Geoparkeko flysch harrigarria irakurtzen
Euskal kostaldean barrena ibiltzea, historia liburu bateko orrialdeak hatzen artean igarotzea bezala dela esan ohi da. Flyschak dira liburu hori, milioika urteko denboraren joana geruzaz geruza azaltzen baitzaigu.
Nola sortu ziren geruza horiek? Itsas hondoko sedimentuen dekantazio geldoaren ondorioz. Azken batean, organismo mikroskopikoen maskorrak eta kontinenteen arteko higadurak sorturiko sedimentu finak baino ez dira: lehenak nagusituz gero kareharriak geruza gogorra sortuko du, bigarrenak nagusituz tupa sortuko da, geruza bigunagoa, eta gehiengoa buztina baldin bada lutitazko geruza izango dugu, hau ere biguna. Toki batzuetan ikusi ahal izan denez, geruza batetik bestera 10.000 urte besterik ez dago.
.jpg)
Klima aldaketek sorturiko geruzak
Geruza sortzeko beste arrazoi batek Lurraren mugimenduekin eta klima aldaketekin du zerikusia: Milutin Milankovic astronomo serbiarrak teorizatu zuenez, Lurraren ardatzak eta orbitak izaten dituzten bariazio ziklikoek eragina dute kliman, eguzkiaren erradiazioa handiagoa edo txikiagoa delako. Horrek, halabeharrez, itsas hondoko sedimentuen metatzean ere eragiten du.
Baina badira beste geruza mota batzuk gure kostaldeko flyschetan, ibaiek eramandako hareharrizko sedimentuek itsas-hondora amiltzean sortuak. Euskal kostaldean dagoen arro sakona edukiontzi ezin hobea izan da flyscha sortzeko; duela 110 milioi urtetik (Behe Kretazeoa) metatzen ari direnez, 5.000 metroko lodiera gainditzen dute sedimentuek. Adibide asko ditugu: hareharriz osaturiko Jaizkibelgo flysch kapritxosoa, Armintzako flysch beltza, Lapurdiko erlaitzeko flyscha... Uribe Kostan, Sopelako, Meñakozeko eta Barrikako hondartzetan bada flysch berezi bat bere itxura deformatuagatik harridura sortzen duena: geruzak tolestuta agertzen zaizkigu artelanak bailiran.
Baina seguruenik Mutriku, Deba eta Zumaia artean dagoen Euskal Kostaldeko Geoparkeko flyscha da ikusgarriena, iragana irakurtzeko munduko santutegi geologiko handienetako bat osatzen baitu. Hainbat Geoibilbide daude atonduta: Algorrin dinosaurioen desagerpena nola izan zen azaltzen duen geruza aurki dezakegu; Elorriagan labarrei panoramika bikaina hartu; Laparin fosil tropikalak ikusi flysch zaharretan; Olatzen kareharriz, artadiz eta mendi piramidalez egindako haranean barneratu; eta Sakonetan marearteko harralde eta senadietan ibili, edo Aitzuriko kobak eta Mendatako kala ezagutu.
Fiktxa teknikoa
Non
Gipuzkoa (Mutriku, Deba eta Zumaia)
Nola iritsi
Zumaia eta Deba arteko N-634 errepidetik Elorriaga auzora joateko bidea hasten da, baita Sakonetara jaistekoa ere; Errotaberriko atsedenleku ederrean utzi daiteke autoa.
Informazioa
www.geoparkea.eus webgunea eta Geodibertsitatea liburua.
[Artikulu hau ARGIAren Aktualitatearen Gakoak 2022 100 orrialdeko aldizkari berezian argitaratu da. ARGIA Jendeak paperean edo PDFan jasoko du, bakoitzak hautatu duen gisan. Oraindik ez baduzu pausoa eman, egin zaitez ARGIAkoa eta plazer handiz bidaliko dizugu! Gainerakoek, Azokan eros dezakezue]
Ezkeltzun eraikitzekoa zuten parke eolikoaren egitasmoa, momentuz ez dute gauzatuko. 2022ko otsailean jakin zen Ezkeltzun parke eolikoa eraikitzeko zegoen asmoa. Hortik aurrera, ibilbide bat egin du gaiak, baina badirudi, momentuz, proiektuak ez duela aurrera egingo. Hala... [+]
Mikro eta makro kontzeptuen arteko muga lausoa da, eta elkarren arteko eragina lausoa izan arren, eragiten du. Baita gugan ere. Arazoa dator lainopeko itsutasunean asmatzen ez dugunean gu geu non gauden, herria non dagoen.
Proiektu ekonomiko kooperatibo eta komunitarioak abian jartzeko grina duten pertsona eta taldeentzako doako eskola da KoopFabrika. Dagoeneko izena emateko epea irekita dago. Urtarrilaren 28an egingo da lehenengo saioa. Olatukoop, Gezki eta Lankiren baliabideei esker antolatu... [+]
Erasoen aurrean “kikilduko ez direla” eta "nazkaturik" daudela adierazi dute Lezo eta Errenteriako feministek eta autodefentsa feminista eta ekintza zuzena aldarrikatu dituzte.
Getarian (Gipuzkoa) itsasoratu berri dute Euskal Herriko lehen itsas zabaleko arrain haztegia. 50 metroko diametroa eta 40 metroko sakonera duten bi kaiola jarri dituzte, eta itsasoko baldintzetara ongi egokitzen badira, aurtengo udan 50 hegalabur (atun gorri gisa ere ezaguna,... [+]
Jokin Aperribay Real Sociedadeko presidenteak azaldu du gertaturikoa “argitzeko” eskatu diola Polizia autonomikoari. Zauritutako Amaia Zabarteren familiak klubari egotzi dio publikoki ez gaitzestea erasoa.
Astearte goizean aurkeztu dute Gipuzkoako Bertsolari Txapelketako finala, Illunben (Donostia) bertan. Larunbatean, abenduaren 14an, izango da saioa, 17:00etatik aurrera.
Irungo Udalak barkamena eskatu eta asteazken honetarako bilerara deitu ditu hiriko elkarte euskaltzaleak, baina beste norabide bat hartu du aferak eta gaia ez du berehalakoan itxiko. Gabonetako ekitaldian euskara baztertzeagatik udala salatu duten elkarteak zeuden deituta... [+]
Gipuzkoako Foru Aldundiak Avanza enpresarekin duen kontratua amaitzear denean, hura ez luzatzeko eta “zerbitzuan hobekuntzak” jasoko dituen kontratu berria onartzeko eskatu diote Debagoieneko alkateek.
Irungo euskaldunen pazientziak gainezka egin du; haserre daude eta oraingoan ez dira "isilik geratuko". Gabonetako argiak pizteko ekitaldia erdara hutsean egin izanak hiriko 35 elkarte eraman ditu udalaren hizkuntza politika salatzera –aurrekari gutxi izango ditu... [+]
Arrasateko Beroña auzoan dago kokatuta Xabi Abasolo Etxabek eta Naiara Uriarte Remediosek bultzatutako Errastiko Ogia proiektua. Bakoitza bere bidetik iritsi ziren okintzaren mundura, baina eredu ekologikoan eta ama orearekin ekoizteko oso ongi uztartu dituzte bi gazteen... [+]
Finerge enpresak Beizaman eta Bidania-Goiatzen bederatzi makro-eoliko jarri nahi ditu, 229,5 metrokoa bakoitza, guztien artean 45-50 MWko potentzia izango luketenak. Haize-erroten artean sei errepide eraikiko lituzkete eta horrek Errezilgo lurrak ere hartuko lituzke. Beizama eta... [+]