Hace dúas semanas, o financiamento das radios francesas estaba en dúbida, xa que o Ministerio de Cultura de Francia pretendía rebaixar un 35% as subvencións ás asociacións locais. Naquela ocasión, había no mercado de traballo unhas 200 asociacións, entre as que se atopaban Euskal Irratiak de Iparralde.
A explicación é de economía de reversión, si prefírese pódese chamar débeda, quebra, fraude, mentira; é dicir, non hai diñeiro, sobre todo non hai diñeiro para a cultura.

O problema das Radios Vascas tivo unha solución, provisional –porque así aprendemos a vivir os vascos desde entón–, até a seguinte.

En Euskadi, hai tempo, temos o caso redundante do Organismo Público do Eúscaro, a historia dos créditos destinados á cultura vasca é como esta última, así como o enriquecemento de diversas iniciativas locais.

Nos últimos anos, de forma reiterada, a miúdo o estado, ás veces a rexión, ás veces os departamentos, todos eles con ramas e extensións a nivel estatal, manteñen os orzamentos, atrasan os proxectos e alargan a precariedade, e pon en perigo a supervivencia –non o desenvolvemento– da lingua e a cultura.

Pódese pensar que é só cousa dos vascos, ou duns poucos proxectos, pero non é así. Por exemplo, na pasada primavera varias asociacións culturais de Bretaña sufriron unha redución das axudas da rexión. O territorio onde os dereitos culturais recóllense nas leis pode ser selectivo en relación co modelo cultural que se quere apoiar? O prefecto da rexión tamén mencionou aquí as razóns económicas, porque se di que si se entregan ás asociacións poderíase arrebatar a outros ámbitos e non… Hai uns días, o diario A Montagne, que se difunde no centro de Francia, dicía o seguinte: Ao grupo musical e visionario chamado Aquaserge negóuselle a subvención prometida, segundo din, foi por orde do prefecto, por razóns políticas. E é que, segundo A Montagne, o prefecto atopou unha conexión entre o grupo e unha suposta cuestión de terrorismo ultra-esquerdista que o ministro do Interior, Darmanin, quixo desfacer o movemento Tesouros da Terra, que foi finalmente impedida polo Consello de Estado. A culpa de Aquaserg é, por tanto, ser dunha planicie militante, onde se defenden os migrantes, onde se coida das selvas e a auga. En xullo, os servizos de saúde de varias rexións francesas rebaixaron de día a día as axudas para organizar actividades de educación sexual nas escolas. Algunhas destas accións levan a cabo polas estruturas chamadas Planning familiar [Planificación familiar] e pertencen ao ámbito educativo, nunha época na que o sexismo segue desenvolvéndose entre os mozos, nunha sociedade na que a cultura da violación está aínda ben arraigada.

E así podemos facer unha longa lista, por suposto de limitación cultural e educativa. Xa sexa a nivel estatal ou rexional, onde se reparten permisos, competencias e fortunas, e suprímense, ás veces sen que ninguén lles dea unha explicación, utilizando a escusa dun "orzamento insuficiente" e, ocasionalmente, sen traballo de inventar escusas.

Somos o que facemos. O que facemos acúsanos, sexan a elección, a decisión, as mans que se estiran ou os escondidos nas costas, as mensaxes que se difunden ou os que se silencian. Francia non quere ver saír a ninguén da liña: para iso ten a lei de finanzas, contra o separatismo, os ministros, os prefectos. E o diñeiro, a golpe de presión.