1900ean 18.000 pertsona bizi ziren Nafarroako ipar-ekialdean, gaur egun 3.600 inguru
Nafarroako ipar-ekialdeko eskualde honetan lau pertsona bizi dira kilometro koadroko, Erkidegoaren batez bestekoa baino hamabost aldiz gutxiago. Biztanleriaren zahartze larria eta zerbitzu publikoen gabezia dira zonaldeko kezka nagusiak.
Foru Parlamentuak azkeneko bi legealdietan martxan jarri duen Nafarroako Pirinioetako despopulatzeari aurre egiteko planari jarraipena emango dio. Horixe ondorioztatu daiteke Erkidegoko azaleraren %10 hartzen duen zonalde horretaz arduratzen den batzorde espezifikoaren berrespenetik. EH Bilduko Mikel Zabaleta izango da lehendakaria, Contigo-Zurekineko Daniel López lehendakariordea eta Geroa Baiko Pablo Azcona idazkaria. Arazo demografiko hau aintzat hartuz, parlamentuan onartutako konpromisoak lurralde “berezi honen larritasuna” kontutan hartuko dituen berezko “ikuspegi eta politiken beharra” aitortzen du.
Lan talde berriak 2018an Nafarroako Ekialdeko Pirinioen egoeraren inguruko ikerketa soziologikoa oinarritzat hartuko du. Datuek agerian utzi zuten eskualdearen arazo demografikoa: 1900ean 18.000 pertsona bizi ziren Nafarroako ipar-ekialdean, gaur egun, ordea, 3.600 inguru. Honen arabera, biztanleriaren galera Foru Erkidegoko handiena da.
Izan ere, Pirinioetakoa da Nafarroan 1999tik 2009ra biztanleak galdu zituen eskualde bakarra, %6 zehazki. Horri gehitu behar zaio biztanleak oso sakabanatuak daudela, zeren eta Pirinioetako ibarren dentsitatea kilometro koadro bakoitzeko lau biztanlekoa baita, Nafarroa osoaren batez bestekoa 60koa den bitartean. Hau da, ipar-ekialdean datu hau hamabost aldiz txikiagoa da.
Gainera, txostenak dio herrietako biztanleen batez besteko adina “oso altua” dela, eta “nabarmena da gehiegizko zahartzea”, hau da, 80 urtetik gorakoen biztanleria. Hau bereziki esanguratsua da 80 urtetik gorako emakumeen artean, populazio guztiaren %12tik gora osatzen baitute.
Pirinioetako eskualdea, gainera, Nafarroan gazte-portzentaje txikiena duen eskualdea da. 1998an, biztanle gazteak 1.216 ziren; 2007an, berriz, 867, eta gaur egun, soilik 600 inguru. Txostenak zerbitzu gabeziak aipatzen ditu honen guztiaren arrazoi nagusi gisa. Esate baterako, hezkuntzari dagokionez, nabarmena da ikastetxeen itxiera: hamahiru zeuden 1990ean eta zazpi, berriz, gaur egun. 1850ean, herri bakarra ere ez zegoen eskolarik gabe; 1982an, berriz, hiru herri zeuden; egun, hamabost daude.
Gauzak horrela, Chiviteren Gobernuari zerbitzu publikoak indartzeko premiatzea eta helburu hori lortzeko neurriak ezartzen direla behatzea izango dira batzordearen eginkizun nagusiak.
Lehen sektorea bultzatzeko eta indartzeko lanean dihardute Nafarroako Pirinioetan azken urteotan, eta lanketa horren baitan sortu zuten Pirinioetako Mahaia. Diagnostikoa ondu dute azken urteotan, eskualdean lehen sektoreari lotuta dituzten hutsuneak identifikatzeko, eta ondorio... [+]
XIX. eta XX. mendeetan ohikoa zen hiri nagusietako kaleetan ikustea janzkera tradizional ikusgarria zuten emakume batzuk, sendabelarrak saltzen. Ansotarrak ziren, Aragoiko Ansó ibarrekoak. Erakusketa batek haien historia kontatu digu, eta bide batez azalerazi du atzean... [+]
Nafarroako ipar-ekialdeko egoera larriari aurre egiteko Pirinioaldeko Mahaia sortu zuten zonaldeko hainbat gizarte eragilek eta erakundek. Nafarroako Gobernuaren utzikeria salatu dute bertako biztanleek. Aurizko alkate Unai Irigaraik eman dizkigu xehetasunak Guardasola saioan.
Asteazken honetan Pirinioetako herritarrek batzar irekia egin dute Jaurrietan eta salatu dute Nafarroako Gobernua ez dela behar bezala garatzen ari Pirinioetako Plana.
Pirinioetako Mahaiak agerraldia egin zuen ostiralean, "konpromisoen lege bat" eskatzeko eta Nafarroako Gobernuari "neurri zehatzak" exijitzeko.
Artzibarko Urdirotz herrian, Nafarroako Pirinioetan, proiektu berri batek zabaldu ditu ateak otsailaren 24an. "Azoka-Denda" deitu diote Txabi Bados Ruizek eta Rita Perandrés Martínezek haien etxe azpian ireki duten dendatxoari. Azokoop mikrokooperatibaren... [+]
Desagertzeko arriskuan dagoen basoilarra ikusi dute azken egunetan Larra eta Aztaparretako naturgunean, Belaguako La Contienda bailarako eski estazioko aparkalekuan. Jokabide arraro horrek kezka sortu du biologoen artean, aurtengo negu beroak eraginda izan baitaiteke. Basoilarra... [+]
1936ko Gerra amaitzear zela, Franco diktadoreak Pirinioetan milaka bunker eraikitzea agindu zuen. Mendian horiek ikusten aspaldi ohituak gaude, baina ez genekien defentsarako lerro erraldoi bat osatzen zutela, eta azken urteetan berreskuratzeko ekimenak jarri dira abian. Izan... [+]
Goizeko berria. Zuberoako Herri Elkargoak kudeatzen duen Irati gaineko eski-estazioa behin betiko zerratzea erabaki du, elur eskasean izanen direlako aurten ere. Oroitzen naiz duela hogei bat urte, Pyrénées Magazine aldizkariko zenbaki berezi batean,... [+]
Guztira 160.000 euro bideratuko ditu Nafarroako Gobernuak bertako biztanleen “aukera berdintasuna” sustatzeko. 174 ikaslek jasoko dute 360 eta 2.000 euro bitarteko diru-laguntza. Ez da nahikoa izango, ordea, Pirinioetako herritarrentzat, diru-laguntza eskatu dutenen... [+]
Pirinioetako husteari aurre egiteko legea eskatu dute eskualdeko ordezkariek. Hamar biztanletik bat galtzen du urtero eskualdeak.