2022ko beroaldiak 11.000 pertsona hil ditu Frantzian eta 5.000 Espainian
Frantziako eta Espainiako estatistika institutu nagusiek ezagutarazi dituzten kalkuluetan, 2022ko uda bereziki beroak eragin du bi estatuetan ohi baino milaka pertsona gehiago hiltzea, zehazki 11.000 Frantzian eta 5.000 Espainian.
Frantziako datuak INSEE Estatistika Institutuak irailaren 2an plazaratu ditu eta Le Monde egunkariak zabaldu “La canicule 'vraisemblablement' à l’origine de plus de 11 000 décès supplémentaires en France cet été” (Uda honetako beroaldiak ziurrenik 11.000 heriotza eragin ditu) izenburuko albistean. Ondorio horietara iritsi dira soziologoak alderatu ostean alde batetik 2022ko ekainaren 1etik abuztuaren 22a artean Hexagonoan hil diren jendeen kopurua eta bestetik 2019an epe berean gertatutakoa. Egunkariak dioenez, INSEEren txostenak ez ditu zehazten heriotza gehigarri horien kausa zehatzak, baina zuhurtasunez dio kopuru horiek esplikatzen direla ziurrenik ekainaren erditsuan hasi eta errepikatu diren beroaldiekin.
Hipotesi horren oinarritzat, estatistika institutuak dio uda honetan Frantziak heriotzetan ezagutu dituen hiru gailurrak kronologikoki lotuta ageri direla gertatu diren hiru beroaldiekin, zehazki bat ekainaren 19aren inguruan, beste bat uztailaren 19 aldean eta hirugarrena abuztuaren 4an lehenik eta 11-13an gero.
Frantziako Estatuko hedabideetan oraindik aipatzen da, Espainiakoetan ez bezala, 2003ko beroaldi handian gertatutako heriotza kopuru handia eta harekin alderatzeko moduko egoera gertatu dela esan du INSEEk aurtengoagatik.
Espainiari dagokionez, RTVE Espainiako irrati telebista publikoak irail hasieran plazaratu du ("Las muertes atribuidas al calor en España triplican la media de los últimos cinco años") estatu honetan azken urteotako heriotzen bataz bestekoa hirukoiztu egin dela beroagatik 2022an. RTVE oinarritu da epidemiologia eta analisi estatistikoetan erreferentzia den Carlos III Institutuaren populazioaren hilkortasunaz egiten dituen (MoMo eredua) kalkuluetan. Honen arabera 4.700 pertsonatik gora –horietatik 3.800 uztail eta abuztuan– hil ditu beroak aurten Espainiako Estatuan. Hemen ere Frantzian bezala soziologoek lotura zuzena aurkitu dute heriotzak bereziki ugaritu ziren egunen eta udak eduki dituen beroaldien artean.
Euskal Herriari dagokionez, Iparraldeko daturik ez da ageri Frantziako Estatistika erakundean oinarrituta Le Monde-k plazaratutako albistean. Bai, aldiz, Hegoaldekoak Carlos III. Institutuaren datuetan. Hauen arabera, 2022ko udan beroagatik Nafarroan hil dira 100.000 biztanletik 17,8, Bizkaian 8,8, Araban 7,8 eta Gipuzkoan 1,8.
Munduko erakunde militar suntsitzaileenak 75 urte bete ditu, eta eztei horiek behar bezala ospatzeko, esan du bere kideek gehiago gastatu beharko dutela armetan. Gainera, urtemugaren goi bileran beste potentzien kontrako gerra hauspotu du NATOk, Txinaren eta Errusiaren kontrako... [+]
Akainak edo kaparrak batetik, eltxo tigreak bestetik, Euskal Herrian duten presentziaz eta gurean dauden espezieez mintzatu zaigu Aitor Cevidanes ikertzailea. Osasuna eta ingurumena hizpide, dituzten arriskuez, herritarron uste faltsuez eta klima aldaketaren nahiz gizakion... [+]
Klimari buruzko datuak jasotzen dituen Copernicusen arabera, hamahirugarren hilabetez jarraian errekorra hautsi da aurtengo ekainean. Parisko Akordioan hitzartutako 1,5ºC-en helburua ez da bete eta egoera aldatzen ez bada, errekor negatibo berriak izango direla aurreikus... [+]
Ingurumena, bioaniztasuna, uraren gestioa eta haurren beharrak oinarri hartuta, ikastetxeetako patioak aldatzeko proiektu kolektiboa jarri dute martxan Pirinio Atlantikoetan; Euskal Herriko lau herrik hartuko dute parte. Iruñean ere, itzal eta landare gehiago izango... [+]
Zeintzuk dira gure benetako beharrizanak ondo bizitzeko? Zer da ondo bizitzea? Galdera hauei erantzutea funtsezkoa da gehiegikeriaren gizartean, are gehiago larrialdi klimatiko, ekologiko eta zibilizazio krisiaren garaiotan.
Azken urteotan nabaritu den beroketa globalaren emendatzea neurri batean kutsadura murriztearen ondorioa da, hain zuzen, murriztuz doazen aerosol sufredunen isurketek, berez, berotegi efektuaren zati bat konpentsatzen dutelako. Paradoxa horrek egoera berri batean sartzen gaitu,... [+]
Ostegunean hasi da uda. Hartara, udaberriko eguraldiaren balorazioa eta udakoaren iragarpena egin du gaur AEMETek. Apirila 1961az geroztik hilabeterik lehorrena izan den arren, udaberri “arrunta” izan da eta uda ohi baino beroagoa izatea aurreikusi dute.
Elba ibaiaren arroa, 1417. Lehorteak eraginda ibaiaren mailak nabarmen egin zuen behera, eta norbaitek ur maila markatu zuen harri batean, idazkun bat zizelkatuta: “Harri hau berriro ikusten baduzu, negar egingo duzu. Ura maila honetan zegoen 1417... [+]
Ozeano Barean, atoloi apalez osatuak, Marshall uharteak dira klima aldaketaren aurrean herrialde hauskorrenetakoak, itsas mailaren gorakadak zuzenki mehatxatzen dituelako. Bertako gobernuak egokitze plan sakon eta zehatz bat martxan jarri du, biztanleekin elkarlanean, behetik... [+]
Teofanes Aitorlea kronikalariak jaso zuenez, 763-764ko negua inoizko hotzenetakoa izan zen Konstantinoplan. Elurrak eta izotza hartu omen zuten bizantziar hiriburua eta Bosforon iceberg bat ere ikusi omen zuten.
Orain arte klima hoztea, besteak beste, jarduera... [+]
Frantziako Estatuaren menpe segitzen duen Indiako Ozeanoko Mayotte irlan biderkatuz doaz kolera kasuak. Uraren kudeaketa kaskarra izan ohi da eritasun horren zabalpenaren arrazoietan eta, hain justu, uraren krisi gogorrari aurre egin nahian dabiltza bertako herritarrak. Bigarren... [+]
Etiopia, Somalia eta Kenyako hainbat eskualdetan ia hiru urtez euririk gabe egon ondoren, azkenaldian urpetuak izan dira. Sasoi kontrasteak ohikoak izanik ere eskualde hartan, klima aldaketarekin larritzen dira, eta euriak hobeki baliatzeko hainbat tokiko ekimen garatzen ari... [+]