Nestes 50 anos deber todo no sindicalismo vasco: Nos anos 80, por exemplo, UXT, CCOO e ELA estaban dun lado, e LAB e outros doutro. Logo ELA-LAB impúxose a maioría, e máis tarde na negociación colectiva han alcanzado acordos con UXT e CCOO en varias ocasións... Como prevé o futuro dos bloqueos?
LAB é o único sindicato que fixo o contrapoder desde o principio. É independentista e euskaldun desde o principio. Temos raíces ben pegadas á terra, o tronco é un proxecto que se foi consolidando e as ramas están a estenderse. Combinamos ben a loita de clases e a liberación nacional, e contribuímos moito a cambiar o ecosistema sindical.

Aquí hai tres modelos sindicais: por unha banda, o modelo de concertación de CCOO e UXT, baseado no diálogo social e sen carácter de contrapoder; por outro, LAB e ELA estamos no contrapoder, pero con estratexias diferentes e relacións fluídas. Nós non entendemos o contrapoder en clave de resistencia, porque neste país vemos a transformación social e a transformación política totalmente ligadas. Entendemos o contrapoder como a construción dun poder popular. Consideramos que é necesaria a presión sindical, a mobilización e a confrontación, e queremos aproveitar esta forza para levar a loita de clases a todos os ámbitos.

Por tanto, no ámbito sindical hai diferentes estratexias, pero non é certo que nós esteamos en ningún ámbito de alianza con CCOO e UXT. En canto a ELA, gustaríanos que as cousas estivesen noutro punto, porque se a maioría sindical dELA e LAB estivese vixente, teriamos máis potencia fronte á patronal e as institucións. Neste momento non estamos aí e nun futuro o camiño dirao.

Na negociación colectiva, en que se diferencian LAB e ELA?
ELA, como nós, coincidiu con CCOO e UXT en varios convenios. Na negociación colectiva, as maiores diferenzas entre nós non son CCOO e UXT, senón que LAB entende que somos un instrumento para todas as traballadoras e traballadores, que o noso modelo sindical non está organizado en función dos nosos obxectivos corporativos, e ELA traballa doutra maneira. Hai que ter en conta que non temos capacidade lexislativa nin competencia exclusiva en materia de emprego. A negociación colectiva ten un papel importante na configuración do marco vasco, LAB sempre defendeu a negociación colectiva intersectorial, sectorial e empresarial, e aí tivemos diferenzas con ELA e non noutras alianzas. A continuación, dependendo dos contidos, entréganse unhas fotos ou outras.

As relacións entre LAB e ELA están hoxe en día conxeladas. Cales son os alicerces para que a colaboración sexa sólida no futuro? Na
declaración conxunta que asinamos en 2017 xa existían compromisos para impulsar un proceso de transformación política e social. Pouco despois da firma desta declaración, ELA negouse a desenvolver o acordo. Posteriormente, construíu un relato de renuncia á colaboración, e é parte diso dicir que LAB cambiou a súa política de alianzas e que asina convenios con CCOO e UXT. Nós decidimos non seguir alimentando ese relato que non achega ningún beneficio aos traballadores vascos.

ELA di que é independentista, pero hai que ter en conta que na época da Transición ELA non apostou pola ruptura, senón que optou pola reformista; naquela época non estaba en posición de contrapoder e deu por boa a autonomía. Posteriormente, LAB tirou principalmente do carro de iniciativas en favor do Marco Vasco de Relacións Laborais, e a iniciativa de LAB dirixíronse o manifesto e a manifestación de 1994. ELA di que é independentista, que necesitamos un Estado Vasco, pero en todos estes anos non mostrou ningunha práctica independentista.

En 1974 o obxectivo de LAB era construír un Estado Socialista Vasco, e agora tamén. Que características ten ese estado socialista hoxe en día?
Puxemos o fondo ao Estado Socialista Vasco, enchémolo de contido. Na representación deste socialismo elaboramos un programa socio-económico: que servizos públicos teriamos que ter, cal debe ser o papel do Estado na economía, cal debería ser o protagonismo dos traballadores nese estado, como debería ser o proceso de democratización, tanto a nivel nacional como na participación dos traballadores na economía. Recibimos unha proposta de código de traballo, unha lei de seguridade social propia, unha política industrial que necesitariamos na transición enerxética, unha transición ecosocial, un sistema de coidados público e comunitario... A maior virtualidad deste programa é que tamén debuxa unha vía de transición, sen quedar na teoría pura.

En 2015 realizamos un proceso de repensar o modelo sindical e no congreso de 2017 realizamos unha importante renovación ideolóxica, desde a dicotomía do capital-traballo á dicotomía do capital vital. Para caer da defensa do emprego a un sindicato que traballe na defensa de vidas dignas.

Mencionou a transición ecosocial. O ecosocialismo esixe menos produción, menos decrecimiento. E iso menos traballo e menos emprego. Como afrontar esta situación? Bebemos
do feminismo, do ecosocialismo e do antiracismo, entre outros, no noso proceso de innovación. En 2017 decidimos que tiñamos que avanzar cara ao ecosocialismo e no actual congreso falamos da necesidade da decrecimiento. Nalgunhas zonas a descomposición dá oportunidades de crecemento noutras, como no ámbito da vixilancia e os servizos públicos. De face á incidencia de todo isto no mundo do emprego, expomos unha redución profunda da xornada laboral: Xornada de 30 horas. Aínda só nós puxemos sobre a mesa unha referencia deste tipo, e a reivindicación vai ter que ir aos poucos. A fraude do capitalismo verde está aí, e por iso dicimos que a participación dos e as traballadoras é fundamental. Por iso, propuxemos crear as comisións que convocamos para a transición, co fin de que haxa o debate social necesario.

No debate político e institucional o tema do decrecimiento non existe. É tabú nos parlamentos, nos concellos... en case calquera institución.
É unha palabra que custa chegar e na nosa tamén se meteu ben a palabra, vimos de 2017 con esa reflexión. Interpélannos a todos, os individuos tamén temos a nosa responsabilidade, entre outras cousas porque podemos decidir que e como queremos consumir, pero aínda que esa responsabilidade é institucional, a da patronal... e por iso dicimos que necesitamos marcos de debate máis xerais.

En Europa está a verse que a extrema dereita atrae aos traballadores máis que os movementos de esquerda e os sindicatos.
Detrás desta expansión da extrema dereita e do fascismo está a falta da expectativa de vida que xera o propio sistema. En detrimento do colectivo, o neoliberalismo supuxo un aumento da individualización. A extrema dereita está a facer uso dese malestar social creado polo sistema, con mensaxes moi sinxelas, facendo aos traballadores migrantes inimigos, ou provocando unha reacción machista ante os avances do feminismo. En Euskal Herria non estamos a salvo deses valores reaccionarios, pero afortunadamente temos unha realidade política e sindical diferente. Ante todo isto, o mellor antídoto é o sindicalismo combativo, feminista e antiracista. O relato da extrema dereita está a estenderse na sociedade dunha maneira moi rápida e temos que estar moi atentos a iso.

Tamén en Euskal Herria? Védelo nos centros de traballo? Nos centros de traballo
aínda non, pero na sociedade en xeral si, hai moitas mensaxes: cando se asocian as persoas migrantes e a seguridade, nas conversacións diarias hai algunhas mensaxes, algúns tics... Cando comezaron os McDonald’s diciamos: “Non chegarán a Euskal Herria”, pero xa chegaron. Temos que ter preparado o antídoto para facer fronte ás mensaxes, ideas e actitudes reaccionarias.