A supervivencia do eúscaro non é o único problema que os vascos xogamos na partida política, pero si, como elemento máis característico da euskaldunización, o que máis reflicte a nosa situación. Mostra moi ben o que non aparece tanto noutros ámbitos. En primeiro lugar, até onde chegou a asimilación do País Vasco (ou españolización-francés, que é o mesmo), e para continuar, como nos situamos en relación co conflito que padece.

A situación do eúscaro non é boa, como se pode comprobar en moitos aspectos da lingua. En moitos lugares está perdido, ou se está perdendo, como o estamos vendo dolorosamente nos territorios ocupados franceses. Tamén se está perdendo forza nos lugares onde se fala euskera, e a contaminación das principais linguas da contorna é excesiva, tanto, que parece que o eúscaro non é xa unha lingua, senón unha especie de morse. Logo, hai un detalle que moitas veces nos pasa desapercibido, que xa non hai euskaldunes que só saiban euskera, co que iso quere dicir.

Está claro que a estratexia que se propuxo durante anos para abordar o tema da lingua fracasou, e aínda que é evidente que as administracións (coloniais) de aquí podían facer unha política máis ambiciosa, o problema radica no marco e no lugar equivocado no que nos movemos para analizar a cuestión da lingua. De feito, adóitase presentar a lingua totalmente desligada do conflito de Euskal Herria, coma se non fose consecuencia diso, ou coma se a solución non tivese que vir dun mesmo lugar.

Cando falamos dos dereitos do eúscaro, non se sinala a Euskal Herria como suxeito da lingua, senón á comunidade lingüística, concepto que non só é erróneo, senón tamén perigoso; porque non somos un grupo minoritario como o que forman os polacos que viven en Nova York, senón unha nación, unha nación negada e oprimida, que tamén ten esa lingua. Só pódese entender na órbita de pensar que o eúscaro pode situarse fóra do problema do seu pobo, nese sentido, o calificativo euskaltzale, utilizado para designar ao non nacionalistas pero amantes do eúscaro.

As linguas son nacionais ou non. As linguas "autonómicas" non sobreviven, do mesmo xeito que os pobos posuidores desas linguas non sobreviven nas "autonomías", senón na dependencia doutros. O bilingüismo non existe en ningún sitio e nunca existe realmente, e por iso os inimigos proponnos ese camiño, aínda que sexa por hipocrisía. A situación de igualdade entre o español/francés e o eúscaro é unha quimera, a convivencia equilibrada entre estas linguas é unha quimera. Que os políticos vascos alimenten esa idea pode ter lóxica, porque teñen que defender, si ou si, que aí hai un camiño para salvar a súa estratexia política. Pero os axentes do eúscaro? Por que colaboran nesta estafa de vender o fume da ilusión?

O camiño do bilingüismo é a proposta dun sistema político que busca nosa asimilación, que non está deseñado para superar a humillación e a inferioridade dos vascos, senón baseándose nelas. A min paréceme moi grave pensar que, recoñecendo a lexitimidade da situación política actual de Euskal Herria, o que necesita a cuestión do eúscaro non é máis que un atrevemento político máis, que dicir que coa vontade todo estaría solucionado. Non sei si é unha estupidez, pero é imperdoable. E si non o é, máis aínda.

Non temos tempo a favor, e estamos a chegar a unha situación que non vai ter volta atrás. Por favor, xoga con responsabilidade.