE elkarteari, eskatuz ELA eta LAB sindikatuen erregistrotik kentzeko aukera zabal zezala, “ez dagokien izaera” dutelako –gero ukatu egin zuen gutuna berea zenik–. Hortik bi urtera gehiengo sindikala bazterrean uzteko estrategia hasi zuen patronalak, “eragin mugatuko” hitzarmenak sinatuz CCOO eta UGTrekin eta Eusko Jaurlaritzaren babesarekin.
Kontra-botererako tenperamentuak eta konfrontazio esparruan aritzeko beldurrik ezak ezaugarritzen ditu sindikatuok. Ez dute beste aukerarik gainera. Madrilen onartutako lan erreformek, estatalizazio eta prekarietatearen zabalkundeak, eta 2008ko finantza-lurrikaratik hona neoliberalismoak harturiko bideak –hego euskal herritarren erosteko ahalmena %4-6 artean jaitsi da– horretara derrigortzen ditu: “ELAk eta LABek errealitatetik aldentzeko arazo larria dute, nahita ere ezin izango lukete”, azaldu du EKAI Centerrek.
Negoziazio kolektiboa da erakunde sindikal baten lan-tresna nagusiena, eta seguruenik ekintza batasuna lortzeko oztopo handienetakoa hor aurkituko dute, orain arte hala izan baita. ELAk enpresa esparruan jarri izan ditu indarrak batez ere, LABek eremu sektorialean edo lurraldekakoan. Baina batak eta besteak euren biltzarrean onartutako testuetan ateak irekita utzi dituzte: “Ez dago esparru on edo txarrik negoziazio kolektiborako –dio ELAk–, enpresa sindikalizatuak eta ez-sindikalizatuak daude”. Garbiñe Aranburuk ere garbi azaldu zuen ARGIArekin izandako elkarrizketan (2.554 zk.): “Nekez pentsa liteke burujabetza prozesua hauspotuko dugunik negoziazio kolektiboan elkar joka bagabiltza”.
Sindikatu “autonomoa”
Esanguratsua da buruzagitza jeltzalea ELAren kontra nolako sinkronizazioarekin aritu den igaro dugun kurtso politikoan. Adolfo Muñoz Txiki idazkari nagusiaren esanetan, baina, sindikatuaren autonomia ondo gorde beharreko “altxorra” dute. LABek eta ELAk elkarrekin aritzeko beste traba handi bat horixe da hain zuzen.
Finantzarioki bi sindikatuak afiliazioan oinarritzen dira, baina politikoki ELAk mesfidantza handia du LABekiko, ezker abertzaleak “instrumentalizatua” izateko arriskua ei duelako. Ezberdina da LABen ikuspegia: “Badirudi sakoneko eztabaidan ez sartzeko jartzen duela ELAk hori mahai gainean” dio Aranburuk.
Oztopoak oztopo, bizi ditugun garai zailei erantzunak ematera behartuta daude ordea, berdin fabrika handietan nola saltokietan edo gazteen eta emakume prekarizatuen artean. Horrek konbergentziaren xendra urratzera eramango ditu LAB eta ELA; agian ez duela 25 urte bezala, ezta sindikatu bakoitzaren autonomia maila zalantzan jar dezakeen balizko egitura batean ere. Seguruenik, egoera sozioekonomiko konplexu honek beste aktore sozial batzuk bilduko dituen paradigma aske bat beharko du.
Azken astean sindikatuak 5 heriotzaren berri izan du eta dagoeneko 26 dira Nafarroan lanean hil egin diren edo beste erkidegotan beharrean zendu diren nafarrak. Alarma gorria pizteko moduko datuak LAB sindikatuaren iritziz.
Nekazarien eta abeltzainen erreferentziazko sindikatua da Euskal Herriko Nekazarien Elkartasuna. 1976tik lanean daraman elkarte horrek 3.000 afiliatu baino gehiago ditu, eta lehen sektoreak dituen erronkak ez dira nolanahikoak. Egoera horretaz eta etorkizunari buruz sindikatuak... [+]
Azaroaren 19a komunaren munduko eguna da. Gaur oraindik ere, XXI. mendean, langile askok, hemen, Euskal Herrian bertan, ez daukate haien lanaldietan komuna erabiltzeko eskubidea. Horren adibide dira garraioko langile asko.
Komunak osasun publikoaren giltzarria dira, eta... [+]
Libertimenduzko Jardunaldiak antolatu ditu Gipuzkoako CNT sindikatu anarkistak bere egoitzan (Amara Berriko Olaeta plazan), martxora bitarte. Lehenengo jarduera abenduaren 14an izango da, eta Felix Likiniano anarkista historikoa izango dute hizpide.
Silizearen hautsak sorturiko gaitz eta biriketako minbizi kasuek ez dute etenik azken urteetan. Australian, Ingalaterran edo Espainiako Estatuan alarmak piztu dira, eta kristal-silizea duten kuartzozko sukalderako mahaiak egitea debekatzeko urratsak ematen hasi dira.
Eurostaten arabera, 2013tik 2021era bitartean, 13.530 kasu erregistratu zituzten Europar Batasunean. Teorian 2005ean debekatu zuten amiantoaren erabilera, baina mesoteliomaren sintomak ez dira agertzen hamarkada asko igaro arte. Amiantoagatik 700 pertsona baino gehiago hil dira... [+]
Suhiltzaile Gaindituak Haserre elkarteko kidea da Josu Artetxe Esperanza (Aiara, 1995) dozenaka suhiltzailerekin batera, ziurgabetasun egoera bizi du 2022ko oposizioetako araudian egin nahi duten aldaketa dela eta.
Anbulantzien zerbitzua enpresa batetik bestera aldatzeak ez duela egiturazko arazoa konponduko eta “orain arteko pribatizazioaren bidean atzera egin eta anbulantzia zerbitzuaren publifikazioari” ekiteko eskatu diote langileek Eusko Jaurlaritzari, LABek antolaturiko... [+]
Pasaiako Portuko Agintaritza eta Algeposa taldea lan arriskuen babesa ez bermatzeagatik kondenatuak izan direla adierazi du Amiantoaren Biktimen Euskal Elkarte ASVIAMEk. Osakidetzak laneko gaixotasunak ezkutatu izana salatu dute.
Altsasuko enpresak likidaziorik gabeko hartzekodunen lehiaketa iragarri zuen pasa den asteartean, 48,8 miloi euroko zorra baitu autobusen enpresak. Gaur egun 367 pertsonak egiten duten lan bertan.
Sindikatuen ustez, absentismoa ez da arazoa, “baizik eta lan osasunerako araudia errespetatzen ez duen patronala”. Patronalaren jarrera salatzeko baliatu dituzte azaroaren 7an, Bilbon, Confebaskek gai horren inguruan antolatu dituen jardunaldiak.
Indar armatuek zibersegurtasunari buruzko lehiaketa bat antolatu eta ekimena Nafarroako DBH ikastetxe guztietara heldu da; amaierako fasea Aranjuezeko Guardia Zibilaren akademian ospatuko dute. LAB sindikatuak gogora ekarri ditu duela hainbat urte irakasleen ideologiaren arabera... [+]
Altsasun autobusak egiten dituen enpresako administrazio kontseiluak hartzekodunen konkurtsoa aurkeztu du asteazkenean. Langileen ordezkariek eskatu dute "benetako plan industrial" bat martxan jartzeko eta manifestaziora deitu dute, igandean Altsasun.
Cebek patronalak blokeoa baztertzeko exijitu dute grebalariek, baita eros-ahalmena eta lan-baldintza duinak bermatzen dituen lan-hitzarmena ere, azkenekoa 2009-2011 . urtetakoa baita. Urriaren 30eko greba egunean Ertzaintzak langile bat “inolako justifikaziorik gabe”... [+]
Ikasturteko bigarren greba eguna izan zuten asteartean hezkuntza publikoko irakasleek. Urriaren 29an Nafarroako hezkuntza sektoreko sindikatu nagusiek, hala nola Steilas, ANPE, AFAPNA, LAB, CCOO, ELA eta UGT-k greba eguna egin zuten.