En 2011 estalou o poderoso movemento do 15-M, que puxo en aprietos ao Govern catalán. Entre outras cousas, naquela ocasión a Policía abalanzouse sobre a indignada acampada da praza Cataluña de Barcelona e asediou o Parlament o día en que os activistas debían aprobar os recortes orzamentarios do presidente Artur Mas. Pouco despois, unha parte da esquerda que se atopaba entre os indignados saltou ás institucións para facer realidade nas oficinas o que non se conseguiu nas prazas. Non conseguiron asaltar o ceo –Pablo Iglesias dixit–, aínda que desde as catacumbas espertáronse os poderes fácticos que durmían no soño, desde o franquismo sociolóxico até as elites dos oligopolios, que viron ameazados os seus privilexios. A partir dese momento, as cloacas do Estado o trastornaron todo.

Ao ano seguinte, o movemento independentista catalán deu o salto, con vontade de transformalo todo e disposto á desobediencia. Ao principio, moitas persoas non lles creron polos prexuízos, xa que pensaban que os converxentees/converxentes só saben facer o máis converxente, e que antes de enfrontarse ao Estado apresuraríanse a frear. Pero o factor do pobo autoorganizado foi decisivo para chegar ao referendo e defendelo cos corpos, aínda que se fixo sen follas de ruta, e puxo en marcha a lema “A por eles” [A destruílos] sen capacidade de reacción ante a fiscalía e o poder xudicial.

Quince anos despois do estalido destas dúas revoltas contra o statu quo, é evidente que a maioría de quen dirixiron estas revoltas desde as institucións volveron á posición pragmática da supervivencia persoal e dos partidos –tras sufrir persecución, cárcere e exilio–. En Junts afloran cadros do sector dos negocios e destacan os líderes locais que compiten coa extrema dereita etnicista de Sílvia Orriols. En ERC, Oriol Junqueras querería investir algún día a presidencia da Generalitat e esa ambición ábrelle a porta a calquera método que estea na súa man para destruír aos seus rivais internos. A explosión tamén chegou á esquerda do PSC-PSOE, con Sumar, que resta a Podemos polos solos. A guerra pola repartición das cotas do poder institucional levou a unha parte do votante á abstención.

Mentres tanto, as xeracións de mozas que se politizaron o 1 de outubro dérono todo na Batalla da Praza Urquinaona 2019 e na parada que a pandemia lles obrigou a cargar pilas, buscando e atopando novos referentes e novas causas de loita. Cansados da sinxela crítica nas redes sociais, queren recuperar o temón da rebelión contra as inxustizas. Talvez non expoñan unha gran revolución, pero sinalan varios elementos nucleares. Con estes elementos explican por que o mundo ao que lles tocou vivir non lles fai felices. Un dos puntos de partida é que o aluguer non sexa o 60% dos salarios miserables que perciben, e así o demostra a multitudinaria manifestación do pasado 23 de novembro. Néganse a traballar moitas horas para as empresas que as explotan, coa incerteza engadida dun mundo que vai cara a máis guerras e desastres climáticos. E o bonus chegará desde o sur do país. A sociedade valenciana hase autoorganizado e aínda se atopa en estado de shock pola xestión política absurda das tráxicas inundacións de L'Horta Sur e Ribeira Alta. Un novo impulso para non encollerse ante os poderosos. As primeiras faíscas da noticia inminente emerxen das cinzas das loitas do pasado e do descrédito das institucións.