En 2006, Baltasar Garzón, entón xuíz estrela, sufriu unha especie de revelación e redactou unha práctica que garantía os dereitos dos detidos por terrorismo. O mesmo xuíz viu pasar pola súa sala a centenares de detidos incomunicados, moitos deles con evidentes signos de malos tratos, pero non fixo nada.

É máis, o protocolo de Garzón non foi levado á práctica: os interrogatorios non foron gravados en vídeo, non informaron as familias sobre o paradoiro dos detidos e si algunha vez informábaselles aos xuíces dunha incidencia na detención, esa información nunca supuxo un cambio na incomunicación.

Só nalgunhas salas da Audiencia Nacional permitiuse que un médico de confianza sometese ao detido a un recoñecemento médico, pero acompañado por un médico forense do xulgado. Por iso, algúns médicos da asociación Jaiki Hadi dedicámonos a iso.

Recordo indeleblemente a tristeza que sentía ao saír daqueles centros sinistros de detención, a profunda sensación de impotencia e de tristeza. Ao atravesar aquelas portas sabía que deixaba dentro a persoas que me golpearon. E, desgraciadamente, puidemos prestarlles moi pouca axuda, porque, en realidade, os informes que fixeramos eran arroxados á papeleira do xulgado. Sen dúbida, o sufrimento das vítimas da tortura é un reflexo da soidade absoluta na que senten en mans destes torturadores que non teñen ningún valor como seres humanos, que non son nin ninguén nin nada.

Anos máis tarde, en 2016, a Comisión de Valoración de Abusos Policiais constituída no Parlamento Vasco iniciou un inventario de vítimas. Entón sentino, e ratifiqueino agora, que nunca houbo vontade para recoñecer os abusos da Policía. Quen prescribiron, ampararon, lexitimaron e executaron as torturas seguen na razón de Estado, na súa estratexia de legitimación do seu poder. Non hai máis que ver as declaracións da semana pasada.

Hai unhas semanas, os membros da comisión advertiron de que non ían continuar co traballo por falta de medios. No informe reuníronse a 93 persoas recoñecidas, e aí acaba a investigación… Quizais fomos creando unha identidade baseada nuns relatos socialmente aceptables para evitar malos recordos e malas decisións.

Pero creo que algúns non estamos reflectidos en ningunha historia, nin en ningún relato. Parece que non existimos, simplemente, porque decidiron que nun momento así debía ser. E, con todo, recordo a todas as persoas que vin sufrir a crueldade da tortura, e mentres viva, polo menos en min, terán un refuxio contra a impunidade.