Nafarroan nekazaritza sektorea –bereziki txikiena eta iraunkorrena– "desagertzeko bide kezkagarrian" ikusten du elikadura burujabetzaren aldeko mugimenduak, eta beste arazo hauek ere seinalatu ditu: "Gero eta esku gutxiagotan kontzentratzen ari dela, errentagarritasun falta dutela, eta nekazaritza eta abeltzaintza intentsiboa areagotzen ari direla". Horren aurrean batu dira azken urteetan 140 eragile mugimendu honetan: Nafarroako ekoizleen hainbat elkarte, hala nola Belardi, Habelarte, Plazara!, Etxalde, Bizilur Nafarroa, Hazialdeko edo Ekoalde, ELA edo LAB sindikatuak, Landare bezalako kontsumitzaile elkarteak, ingurumen erakundeak, ekologistak, lurraldearen aldekoak, hainbat udal eta kontzeju.

Duela hiru urte parte-hartze prozesu bat egin zuten eta hortik osatu zuten Nafarroan elikadura burujabetzaren aldeko Manifestua. Honen helburua, Nafarroan nekazaritzaren eta abeltzaintzaren desintentsifikazioa sustatzeko proposamenak egitea da, nekazaritza- eta elikadura-politiketan zentratuta, eta bereziki administrazio publikoei zuzenduta, bai Nafarroa mailan, bai maila lokalean. Elikadura burujabetzaren aldeko mugimenduak azaldu duenez, "mobilizazio testuinguru honetan, mugimenduaren ordezkari den batzorde bat Landa Garapen eta Ingurumeneko kontseilari Jose Mari Ayerdirekin bildu da, Manifestua emateko eta aldarrikapen nagusiak azaltzeko".

Agroekologiara trantsizioa egiteko neurriak eskatu dituzte

Manifestuak planteatzen dituen neurriek, "eskala txiki-ertaineko eredu jasangarri, dibertsifikatu eta agroekologiko baterako trantsizioa" sustatzen dute, "lehentasunez tokiko merkaturatze eta kontsumora bideratua, ekoizleentzako eta kontsumitzaileentzako bidezko prezioak izango dituena; kutsadura eta plagizidak murriztu eta larrialdi klimatikoari aurre egiten lagunduko duena; ekoizle txikiei lagunduko diena; burokrazia arinduko duena eta familiako nekazaritza-sektorearen eta landamunduaren desagerpena geldiaraziko duena".

Egungo elikadura-sistema eraldatzeko 60 proposamen/aldarrikapen baino gehiago egiten ditu manifestuak, eta hauek nabarmentzen dira:

- Abeltzaintza industrialari berehala moratoria bat ezartzea: ez ustiategi berririk, ez egun daudenak handitzerik, eta abeltzaintza ekoizpen intentsiboa pixkanaka murriztea, 2030ean egungoa baino %50 txikiagoa izatera iritsi arte.

- Hemendik 2030era bitartean, pestiziden, ongarri kimikoen eta antibiotikoen erabilera %50 murriztea, Europako Etxaldetik Mahaira Estrategiak ezartzen duena betez, eta pixkanaka ekoizpen ekologikora aldatzea lurraren %25era iritsi arte, betiere eskala txikiko ekoizpenak eta Nafarroako

biztanleen kontsumorako direnak lehenetsiz.

- Aholkularitza, prestakuntza, akonpañamendua eta laguntza, ustiategi industrialak desintentsifkatzeko, betiere nekazaritza eta abeltzaintza agroekologiko baterantz transizioa eginez, eta hau lagunduko duen aurrekontu eraginkor bat finkatzea, NPBko diru laguntzak helburu horrekin

birrantolatuz.

- Ur-aztarna txikia duten nekazaritza- eta abeltzaintza-ereduak babestea eta sustatzea, hala nola lehorreko eredu tradizionalak edo abeltzaintza estentsiboa, ureztatze irrazionala geldiaraziz.

- Higiene- eta osasun-araudia eskala txikiko ekoizpenetara egokitzea.

- Tokiko ekoizpenen erosketa publikoa (eskolak, ospitaleak…), batez ere txikiak, familiarrak, irizpide ekologiko eta sozialen arabera egina.

Egungo mobilizazioak: zein da arazoaren muina?

Errentagarritasun faltak nekazaritzaren sektorean mobilizazio handiak eragin ditu azken asteetan. Horien aurrean, zera adierazi du Nafarroako elikadura burujabetzaren aldeko mugimenduak: "Aspalditik ari gara salatzen herrialde guztietan gertatzen ari dena: egoera hori azken hamarkadetan mundu osoan aplikatutako politika neoliberalen, merkataritza askearen eta globalizazio ekonomikoaren ondorio dela. Horietan dago gakoa eta erantzukinuna, horiek dira tokiko biztanleentzako elikagaiak ekoizteari utzi eta agronegozioak kontrolatutako merkatu global espekulatibora bideratutako salgaiak ekoiztearen erantzuleak; horien ondorioz, nekazariak mundu osoan etengabe desagertzen ari dira, eta bizitza (eta lurrari lotutako nekazaritza) ahalbidetzen duten baliabide naturalak suntsitzen ari dira, hemen zein planeta osoan".

Horregatik guztiagatik, mezu hau zabaldu dute: "Orain, inoiz baino gehiago, beharrezkoa da nekazaritza eta elikadura politiken norabidea aldatzea eta elikadura burujabetzan oinarritutako eredu baten aldeko apustua egitea eta tokiko nekazaritza eta elikadura sistema justuak eta iraunkorrak sortzen indarra jartzea, egun bizi dugun nekazaritza, landa eremu, gizarte, ingurumen eta larrialdi krisiari aurre eginen diona eta bizitza erdigunean jarriko duena. Politika hauek norabide bereko merkataritza politikez lagunduak izan behar dute, merkataritza askeko negoziazio denak geldituz (Mercosur, Zeelanda Berriarekin ituna, e.a.) eta merkatuak erregulatuz, nekazariek ekoizpen prezio justuak izan ditzaten eta ekoizpen kostuen azpitik saltzea debeka dezaten".

Landa eremuaren eta hiriaren arteko aliantzak eraikitzearen beharra azpimarratu dute, "hain beharrezkoa dugun transizio agroekologikoa egiteko. Izan ere, elikaduraz hitz egiten ari gara eta honek herritar guztiak interpelatzen gaitu".