A pequena Samira Belyouaou viviu no colo da súa nai, na casa onde só falaban de amazigar. Cando empezou á escola en 3 anos deuse conta de que era diferente. No pequeno pobo de Neckarhausen, era o único neno co pelo rizado na clase.O

feito de que sexa diferente provoca, non poucas veces, discriminación.
Eu era diferente, pero non recibín desprezo. Eu quería ser máis alemán que despois, sabendo que os que me rodeaban non me vían como un alemán. Eu era o “outro”. En 2001, por exemplo, cando se produciu un ataque contra as Torres Xemelgas (Nova York, EE. Aínda que eu fose un raparigo! Xa me sentía diferente e quería ser tan alemán como os demais. É curioso, porque cando iamos ao Rif no verán e abrazábannos cos brazos abertos, sentía que era distinto deles. Ja, ja! Entón son os casos de identidade. A desorde era completo.

Cando descolgou vostede esa noción de identidade?
Na universidade, cando empecei a facer a tese. Comecei a investigar sobre os préstamos que chegaron do castelán ao idioma do Rif. Pero para iso tiña que investigar moito, por exemplo, en que consistía a tarificación e a amazigera nos terreos do Rif [a tarifita é unha variante do Rif e a amazigera abarca un territorio máis amplo]. Até entón, debo dicir, vivía como partido: a parte alemá do meu interior desprezaba a outra, a amaziga. Falaba con facilidade a tarificación, pero, antes de falar na miña lingua, prefería falar mellor en árabe ou en francés. Naturalmente, falaba alemán, recto e dereito, como os nativos, e todos eles eran de máis prestixio que o meu tarifita.

E, por tanto, cando cambiou a súa convicción da tarifa?
Cando estaba a investigar esoutro lado máis oculto de min –refírome á cultura do Rif–, empecei a darlle valor, aínda que non esquecía que nacera e crecido en Alemaña. En Heidelberg, ou no Neckarhausen, pensaba en alemán. Nos veráns do rif, no idioma Tariit. “Este son eu, simplemente, non teño por que definirme a min mesmo. Son así e punto!”. Dixen que non recibira ningún reproche, que os meus colegas me aceptaban sen máis, pero ás veces pensaba que non me entendían. É moi interesante, porque na miña situación atopábanse algúns kurdos, ou os fillos de persoas migradas doutro país a Alemaña. E nós si, entendiámonos, entendémonos e compartimos esa vida dividida. Hoxe en día non estou só, pero naquel Neckarhaus, un turco e eu fomos “estraños” da escola.

Cursou estudos universitarios, é tradutor de profesión. Como chegaches a facer o programa Garabideko Adituak?
Fixen unha gran viaxe antes de vir. Con esta tese comezou a viaxe. Mentres o investigaba, pareceume terrible o que descubría. O que pensaba entón, direino crudamente: “Non hai necesidade de revivir nada. Si borras a variable de idioma da ecuación, basta de dores de cabeza!”. Eu, filla da diáspora, vivía en Alemaña loitando contra min mesmo, pero, por outra banda, quería ir ao Rif, falar coa administración e a tarificación non servía de nada. “Aprenderei árabe. Xa basta de loitar contra min mesmo!”. Creo que iso foi.

Pero vostede di que cambiou a idea de que estaba a levar a cabo a investigación.
Canto máis se lía, máis se distinguía: na nosa lingua tamén había poetas, ciencia, tesouros. "Caramba! É dicir, que riqueza!”. E empecei a contar cousas nas redes sociais. E pronto formamos unha rede, eramos xente amazig, uns rifeños, outros do sur de Marrocos... Todos nacemos ou crecemos en Alemaña, viviamos a mesma situación. E, polo que me dei conta, a xente estaba interesada no idioma, e noutros tempos, como eu cría, crenza corrupta!, que na nosa lingua non había libros, nin cultura, nin letras... Equivocábanse da miña opinión. Non sabían o que cheguei a saber. Sen información!Refírese

á información que vostede obtivo a través dunha investigación universitaria.
Si. Ademais, entendía outros idiomas, castelán, francés, inglés... Tamén sabía escribir neles. A cuestión é que creamos unha rede para falar de tarifas. Unha vez completada a rede, formamos unha asociación para ter unha certa estrutura. Nese momento, un compañeiro informoume do curso de formación de Garabide. O único que se necesitaba era saber un pouco de castelán e ter o desexo de revitalizar as linguas. "Que interesante!", pensei. E vin. Ja, ja!
Dinos, por favor, en que consiste esta rede para falar de tarifas.

Non temos un lugar fixo para reunirnos, falamos sobre todo a través da rede. Ao ir traballar, xuntámonos en casa doutros ou nalgunha cafetaría. Ao principio, as nosas reunións eran totalmente informais, diría que xogabamos, falabamos de amazonas, riamos... Algúns de nós non fan máis que comprender. Outros falan con elegancia. Tiñamos un gran sentimento de solidariedade. Comezamos a facer xogos, pero pronto nos puxemos a falar disto e daquilo; temas sociais, si queres: “Fulano non recibiu a tarificación de casa, porque nun momento dado, impediron a transmisión da lingua no seu pobo, por estas e outras razóns”. Ou, por exemplo, o que outro dixo: “Eu quero falar de tarifas en casa. Empecei a falar e a familia ri de min, ri de min! E deixei de falar de tarifas”. É un

feito corrente en todos os idiomas. É máis, no caso das linguas minoritarias.
Nós, por exemplo, empezamos a preguntar aos que eran psicólogos entre nós sobre a situación dos que tiñan vergoña de falar na nosa lingua. Recordo que falamos online deste tema, e no que participaron unhas 50 persoas. Algúns se conectaron desde Frankfurt, outros desde Dusseldorf ou Colonia, ou desde Berlín... Estaban moi interesados! A continuación, comezamos a organizar xornadas, eventos presenciais, xa que até entón traballamos online.

Que intencións lingüísticas tes cando volves ao teu país?
Existe un pacto entre Alemaña e Marrocos polo que os fillos das familias migradas a Alemaña teñen dereito a ser escolarizados tamén na súa propia lingua. É dicir, o ensino impártese en alemán, pero ofrece cursos en árabe, kurdo ou castelán. Está nas nosas mans acudir ao Consulado de Marrocos en Frankfurt e pedir un profesor marroquí. Por suposto, sen máis, o Consulado non nos enviará ningún profesor que ensine á Amaziga, senón que ensinará árabe. A min gustaríame ir a este consulado e facer a petición dun profesor do Rif que ensine na nosa lingua materna, para que me ensine a tarifa na escola.

É viable?
Non o sei! Agora é máis un soño que unha realidade factible. Pero quen sabe! Teriamos dereito, pero non se pode saber. Por exemplo, o ano pasado reunímonos cun profesor de Amazigera na Tarifa (Cádiz, Andalucía), quen nos falou da situación que viviu en Frankfurt nos anos 90 do século pasado. Dicía que fixera unha proposta de curso de amazigera dentro da comunidade local, pero, sorprendentemente –asombrosamente–, a xente amazig da diáspora negouse a ese curso. As cousas de entón.

Cre que hoxe en día é algo distinto?
Supoño que si. Creo que hoxe en día a situación é diferente, a xente ten máis conciencia lingüística, e si non ten moita conciencia, polo menos ten máis interese. Desde entón, 30 anos despois, creo que estamos nun punto mellor, na forma de abordar o proxecto que saíu de aquí. Eu, por exemplo, quero comezar a alfabetizar aos falantes. Por alfabetización da xente, haberá máis profesores que despois. Sen a axuda do Goberno marroquí, non hai posibilidade de empezar a camiñar polo camiño. E logo xa veremos.

Que opinas das situacións do resto de comunidades lingüísticas que coñeciches durante a túa estancia en Garabide?Por unha banda
, pensaba que –incluídos os falantes de amazigera en xeral, e os falantes de tarificación– estabamos en moi mal estado. Xa deberiamos ter talles e talles ferramentas. Pero vin a Garabide e hei visto que hai pobos que viven unha situación dramática, que son moi poucos falantes, ou, por exemplo, que están a traballar para fortalecer a transmisión familiar, para que non rompa a cadea. Iso fíxome reflexionar: “Nós tamén imos traballar para que a nosa comunidade non chegue a esta situación dentro duns anos”. Doutra banda, hei visto que hai pobos que traballaron moito, ben porque traballaron a estandarización, ben porque están a traballar duro e todos á vez, como vostedes, na miña opinión. Á fin e ao cabo, hei visto que hai tantas realidades como se queira, que non hai situacións enteiramente brancas nin negras, senón que hai un caos de cores.