1936an Bastidan fusilatutako hamabi errepublikazaleak omendu dituzte
1936ko azaroan frankistek hamabi errepublikazale hil zituzten Bastidan, eta errepide ondoko hobi batean lurperatu. 1980an desobiratu zituzten gorpuak, eta igandean hildakoen oroimena eta duintasuna erreparatzera bidean beste pauso bat emanez, omenaldi ekitaldia egin zuten. Bertan parte hartu zuten, besteak beste, Bastidako Udalak, Gogora institutuak eta Eusko Jaurlaritzak.
Nicolás Martínez de Sojo Bastida, Félix Urrecho Ruiz, Leopoldo González Izarra, Ismenio Moneo Tordomar, Francisco Sanjuan Melchán, Braulio Antón García, Vicente Rojas Carboneras, Felices del Campo Ábalos, Juan Martínez Ábalos, Martín Ramírez Apilánez, Ceferino Sagredo Hermosilla eta Cipriano Sagredo Hermosilla. Espainiako II. Errepublika babesteagatik 1936an Bastidan (Arabar Errioxa) fusilatutako hamabi errepublikazaleen izenak dira. Judizioz kanpo hilak eta errepide bazterreko hobi batean lurperatuak izan ziren urte hartako azaroaren 6an, eta hantxe ehortzirik egon ziren beren gorpuak, harik eta 1980an hamarkadan desobiratu zituzten arte. Fusilatuen familiak, gizarte zibilak eta La Barranca elkarteak bultzatu zuten desobiratzea, eta behin hori egindakoan, San Vicente de la Sonsierrako hilerriko panteoi batean lurperatu zituzten hamabi fusilatuen gorpuak.
Biktimak omendu eta horien oroimena berreskuratzera bidean beste pauso bat eman zuten igandean, Bastidan fusilatutakoen oroimenez-1936 ekitaldiarekin. Eusko Legebiltzarrak hobia duintzeko emandako agindua betez antolatu zuten ekitaldia Bastidako Udalak eta Gogora Memoriaren, Bizikidetzaren eta Giza Eskubideen Institutuak, eta bertan parte hartu zuen Eusko Jaurlaritzak ere, Beatriz Artolazabal Berdintasun, Justizia eta Gizarte Politiketako sailburuaren ordezkaritzarekin. Sailburuaren hitzetan, Bastidako hobia duintzeko ekitaldia askatasunaren, demokraziaren eta justizia sozialaren defentsaren sinboloa da. "Familiaren memoria herri honen memoria kolektibo eta instituzionalaren parte izatera igaro da: hobia duinduz, haren duintasuna eta guztion duintasuna itzultzen jarraitzen dugu", adierazi zuen.
Ekitaldia
Bastidako Kultur Etxean eman zioten hasiera ekitaldiari, bideo baten emanaldiarekin. Bideoak fusilatuen familietako kideen eta desobiratzea bultzatu zuten zenbaiten testigantzak jasotzen zituen, azalduz nola gauzatu zuten gorpuen berreskuratzea eta zer izan zen eurentzat hura guztia bizitzea.
Bideoaren ostean, Bastidako alkate Laura Pérezek hartu zuen hitza, bertaratutakoei ongietorria eginez, eta 36ko azaroan fusilatutako errioxarren memoria berreskuratzearen garrantziaz mintzatuz. Jesús Ángel Cámara, Errioxan Memoria Historikoa zaintzeko La Barranca elkarteko kideak eta Nicolás Sojo Gómez, 1936an fusilatutako Nicolás Martínez de Sojoren bilobak ere hartu zuten hitza alkatearen hitzartzearen ondotik.
Artolazabalek ere hartu zuen hitza, eta ondoren Iñigo Arregi eskultorearen Duintasuna eskulturaren erreplika bana banatu zien fusilatuen senideei.
Hitzari tokia eman ostean, Bastidatik Rivas del Teresoraino doan errepidearen bazter batera abiatu zen ekitaldia, hobia kokatuta zegoen tokira. Bertan, fusilatuta hildako Martin Ramirez Apilanezen eta Braulio Antonenen bilobek, Alejandro Bayonak eta Jose Luis Antonek, hamabi fusilatuen izenak grabaturik dituen plaka desestali zuten. Plaka hobia zegoen tokian kokatu da, eta QR kode bat dauka izenen ondoan, hobiaren gaineko informazioa jasotzen duen web-orri batera bideratzen duena bisitaria; hilketen inguruabarrei, gorpuzkiak berreskuratzeko prozesuari eta ondorengo lurperatzeari buruzko informazioa aurkitu daiteke.
Ekitaldiari akabera emateko, ohorezko aurreskua eta lore-eskaintza egin zituzten.
Labastida 1933 proiektuak 1936ko fusilamenduen eta ekitaldiaren gainean ere idatzi du bere webgunean, eta igandeko ekitaldiaren bideoa zabaldu du sare sozialetan:
??? Homenaje a las 12 personas fusiladas en 1936 y enterradas en una fosa a las afueras de #Labastida
?? https://t.co/moIgzegFEc#Memoria eta #Duintasuna pic.twitter.com/nQTvqRsCJ1
— Labastida 1933 (@Labastida1933) November 6, 2022
Abuztuaren 5ean emango dio domina zentroari Gasteizko Udalak, eta abuztuaren 2rako elkarretaratzea eta prentsaurrekoa deitu du Memoria Osoa plataformak. Martxoak 3 elkarteak salatu du “planteamendu diskriminatzailea” eta “irakurketa partziala” egiten... [+]
Otxandioko bonbardaketaren erantzule nagusietako bat da Angel Salas Larrazabal urduñarra. Hortaz, herritarren aurka Euskal Herrian eginiko lehen bonbardaketan parte hartu zuen.
1936an fusilatu zuten frankistek, une horietan Arabako diputatua zela, eta herriko beste 42 fusilatuen hilobian bertan sartu zituzten Manuelen gorpuzkinak.
Antonia Manot hil da 95 urte bete berritan, bere seme Diego Paredesek sare sozialetan jakinarazi duenez.
Gurasoak hilik, etxeko ganbara husteari ekin zioten
seme-alabek. Hainbat gauzaren artean, koaderno eta paper sorta, argazkiak eta nahi beste agiri. Bego Ariznabarreta Orbeak aita aspaldi zenduaren gerrako memoria harrigarriak zurian beltz irakurri, eta jabetu zen altxorraz,... [+]
Aurten ere, uztailaren 8an, astelehenean gogoratuko dute German Rodrigez haren omenezko oroitarriaren alboan. 13:00etan izanen da: aurreskua lehenbizi, Mikel Lasarteren bertsoak gero eta La Furia eta Fermin Balentziaren emanaldiak bukatzeko. Iluntzean, Peñak, isilik eta... [+]
Naiz.eus-ek aurreratutakoaren arabera, 2004ko martxoan Espainiako polizia batek eta bere semeak erail zuten Angel Berrueta eta bere alargun zein seme alabek, Nafarroako Gobernuaren aitortza ofiziala jasoko dute, indar polizialen indarkeriaren biktima moduan.
1939 eta 1941 bitartean Igari eta Bidankoze arteko errepidea eraikitzera behartu zituzten frankismoaren 2.400 esklaboak omendu zituzten larunbatean, Igariko gainean. Errepresaliatu antifaxista haien memoriak gure bidea izan behar duela aldarrikatu zuten omenaldia antolatu zuen... [+]
Nafarroako Torturatuen Sareak jakinarazi du hemeretzi biktima berri onartu dituela Nafarroako Gobernuko Aitortza eta Erreparaziorako Batzordeak, horietariko bost 2005-2011 urte artean torturatu zituzten Mikeldi Diez, Iker Aristu, Oihan Ataun, Garbiñe Urra eta Mikel... [+]
Alesbesekoa jaiotzez, Saratxon bizi zen Unión Republicana alderdiko kidea, bere emaztea hango maistra baitzen. 1936ko irailean erail zuten frankistek eta ostiralean lortu zuten bere gorpuzkinak identifikatzea.
Hari buruzko aipamenik apenas iritsi zaigu historia liburuetan, baina Jesús Carrera Olascoaga (Hondarribia 1911 – Alcala de Henares 1945) Espainiako Alderdi Komunistaren idazkari nagusi izatera iritsi zen. Frankistek atxilotu, torturatu eta fusilatua, bere... [+]