Bisoi europarra desagertzeko bidean: 142 dira Espainiako Estatuan
142 bisoi europar (Mustela lutreola) baino ez dira bizi Espainiako Estatuan, eta, beraz, espeziearen egoera kritikoa da, Trantsizio Ekologikorako eta Erronka Demografikorako Ministerioaren (Miteco) datuen arabera.
Kopuru hori, 130-157 norbanakoren artekoa da estatu osoan, Mitecok koordinatutako zenbatespenaren arabera. Espezie horrekin lotutako administrazio guztien parte-hartzearekin eta CIBIO -Portugal Ikerketa Institutuko eta IREC-CSIC Ehiza Baliabideen Ikerketa Institutuko adituen lankidetzarekin egindakoa.
Bisoi europarra, IRECetik azaltzen dutenez, Espainiako Espezie Mehatxatuen Katalogoan "galtzeko arriskuan" kategorian sartutako espeziea da, eta 2018an Espainiako Estatuan "egoera kritikotzat" jo zuten zazpi espezieetako bat da.
Eskualdeko elkarte eta gobernuen datuen arabera, bisoi europarraren populazioa 500 ingurukoa zen duela bost urte. Nahiz eta 2005etik kontserbazio-estrategia propioa izan eta 2018tik "arrisku larrian" dagoen estatusa izan, ezerk ez du geldiarazi desagertzeko joera: estatu osoan 142 inguru daudela kalkulatzen da, Trantsizio Ekologikoko Ministerioak astelehen honetan argitaratutako azken kalkuluaren arabera. 2000. urtean 1.000 inguru ziren.
Bere lurraldea txikia da, Ebro ibaiaren arroaren goiko aldean bizi da Araba, Gipuzkoa, Bizkaia, Nafarroa, Errioxa, Gaztela eta Leongo iparraldea (Burgos eta Soria) eta herriguneren bat Zaragozan.
Gaur egun, hiru azpipopulazio baino ez dira bizi munduan: Europako ipar-mendebaldean (Errusia, oso eremu mugatuetan), Europako hego-ekialdean (Danubio eta Dniesterren deltak, Errumania eta Ukrainan) eta Europa mendebaldean (Espainiako Estatuko iparraldean eta Frantziako Estatuko hego-mendebaldean). Denek XIX. mendearen erdialdetik %95etik gorako murrizketa jaso dutela kalkulatu dute.
NO2 eta PM2.5 partikulak bezalako kutsatzaileei aurre egiteko hobekuntza planik ez dagoela salatu du Ekologistak Martxan elkarteak. Trafikoa murriztea eta airearen kalitatea hobetzeko alternatiba jasangarriak lehenestea galdegin du.
Elur faltak eski estazio ugari kinka txarrean jarri ditu, klima larrialdiaren ondorioz. Baina paisaiari eta naturari ahalik eta etekin ekonomiko handiena ateratzeko batzuen logikak hor jarraitzen du, eta goi mendietan musika festibal erraldoi eta garestiak antolatzea da azken... [+]
Gizartean gatazka sortzen duten proiektuak jai bezperetan onartzeko ohiturari jarraituz, abenduaren 20an onartu du Eusko Jaurlaritzak Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektorialaren "behin behineko bertsioa". EH Bizirik-ek elkarretaratzea egin du Jaurlaritzaren... [+]
Laster urte guztian izango ditugu malko ilar goxoak (Pisum sativum). Oraindik, ordea, negua eta udaberria dira, ia erabat ilar freskoak jateko sasoia; udaberrian jango ditugun azken ilarrak ereiteko garaia orain hasten da. Eta oraintxe jango ditugu urria aldera erein zirenak.
Ugaztun hitza entzutean, askotan burura etortzen zaizkigun lehen ordezkariak tamaina handienekoak izan ohi dira: hartza, otsoa, oreina… Batzuetan etxekotutako katua edo txakurra dira agertzen lehenak, edo urruneko lehoiak eta elefanteak. Ikusgarritasunak lehia irabazi ohi... [+]
Gero eta nekazaritzako test gune gehiago ditugu inguruan, hau da, nork bere proiektua martxan jarri aurretik nekazaritzan eta abeltzaintzan trebatzeko guneak. Nafarroako Zunbeltz espazioa eta Gipuzkoako eta Ipar Euskal Herriko Trebatu dira horietako zenbait adibide, gurean... [+]
Palestinarren genozidiorako Israelek erabiltzen duen arma nagusietako bat gosea da. Alde batetik, Gazara elikagaiak sartzeko debekuarekin, eta, bestetik, Palestinako elikadura-burujabetza ezabatuta.
Centre Tricontinental erakundeak kongoarren erresistentzia historikoa deskribatu du The Congolese Fight for Their Own Wealth (Kongoko herriak bere aberastasunaren alde borrokan dihardu) dosierrean (2024ko uztaila, 77. zk). Kolonialismo garaian, Belgikako Force Publique-k... [+]
Balio digu ilunabarrarekin azken erretratu hori ateratzeko. Edo istant batean ordaintzeko barrako zerbitzariari eskatu berri diogun marianitoa. Eta ze arraio, Levi’sak imitatu nahi dituzten praken atzealdeko poltsikoan ezin hobeto datoz. Horretarako ere balio du... [+]
Ikerketa baten arabera, Frantziako Estatuan 6,3 milioi tona CO2 isuriko dituzte herritarrek Gabonetan, eta opariak dira horren erantzule nagusiak: %57. Oparien artean, gehien kutsatzen dutenak aparatu elektronikoak eta bitxiak dira, metal eta mineralen erauzketaren ondorioz, eta... [+]
Garraio publikoaren prezioa handitzea eta deskontuak kentzea “onartezina” dela kritikatu dute dozenaka pertsonak, Jauzi Ekosozialak eta Euskal Herriko Eskubide Sozialen Kartak deituta. Langile klasearentzako “zama gehigarri bat” izango litzatekeela eta... [+]
Sare sozialik opakoena da TikTok: ez du bere isurketei buruzko daturik argitaratzen. Gainontzeko sare sozialek baino gehiago kutsatzen du. 2030erako "karbono neutral" bilakatzeko konpromisoa hartu duela esana du.
"Pictura est laicorum literatura", utzi zuen Umberto Ecok idatzita, Il nome della rosa eleberrian. Irudien bidez mintzatzen da herria, hitzez baino maizago. Artearen funtzio narratiboa nabarmena da Erdi Aroko irudietan, egungo begiekin zail gerta daitekeen arren haiek... [+]
