Un dos motivos para a investidura de Salvador Illa como president da Generalitat foi o pacto PSC-ERC. Non é un pacto soberanista en absoluto, pero nalgúns aspectos poderíanse abrir novas portas, a menos que a estratexia política de freado do PSC-PSOE, que é habitual, volva imporse. Unha delas é a transformación do propio modelo de financiamento estatal. E é que no pacto fálase de que Cataluña recibirá un financiamento diferenciado, o que podería supor unha reforma do actual modelo de financiamento autonómico do Estado. Pero o pactado é aberto e ambiguo.

No acordo fálase dun incremento da norma normativa de todos os impostos que se crean en Cataluña, de forma moi ampla e sen precisións. E a continuación, sobre a necesidade de financiamento diferenciado. O pacto fai fincapé na complementariedad entre o apoio ao gasto do Estado e a solidariedade interterritorial. É clave que o proceso de negociación sitúese no marco bilateral entre a Generalitat e o goberno central, é dicir, fóra do ámbito multilateral.

Mencionouse que Cataluña terá co novo sistema fiscal un modelo similar ao do concerto e o pacto económico de Hego Euskal Herria. Pero, a pesar das dúbidas, o regulamento da Generalitat non vai ter nin o alcance nin a potestade dos sistemas tributarios vascos. As normas forais vascas sitúanse por completo fóra do ámbito do financiamento estatal e, ao parecer, a norma catalá manterase dentro do réxime común.

Nas comunidades de réxime común, a administración central realiza a recadación da maior parte dos impostos e repártea entre as comunidades para financiar competencias e investimentos, de acordo cun principio de solidariedade entre os máis ricos e os máis pobres. Este réxime foi pactado en 2009 e atópase caducado.

As catro facendas do Sur atópanse fóra do mecanismo de solidariedade interterritorial. Porque paga a cota ao Estado polas prestacións dos seus servizos e non canaliza os donativos a outros territorios. Cataluña, pola súa banda, manteríase nese mecanismo, mantendo intacta a única caixa de impostos do Estado que existe no Estado. O peso económico de Cataluña, que é o triplo que o de Hegoalde, tería un efecto moi forte no financiamento do Estado quedándose fose da caixa común.

Entre os acordos de investidura estarían a plena recadación e xestión do IRPF por parte da Generalitat (actualmente está ao 30%, grazas ao Pacto Majestic asinado en 1996 por Aznar e Pujol). A recadación do patrimonio, a sucesión e o xogo de Cataluña seguiría en mans do 100% dos fondos. E tamén está pactada a cancelación da débeda fiscal histórica de Cataluña co Estado.

Pero a cuestión estriba en como e canto achegará Cataluña na caixa común. Esta decisión vai condicionar a forma de canalizar os fluxos da caixa do réxime común no futuro e, en definitiva, a estrutura do novo modelo de financiamento do réxime común. Este será o principal ámbito de conflito para avanzar na fórmula de financiamento diferenciado. Xa estamos a ver o uso malicioso dos conceptos de insolidaridad e privilexio por parte das voces centralistas de dereita e esquerda.

A maioría das administracións e axentes sociais de Cataluña reivindicaron, unha e outra vez, que o problema da subfinanciación é o problema. Está por ver si o sistema tributario diferenciado é o instrumento axeitado para profundar no camiño cara á soberanía. Na tensión entre a federalización ou a recentralización do Estado, a reforma do modelo financeiro é un paso máis. O primeiro reto do novo curso político será esta contundente cuestión.