1936-1976an Nafarroan errepresaliatutako 407 irakasleak, nortzuk ziren?
Memoria eta Bizikidetzako, Kanpo Ekintzako eta Euskarako Departamentuko Memoriaren Nafarroako Institutuak "Maistrak eta maisu errepresaliatuak Nafarroan (1936-1976)" hezkuntza-webgunea aurkeztu du.
Oroibidea atariaren barruan dago proiektua eta berarekin dimentsio errepresiboa hezkuntza-etapa desberdinetako ikasleengana hurbildu nahi dute. Webgunea bilatzaile baten inguruan egituratzen da eta horretan, Hezkuntzako Batzorde Nagusiak espedientatutako 407 maisu-maistren eta irakasleriaren fitxak aurki daitezke.
Webgune berri hau, Reyes Berruezok, Juan José Casanovak eta Francisco Javier Emak El proceso de depuración de la enseñanza pública en Navarra, 1936-1976 (1936-1976an Nafarroako hezkuntza publikoan izandako garbiketa-prozesua) liburuaren testuinguruan egin zituzten Maisu-maistren eta irakasleen fitxa pertsonalak lanean oinarritzen da. Liburu hori Nafarroako Gobernuak argitaratu zuen 2023an.
Proiektu honekin helburu bikoitzari heldu nahi izan zaio: batetik, espedientepean dauden pertsonen fitxak Oroibidea-Memoria Bidea artxibo digitalean integratzea, herritar guztiek eskuragarri izan ditzaten; eta, bestetik, fitxa horiek ikasleen ikerketa-lanetan erabiltzea erraztea. Irakasle errepresaliatuaren web-orrira Oroibidearen atari nagusitik sartzen da, Erakusketak leloan sakatuz.
Dauden tipologiak ondo irudikatzen dituzten hamabi kasu hautatu dituzte eta zenbait osagarri ere eskaintzen dira, ikasleek errepresio hori testuinguruan koka dezaten. Horrela, mapan irakasle horien jatorrizko herriak eta errepresaliatuak izan zirenean beren lanbidean ziharduten herriak aurki daitezke. Denbora-lerro batek garaiko gertaera nagusiak kokatzen ditu, eta glosario batek ikasleek aztertze-prozesua ulertzeko ezagutu behar dituzten terminoak azaltzen ditu.
Garbiketa-prozesuari buruzko galdera batzuk ere gehitu dira, eta horien erantzuna Reyes Berruezo historialariaren bideo-zatien bidez ematen da. Amaitzeko, bi atal daude, bata Jarduerak izenekoa, eta bertan ikerketa-jarduera batzuk argitaratu dira webgunearekin egin daitekeen ikerketa motaren adibideak emateko; zeregin hori, ikastetxeek egiten dituzten proposamenekin osatuko da. Beste bat Ikasleen lanak izenekoa da. Hilabete batzuk barru, jendaurrean partekatu nahi diren ikastetxeetan egindako lanak kontsultatu ahal izango dira.
Kudeatzaileen esanetan, hezkuntza-webgune hau beste mugarri bat da Nafarroan errepresaliatutako maisu-maistren eta irakasleen aitorpen- eta erreparazio-jardueretan –2016ko irailean ere omenduak izan ziren–. Horrela, irakaskuntzan frankismoaren garaipenarekin bizi izan zen garbiketa-prozesu gogorra hurbiltzen da gizartera eta, bereziki, hezkuntza-mundura, arrazoi ideologiko hutsengatik eta zergati hutsalengatik askotan, irakaskuntzako profesional askoren karrera profesionalak zapuztu edo larriki baldintzatu baitzituzten.
"Esparza ibilbidea", Andosillako maisu baten eta bere ikasleen erbesteko bidaia
Otsailaren 27tik martxoaren 3ra bitartean, Madrilgo Lourdes-FUHEM ikastetxeko DBHko 4. mailako eta Batxilergoko 37 ikaslek, hiru irakaslek eta Caminamos para no olvidar (Ibilian ibiliz, ez ahanzteko)Memoria Historikoaren Gazte Elkarteko zortzi kidek lagunduta, Ricardo Esparza Gómez Madrilen bizi den Andosillako maisuaren eta gerratik babestu zituen 350 haurren memoria berreskuratuko dute.
Frantziako erbesterako bidea egingo dute, eta Saint-Denis-d 'Oléroneko (Charente-Maritime departamentua) Abbaye de l' Ormeau kolonian amaitu ondoren, Andosillatik igaroko dira, eta bertan omenaldi ekitaldia egingo dute datorren astelehenean, martxoak 3. Han izango dira, halaber, Nafarroako Memoriaren Institutua, Nafarroako Fusilatuen Senitartekoen Elkartea - Fusilatuen Elkartea-1936 (AFFNA-36), Andosillako Udala eta Andosillako Memoria Historikoaren Elkartea.
ELA, LAB, ESK eta STEILAS sindikatuek eta M3 elkarteak "herrikoia eta sozialki plurala" den memoria eguna "errepresiorik gabe" egitea eskatu dute. Eusko Jaurlaritzari zuzendutako eskaera da, "iaz ez bezala", aurten manifestatzeko eskubidea... [+]
Irungo tren geltokian, Aduanaren eraikinaren atzealdean dagoen Pequeña Velocidad pabiloiak zutik jarraituko du, 1936ko gerraosteko giltzapetze-sistema beldurgarriaren lekuko gisa, talde memorialisten borrrokaren ondorioz. Pabiloia frankistek erabili zuten 1936tik 1942ra,... [+]
Donostiako eta Gipuzkoako beste udalerrietako irudiak ikus daitezke unibertsitatearen webgunean.
PSN, EH Bildu eta Geroa Bai talde parlamentarien sinadurarekin aurkeztu da gaur eta onartua izateko babesa izango du.
Lazkaon 1960-70ko hamarkadan galdu ziren inauteriak berreskuratzeko asmotan dabiltzala irakurri dugu azken asteetan. Festa haietatik abiatuta herriko hainbat talde elkartu eta otsailaren 28an plazaratuko dira inauteriak ospatzera. Xehetasun gehiago jakin nahian Oin Arin dantza... [+]
Memoria Demokratikoaren Legea bete eta Lasa eta Zabala bahitu eta torturatu zituzten Donostiako La Cumbre eraikina memoria historikorako gune bihur dezaten exijitu dute Gipuzkoako Batzar Nagusietan. Jauregia 2023an Donostiako Udalari utzi behar zion estatuak, baina prozedura... [+]
Astearte gauean egin dituzte pintaketak, bizilagunek azaldu dutenez. Fatxada nagusia, bertako ateak eta alboetako paretak margotu dituzte. Gazte Koordinadora Sozialistak urtarrilaren 25rako deitutako mobilizazioarekin bat egiten du aldarriak.
Elkarte memorialisten ustetan, Rozalejoko Markesaren Jauregia, Nafarroako Memoriaren Institutua kokatuko litzatekeen tokia, "omenaldi, oroimen eta oroimenerako lokal bat" izan daiteke, eta Maravillas Lamberto izena eraman. Manifestariek adierazi dute ez dela nahikoa... [+]
Tafallan, nekazal giroko etxe batean sortu zen 1951. urtean. “Neolitikoan bezala bizi ginen, animaliez eta soroez inguratuta”. Nerabe zelarik, 'Luzuriaga’ lantegian hasi zen lanean. Bertan, hogei urtez aritu zen. Lantegian ekintzaile sindikala izan zen;... [+]
Talde memorialistek deitutako manifestazioa Erorien monumentuan hasiko da 18:00etan eta Gazteluko plazan bukatuko da. Amaierako ekitaldian El Drogas, Gran Ritxarson, Ilargigorri eta La Chula Potrak esku hartuko dute, besteak beste. Gaia orokorrean nola dagoen azaldu dugu... [+]
Jesus Carreraren erailketaren 80 urteurrenean udal adierazpena plazaratu dute Hondarribiko udalbatza osatzen duten alderdi politiko guztiek.
Eraispenaren aldeko elkarteek manifestazioa antolatu dute larunbatean Iruñean. Irrintzi Plazan manifestazioaren deitzailea den Koldo Amatriarekin hitz egin dugu.
Elkarte memorialistek kritikatu egin dute Iruñeko Udalak Erorien Monumentua eraisteari uko egiteko hartutako erabakia. Memoria Demokratikoaren Legea “oker interpretatzea” egotzi diote Joseba Asiron alkateari, eta mobilizazio batera deitu dute urtarrilaren... [+]
Astelehenean abiatu zituzten lanak eta frankismo garaiko 20 biktima berriren gorpuak topatu dituzte honezkero. Asteburura arte luzatuko dute gorpuzkiak lurpetik ateratzeko hirugarren kanpaina.