1974ko Supergreba
Gaurko egunez, duela 50 urte, Euskal Herriko langile mugimenduak bere historiako kapitulu garrantzitsua idatzi zuen. Hegoaldean 200.000 langilek greba orokorra egin zuten erregimen frankistaren aurka. Mobilizazio hark argi utzi zuen Euskal Herriko mugimendu antifrankista Espainiakoaren oso bestelakoa zela.
Greba urte bereko udaberrian hasi zen prestatzen. CCOOren koordinadora orokorrean udazkenerako 24 orduko lanuztea proposatu zuten. Alabaina, PCE burgesiaren sektoreak antifrankismora erakarri nahian zebilen eta uztailean Junta Democrática delakoa aurkeztu zuten horretarako. Ondorioz, Espainiako CCOOk grebaren ideia baztertu zuen, burgesiaren sektore demokratikoak ez urruntzeko. Hego Euskal Herriko CCOOn, ordea, PCEk pisu apalagoa zeukan. Ezkerrerago kokatutako indar politikoek –batik bat MCE, ORT eta LCR-ETA VI bezalako indar iraultzaileek– aurrera egitea erabaki zuten. Deialdiak aldarrikapen zerrenda edo “plataforma” bateratu bat zekarren, gai ekonomiko eta politikoak nahasten zituena. Abenduaren 11rako ezarri zuten zita.
Aurreko egunetan, abenduaren 2 eta 3an ETApm-k, LAIAk eta Gipuzkoako Langile Komiteek preso politikoen aldeko greba deialdia egin zuten. Mobilizazio hark, ordea, oihartzun mugatua izan zuen. Soilik Gipuzkoako eskualde batzuetan izan zuen jarraipen nabarmena, batik bat, Goierrin eta Oarsoaldean. Giroa berotzen ari zen, baina onena etortzeko zegoen.
Grebaren eguna iritsitakoan, hamarnaka lantoki, denda eta ikastetxe itxi zituzten, grebalariek kaleak hartu zituzten. Lanuztea oso zabala izan zen, batik bat Gipuzkoa, Bizkaia eta Nafarroa Garaian. Egun hartan 500 lagun atxilotu zituzten eta Hernanin eta Tolosan segurtasun indarrek suzko armak baliatu zituzten manifestarien aurka. Grebak ezustean harrapatu zituen, bai agintari frankistak eta baita PCE bera ere. Cambio 16 aldizkariaren lerroburuak halaxe deskribatu zuen egoera: “Pais Vasco. Superhuelga”.
Mobilizazio hark hainbat ondorio izan zituen. 1) Agerian utzi zuen Hego Euskal Herriko langile mugimenduren indar korrelazio berezia. Mobilizazio horren bidez, PCEren ezkerrera kokatzen ziren alderdiek giharra erakutsi zuten eta errespetua irabazi zuten. Posible zen milaka lagun kalera ateratzea aldarrikapen politiko eta ekonomikoekin; baita PCEren iritziaren kontra ere. Ezker abertzaleak, bestalde, artean masa-mobilizazioak gidatzeko gaitasun apala zeukan. 2) Indar korrelazio hark Euskal Herriko CCOO bitan zatitzea eragin zuen. PCEren aldeko sektore moderatuak CONE koordinadora eratu zuten, Ezkerraldeko eta Gipuzkoako batzordeen atal baten babesa zeukana. Ezker erradikalak bultzatutakoek, aldiz, CECO eratu zuten, Nafarroako batzorde guztiak, Gipuzkoako gehienak eta Bizkaikoen parte bat elkartzen zituena. 3) Abenduaren 11ko ajeetatik langile mugimenduak beste mugarri garrantzitsu bat jarri zuen. Potasas de Navarra meatzean, greban parte hartu zuten enplegatu batzuei zigorrak ezarri zizkieten. Horiei aurre egiteko meatzariek hamabost eguneko itxialdia egin zuten 1975eko urtarrilean. Lurrazpian zeuden bitartean, lurrazalean Nafarroak beste greba orokor bat bizi izan zuen, abenduaren 11tik apenas aste gutxi batzuk pasatu zirenean.
Eta hala, irrintzi bat entzun zen ezpataren aurrean. Abenduaren 11koa eta gero beste asko etorri ziren. Askok iraultzaren bezpera ikusi zuen orduko mobilizazioetan, baina diktadura eta gero ez zen goiz-alba gorririk izan. Hala ere, merezi zuen borrokatzea.
Washington (AEB), 1930eko ekainaren 17an. AEBetako Kongresuak Muga-Zergen Legea onartu zuen. Smoot-Hawley Legea ere esaten zaio Reed Smoot senatariak eta Willis Hawley diputatuak bultzatu zutelako.
Legeak 900 produktu ingururako inportazio zerga-mugak %40 eta %60 artean igo... [+]
Vienako Simmering auzoan kirol-zelai bat berritzeko lanetan ari zirela, 150 gorpu dituen hobi komuna topatu zuten 2024ko urrian. Erromatar legionarioak zirela ondorioztatu dute, eta K.o. 100 urte inguruan hil zirela. Edo, hobe esanda, hil zituztela.
Gorpuak edozein... [+]
1945ean Neuengammeko nazien kontzentrazio esparruan hil zen Jean Iribarne gamerearraren diru-zorroa berreskuratu eta bere senideei eman diete. Ipar Euskal Herrian gutxienez 350 herritar deportatu zituzten erresistentzian parte hartzeagatik, eta ia erdia ez ziren bizirik atera.
Gipuzkoako sorrera prozesuari buruzko bere doktore tesia aitzindaria izan zen, lurralde historikoen bilakaera ulertzeko. Deustuko Unibertsitateko irakaslea, historialari askorentzat eredu izan da bere lan egiteko eta irakasteko modua. Igande honetan hil da Elena Barrena Osoro... [+]
Gure amak beti esaten du: “Ez dut sekula ulertu zergatik gertatu zen Lehen Mundu Gerra”. Ez dio batere zentzurik harrapatzen. Ez du ulertzen zergatik inplikatu ziren Europako potentzia zaharrak halako basakeria batean eta ez zaio buruan sartzen nola konbentzitu... [+]
Maki gerrillari antifrankistek Euskal Herrian ez zuten presentzia bereziki nabarmena izan, baina batzuk pasatu ziren, baita erregimenaren errepresio bortitza pairatu ere. Guardia Zibilak hiru hil zituen Ibaetan 1947an eta bat Zubietan 1948an, ahaztuta badaude ere.
Orain arte uste izan dugu Erdi Aroan eta inprenta zabaldu baino lehen liburuak kopiatzeaz arduratu zirenak gizonezkoak zirela, zehazki, monasterioetako monjeak.
Baina Bergengo (Norvegia) unibertsitateko ikerlari talde batek ondorioztatu du emakumeak ere kopista... [+]
Florentzia, 1886. Carlo Collodi Le avventure de Pinocchio eleberri ezagunaren egileak zera idatzi zuen pizzari buruz: “Labean txigortutako ogi orea, gainean eskura dagoen edozer gauzaz egindako saltsa duena”. Pizza hark “zikinkeria konplexu tankera” zuela... [+]
Gerra Hotza bultzatu zuten politiken alboan egon ziren ere bakearen aldeko ildoak. Ez zuten Ekialdea eta Mendebaldea batzeko moduko berregituraketa politiko berririk ekarri, baina errealitate berriak josi zituzten Europako Mendebaldea eta Ekialdearen artean. Horietako... [+]
Ereserkiek, kanta-modalitate zehatz, eder eta arriskutsu horiek, komunitate bati zuzentzea izan ohi dute helburu. “Ene aberri eta sasoiko lagunok”, hasten da Sarrionandiaren poema ezaguna. Ereserki bat da, jakina: horra nori zuzentzen zaion tonu solemnean, handitxo... [+]
Lineal A duela 4.800-4.500 urte erabilitako idazkera minoikoa da. Berriki, Kretako Knossos jauregi ezagunean, bolizko objektu berezi bat aurkitu dute, ziurrenik zeremonia-zetro gisa erabiliko zutena. Objektuak bi idazkun ditu; bata, kirtenean, laburragoa da eta aurkitutako... [+]
Londres, 1944. Dorothy izeneko emakume bati argazkiak atera zizkioten Waterloo zubian soldatze lanak egiten ari zela. Dorothyri buruz izena beste daturik ez daukagu, baina duela hamar urte arte hori ere ez genekien. Argazki sorta 2015ean topatu zuen Christine Wall... [+]
Nafarroako Erriberako Andosilla herrian, sorpresa ugari ematen ari den indusketa arkeologikoa egiten ari dira Aranzadiko arkeologoak eta herritar boluntario taldeak. Resako aztarnategian orain arte oso ezezaguna zaigun Goi Erdi Aroko gizarteak hobeto ulertzeko aztarnak aurkitu... [+]