Algorriko flyschean, Zumaian, zentimetro gutxiko geruza ilun bat ikus dezakegu, batez ere iridioz osatua. Material hori ohikoa da unibertsoan, baina urria Lurrean. Duela 65 milioi urte meteorito batek Yucatan ingurua jo ondoren atmosferan barreiatu ziren errautsetatik dator. Zerua hauts kosmiko horretaz estalita geratu zen hainbat urtez, eta horrek intsolazioa murriztu eta atmosfera kutsatu zuen. Ondorioz, landare eta animalia espezieen %70 inguru desagertzea ekarri zuen, ordura arte planetan nagusi ziren dinosauroak barne.

Biotan gertatzen diren aldaketa zorrotz horiek fosiletan erregistratuta geratzen dira, eta geologoei laguntzen diete aro geologiko baten amaiera eta beste baten hasiera markatzen. Horrela, Mesozoiko arotik Zenozoiko arora igaro zen, non ugaztunak eta, horien artean, primateak, aurrera egiten hasi ziren.

Dinosauroen garaia izateaz gain, Aro Mesozoikoan sortu zen petrolioa hein handi batean ere, azken 100 urteetan gizadiaren zati bati "jainko" gisa bizitzeko aukera eman diona. Hala ere, erreserba horiek agortzen ari gara, eta etorkizuneko belaunaldiei baliabide indartsu eta ordezkaezin hori kentzen.

Gaur egun, gizarte "garatuen" jarduerak espezie askoren desagerpena dakarren heinean, zientzialari askok uste dute aro berri batean sartzen ari garela. Garai berri honi Antropozenoa deitu izan zaio. Aro honetako datu argigarri bat da, duela gutxi, gizakiek eraikitako gauza guztien pisuak planetako izaki bizidun guztien pisu konbinatua gainditu duela.

Ez dirudi etorkizuna oso oparo datorrenik, eta "kapitalismo berdetik" planteatutako irtenbideak amildegirantz ihes egiteko bide baino ez dira. Kontua ez da eguzki, eoliko, presa, autobide, aireportu eta abiadura handiko trenen megaproiektuekin lurzoru gehiago eta gehiago okupatzen jarraitzea, edo baliabideak eta energia agortzen ditugun bitartean plastikozko milioika objektu ekoizten jarraitzea.

Pertsona batzuek kapitalismoa "besarkatzen" dute, konturatu gabe arazoa sistema berean dagoela; planeta mugatu batean hazkundea etengabe bilatzean. Energia intentsiboak ekoizteko modu guztiak mundua irensten ari dira.

Irtenbidea materialen eta energiaren kontsumoa murriztea da (energia ekologikoena kontsumitzen ez dena da). Desazkundea eta bestelako eredu ekonomiko-sozial batera aldaketa gauzatzea dira erantzunak.

Iberdrolak megaproiektuak Bretainiako kostaldean edo Euskal Herrian egitea berdin dio, ingurumen-kaltea berdina da eta baliabideen xahutzea ere bai. Iberdrolak maite duen bakarra dirua da.

Asteburu honetan ezagutu dugu albistea; enpresak uko egin omen dio Euskal Herrian, Azkoienen, eraikiko zen eguzki megaproiekturik handiena instalatzeari, ez zaizkiolako kontuak ateratzen; elektrizitatea merkeegia da. Eta, Iberdrolak bezala, mundu mailan baliabide energetikoak kontrolatzen dituzten oligopolio handi guztiek –Repsol, Solaria, Statkraft– ez dute aberririk; beren bandera diruaren ikurra da, $/€.

Gure hurbileko lurrak okupatzeak ez gaitu ezerengandik eta inorengandik independenteago egingo, eta ez du planetaren bizia salbatuko.

Benetako irtenbidea eredu sozioekonomiko berri bat eratzean datza, gauzen jabetza baloratu beharrean, Gaiarekiko zoriontasuna eta harmonia bilatzen duena. "Kapitalismozenoaren" aroa atzean uzteko unea da. Egun batean esnatzen zarenean, dinosauroa ez da gehiago han izango, Otero jauna.