1936ko Otxandioko bonbardaketaren pilotuari demokrazian emandako kondekorazioak kenduko dizkiola agindu du Espainiako Gobernuak
Ángel Salas Larrazabal militar frankista urduñarrak gidatzen zuen hegazkinak bonbak bota zituen Otxandioko Andikona plazan zibilen aurka, 1936ko uztailaren 22an. Gutxienez 61 herritar hil ziren. Frankismoan hainbat kargu militar eta politiko izan zituen, eta 1991n Aire Armadako Jeneral izendatu zuen PSOEren gobernuak. Gorka Elejabarrieta EH Bilduko senatariak kondekorazioak kentzeko eskatu dio Gobernuari Espainiako Senatuan, eta Angel Victor Torres Memoria Demokratikoko ministroak erantzun dio gobernuak horretarako “beharrezkoak diren pauso guztiak” emango dituela.
Astearteko kontrol saioan egin du eskaera Gorka Elejabarrietak. Gogoratu du 1936ko Gerrako zibilen aurkako lehenbiziko bonbardaketa izan zela Otxandiokoa, herria “txikituta” utzi zuena. Azpimarratu du Salas Larrazabal jenerala, behin Franco hilda, senatari izan zela 1977-1979 aldian, eta 1991n Aire Armadako Jeneral izendatu zutela, bere “aparteko merituengatik”, orduko Espainiako Gobernuko presidente Felipe Gonzálezek eta Juan Carlos I. erregeak sinatutako dekretu baten bidez. Elejabarrietak nabarmendu du egun ere eskuinak eta eskuin muturrak 1936ko Gerra garaiko krimenak ukatzen dituztela, eta Sala Larrazabali emandako "kondekorazio eta ohorezko kargu" guztiak kentzeko eskatu dio gobernuari.
Angel Victor Torres Memoria Demokratikoko ministroak erantzun dio Elejabarrietari, Europa Press agentziak jaso duenez. Salas Larrazabali izendapenak kentzeko “beharrezkoak diren pauso guztiak” emateko “konpromisoa” adierazi du, gobernuaren eta Defentsa ministroaren izenean.
.jpg)
Salas Larrazabal, goi militarra frankismoan eta frankismo ostean
Angel Salas Larrazabal jenerala Urduñan (Araba) jaio zen 1906an, eta ibilbide militar eta politiko esanguratsua egin zuen 1994an hil bitartean. Horrela laburbildu zuen bere bizitza Jon Irazabal Agirrek, Otxandio Gerra Zibilean (1936/1937) liburuan.
“Angel Salas Larrazabal, Jesus Salas Larrazabal historiagile militarraren anaia, 1906ko urriaren 10ean jaio zen, Urduñan. Abiazio militarreko kide zen haren 2. promozioaz geroztik; Afrikan zerbitzatu zuen, Gerra Zibilean, eta han komandante maila lortu zuen División Azul izenekoarekin, fronte errusiarrean. Espainiara itzuli zen, eta frankismo garaian hainbat kargu izan zituen: 40ko urteetan, agregatu militarra Erroman, Berlinen eta Lisboan; 50eko urteetan, Parisen, Dibisioko jeneral izatera iritsi zen, etab. Bizimodu militar aktiboari 1972an utzi zion. 1991n, Juan Carlos I.a Espainiako erregeak Kapitain Jeneral izendapena eman zion. 1994an hil zen”.
Urduñako Udalak 2016an kendu zizkion militarrari frankismo garaiko kondekorazioak, Otxandioko bonbardaketaren 80. urteurrenean, hain zuzen ere.
Santi Kapanaga otxandiarra umea zen Otxandioko bonbardaketa gertatu zenean, Andikona plazaren irudia buruan "iltzatuta" geratu zitzaion, eta 1964an koadro batera eraman zuen:
Otxandioko bonbardaketa
1936ko uztailaren 22an, frankisten altxamendutik lau egunera eta oraindik enfrentamendu militar esanguratsurik gertatu gabe zela, matxinoek Otxandioko Andikona plaza bonbardatu zuten, herritarrez lepo zegoen unean. Sarraskia abioi batek edo bik burutu zuten ez da erabat ziurra, baina bai pilotuetako bat Ángel Salas Larrazabal izan zela, bere anaia historialariak jaso baitzuen liburu batean.
Gutxienez 61 pertsona hil zituzten matxinoek. Molak bonbardaketa goraipatu zuen. Hildako 61 pertsona horietatik gutxienez 45 zibilak izan ziren, bost milizianoak eta lau soldaduak –gainontzekoen inguruko daturik ez dago–. Hildakoen artean 40 otxandiarrak ziren, horietatik 24 adingabeak, eta hamasei hamar urtetik beherakoak.
.jpg)
1976ko martxoaren 3an, Gasteizen, Poliziak ehunka tiro egin zituen asanbladan bildutako jendetzaren aurka, zabalduz eta erradikalizatuz zihoan greba mugimendua odoletan ito nahian. Bost langile hil zituzten, baina “egun hartan hildakoak gehiago ez izatea ia miraria... [+]
Memoria eta Bizikidetzako, Kanpo Ekintzako eta Euskarako Departamentuko Memoriaren Nafarroako Institutuak "Maistrak eta maisu errepresaliatuak Nafarroan (1936-1976)" hezkuntza-webgunea aurkeztu du.
ELA, LAB, ESK eta STEILAS sindikatuek eta M3 elkarteak "herrikoia eta sozialki plurala" den memoria eguna "errepresiorik gabe" egitea eskatu dute. Eusko Jaurlaritzari zuzendutako eskaera da, "iaz ez bezala", aurten manifestatzeko eskubidea... [+]
Irungo tren geltokian, Aduanaren eraikinaren atzealdean dagoen Pequeña Velocidad pabiloiak zutik jarraituko du, 1936ko gerraosteko giltzapetze-sistema beldurgarriaren lekuko gisa, talde memorialisten borrrokaren ondorioz. Pabiloia frankistek erabili zuten 1936tik 1942ra,... [+]
Donostiako eta Gipuzkoako beste udalerrietako irudiak ikus daitezke unibertsitatearen webgunean.
PSN, EH Bildu eta Geroa Bai talde parlamentarien sinadurarekin aurkeztu da gaur eta onartua izateko babesa izango du.
Lazkaon 1960-70ko hamarkadan galdu ziren inauteriak berreskuratzeko asmotan dabiltzala irakurri dugu azken asteetan. Festa haietatik abiatuta herriko hainbat talde elkartu eta otsailaren 28an plazaratuko dira inauteriak ospatzera. Xehetasun gehiago jakin nahian Oin Arin dantza... [+]
Memoria Demokratikoaren Legea bete eta Lasa eta Zabala bahitu eta torturatu zituzten Donostiako La Cumbre eraikina memoria historikorako gune bihur dezaten exijitu dute Gipuzkoako Batzar Nagusietan. Jauregia 2023an Donostiako Udalari utzi behar zion estatuak, baina prozedura... [+]
Astearte gauean egin dituzte pintaketak, bizilagunek azaldu dutenez. Fatxada nagusia, bertako ateak eta alboetako paretak margotu dituzte. Gazte Koordinadora Sozialistak urtarrilaren 25rako deitutako mobilizazioarekin bat egiten du aldarriak.
Elkarte memorialisten ustetan, Rozalejoko Markesaren Jauregia, Nafarroako Memoriaren Institutua kokatuko litzatekeen tokia, "omenaldi, oroimen eta oroimenerako lokal bat" izan daiteke, eta Maravillas Lamberto izena eraman. Manifestariek adierazi dute ez dela nahikoa... [+]
Tafallan, nekazal giroko etxe batean sortu zen 1951. urtean. “Neolitikoan bezala bizi ginen, animaliez eta soroez inguratuta”. Nerabe zelarik, 'Luzuriaga’ lantegian hasi zen lanean. Bertan, hogei urtez aritu zen. Lantegian ekintzaile sindikala izan zen;... [+]
Talde memorialistek deitutako manifestazioa Erorien monumentuan hasiko da 18:00etan eta Gazteluko plazan bukatuko da. Amaierako ekitaldian El Drogas, Gran Ritxarson, Ilargigorri eta La Chula Potrak esku hartuko dute, besteak beste. Gaia orokorrean nola dagoen azaldu dugu... [+]
Jesus Carreraren erailketaren 80 urteurrenean udal adierazpena plazaratu dute Hondarribiko udalbatza osatzen duten alderdi politiko guztiek.
Eraispenaren aldeko elkarteek manifestazioa antolatu dute larunbatean Iruñean. Irrintzi Plazan manifestazioaren deitzailea den Koldo Amatriarekin hitz egin dugu.