Erdiz: Baztango bazkaleku onenean, magnesita gose
Erdiz edo Erdizaga. Bertara eramaten dute azienda abeltzainek, Baztango bazkaleku hoberenak baitira hango larreak. 476 hektareako bazkalekua. Erregerena mendigunearen baitan kokatua, Baztan eta Esteribar haranen mugan. Herri lurrak dira, baztandar guztiek erabiltzen ahal dituztenak. Larre berdeez gain, baina, badu bestelako bitxi preziaturik: Magna (Magnesitas Navarra) multinazionalak proiektua du abian, Erdizen egiteko magnesita ateratzeko meategia.
Egitasmoa 2001ekoa da, baina hainbat gorabehera tarteko –besteak beste, proiektu hori bera Erdizetik oso gertu, Zilbetin, egiteko Espainiako Auzitegi Gorenak 2015ean ezarri zuen debekua–, 2023an gaude eta proiektuak hor dirau. Baztandarren %80 aurka dago, baina Nafarroako Gobernuak foru interesekotzat jo du.
Magna multinazionalaren harrobiak 100 hektareako hedadura izango luke, Aldude mendiko natur-gune betean, zeina Kontserbazio Bereziko Eremu izendatuta dagoen Europar Batasunak sustatutako Natura 2000 sarearen baitan. Ageriko balio ekologikoa ez ezik, eremuak ondare kultural aberatsa ere gordetzen du, hainbat mendetan abeltzaintzarako eremu gisa erabili izanaren ondorioz –80 familien abereak bazkatzen dira bertan–.
Artesiaga - Saioa
Xorroxin irratiko lagunengana jo dugu mendi-txangoa egiteko gomendio eske eta, pentsatzen genuen moduan, esan digute bide eder asko dagoela inguruan. Bi puskatan egin daitekeen ibilbidea gomendatu digute: Iruritatik abiatuta Artesiaga mendateraino (987 m) bizikletaz, eta handik oinez Saioara (1.418 m), Baztango tontorrik altuenera.
Lehenbiziko parteak ditu 15,2 kilometro luze. Nahiz eta lehenbiziko erdian ere baduen malda gogorrik, Meakako muinotik (7 km) aurrerakoa da pikoena. Saioako itzuliak, bestalde, zazpi kilometro ditu, eta tartean behin paisaiaz gozatzeko geldialdiak eginez ere hiru bat ordutan egin daiteke. Teknikoki, gainera, ez du zailtasunik. Behin tontorrean, laino gehitxorik ez badago, ikusiko ditugu itsasoa eta hondartzak, Larrun, Higa, Itzaga, Moncayo, Auñamendi, Hiru Erregeen Mahaia, Anboto... Eta, magalean, ardi, behor eta behiak bazkan. Haientzat ez dago parajeotan gauza preziatuagorik eurak babesteko zein elikatzeko landatutako gorosti zahar, mota desberdinetako zuhaitz lepatu, ira-leku, belai eta otadiak baino. Egunean zehar modu estentsiboan bazkatzeko saroi ederra.
FITXA TEKNIKOA
Non
Baztan (Nafarroa)
Nola iritsi
Ibilbidea hasiko dugu Iruritan, Eugiranzko errepidea hartzeko.
Informazioa
Irurita-Artesiaga ibilbidearen gainekoak ezagutzeko, onena da Interneten topa daitezkeen altimetriak begiratzea. Eta gauza bera mendi-txangoen kasuan: baztanturismo.eus, baztan-bidasoa.com...
[Artikulu hau ARGIAren Aktualitatearen Gakoak 2023 100 orrialdeko aldizkari berezian argitaratu da. ARGIA Jendeak paperean edo PDFan jasoko du, bakoitzak hautatu duen gisan. Oraindik ez baduzu pausoa eman, egin zaitez ARGIAkoa eta plazer handiz bidaliko dizugu! Gainerakoek, Azokan eros dezakezue]
Euskal Herria zeharkatzen dutenen artean ibairik handiena da Ebro. Haren ertzean mintzatu gara, Ollero bizi den Zaragozako sarreran, lertxunaren ibili geldoa, txorien kanta zoroa eta ibaiaren emari barea lagun, udaberria 33 gradura lehertu den arratsaldean, zorionez arbolen... [+]
Hala Pedro Ruiz de Eginoren hilketa nola hemen agertzen diren beste lekukotza batzuk dokumentuetan jasotako gertaera historikoak dira. Izen bat bera ere ez da asmatua.
ARGIAko erredakzioko kideok podcast, film, serie eta dokumental hauek gomendatzen dizkizuegu.
Klima larrialdiarekin eta energia krisiarekin gure bizi ohiturei buruzko galderak sortu zaizkigu: Zenbat bidaiatu eta nola? Josu Iztueta bidaiari ezagunak kontraesanen ispiluaren aurrean jartzera gonbidatu gaitu, tonu goxoan eta irribarre xamur batekin: “Ikusi beharra dago... [+]
Zehazten gaitza den 2023ko egunen batean gogora ekarri beharrekoa izango litzateke; baina, itxura guztien arabera, oharkabean geratuko da. Baina gogoan izanda edo izan gabe, aurtengo urriaren 1ean 74 urte beteko ditu Txinako Alderdi Komunistak Herri Errepublikaren erabateko... [+]
ARGIAko lantaldearen eskutik, hiru disko proposatzen ditugu uda honetarako.
Euskarafobia legalaren historia legez lege eta arauez arau aztertu du Iñigo Urrutiak (1966, Jatabe-Maruri), Xabier Irujorekin batera. Horren emaitza da Historia Jurídica de la Lengua Vasca (1789-2023) liburu mardula. Irujo atzerrian zegoenez, Urrutiarekin mintzatu... [+]
Norberaren barne-barnetik agerturiko sentimendu sakon eta sanoa omen da maitasunarena. Esfera pribatuan eta intimoan zokoratu ohi ditugu maitasun-harremanak. Ordena hori aztertzeko, galdekatzeko, bestelakotzeko eta iraultzeko saiakeretan dabiltza aspaldian feminismotik. Sistemak... [+]
Zer da droga eta zer ez? Zer-nolako eragina dauka drogak inguruan? Horren bueltan mintzatu dira Oihana Arana (Eskoriatza, Gipuzkoa, 2001), Maialen Alvarez (Ermua, Bizkaia, 1994) eta Ander Sagardoi (Iruñea, 1994). Drogarik kontsumitu ez arren, drogak inguratzen ditu; batez... [+]
Ekainaren 3an Euskal Liburu eta Disko Azoka egin zen Ziburun. 2020ko hauteskundeetan aldaketa handia izan zen Lapurdiko kostaldeko herrian: abertzaleak nagusi dituen Ziburu Bizi zerrenda irekiak hogei urteetako gehiengoa irauli zuen. “Erakutsi behar dugu gai garela herriko... [+]
Zumarragan badugu eraikin-multzo bat herriguneak besteko zabalera duena ia, Arcelor Mittal-en fabrika zaharra, industriak gurean izan duen garrantzia geroz eta urriagoaren erakusgarri. Hura itxi eta gutxira, 2021eko urrian, Eusko Jaurlaritzako Ekonomiaren Garapen,... [+]
