Como ve a situación despois de saír do cárcere? Que cambiou?

Fai uns oito anos que nos meteron no cárcere. Desde entón houbo moitos cambios, por suposto. Pero como os cárceres son un instrumento para illar, non se pode seguir ben por dentro todas as cousas que sucederon fóra. Nos cárceres turcos a prensa da oposición está prohibida e tivemos que seguir a evolución da sociedade a través dos medios de comunicación gobernamentais, de maneira moi limitada. A vida transcorre lentamente no cárcere e pronto fóra. Alí todo ten cor de cemento.

Ao saír do cárcere dásche conta de que moitas cousas cambiaron politicamente, pero outras seguen igual. A campaña contra os kurdos aínda está en marcha. A xente ten claro que hai que cambiar, pero non hai esperanza de que o cambio vaia vir. Levo pouco tempo na rúa e aínda tento comprender a miña evolución.

Cal é a situación dos kurdos nos cárceres turcos?

Máis de 10.000 presos políticos kurdos están agora mesmo nos cárceres turcos. Desde a instauración da República Turca, a lei e a xustiza utilizáronse contra os kurdos. Centos de miles de kurdos foron xulgados nos últimos vinte anos. De facto arrebátanos o Estado a cidadanía; a propia Constitución turca róubanos os dereitos fundamentais, o dereito a facer política, a organizarnos e a protestar. Ao redor de 4.000 presos políticos kurdos permanecen en prisión de forma arbitraria, argumentando que non teñen unha boa actitude cando deberían estar fóra do cárcere.

Na década de 2010, antes de que vostedes entrasen por última vez no cárcere, houbo un gran movemento a favor da “autonomía democrática” en Bakur, no Kurdistán turco.

En 2013 iniciouse en Turquía un proceso importante para os kurdos na rexión. As negociacións entre o líder dos kurdos, Abdullah Ocalan, e representantes do Estado abríronse paso a un proceso de democratización e liberación en Turquía que culminou co acordo. O proceso de paz contaba co apoio do 80% dos cidadáns turcos. En 2015, o partido prokurdo HDP irrompeu con forza nas eleccións de Turquía, con 80 representantes, e logrou o 13% dos votos. Por tanto, o partido AKP de Erdogan sentiu ameazado polo escándalo das urnas. Anulou os resultados electorais, fixo oídos xordos aos acordos alcanzados nas conversacións e suspendeu a negociación.

En 2016 esiximos o recoñecemento dos gobernos autónomos que desenvolveramos en Bakur. O AKP respondeu con contundencia. Durante moitos meses que declarou o toque de queda, centos de persoas foron asasinadas, miles secuestradas e millóns de civís víronse obrigados a abandonar os seus fogares. Varias organizacións a favor do Kurdistán, incluído o HDP, foron prohibidas no país caribeño. Os nosos representantes foron encarcerados e o goberno fascista impuxo aos seus dirixentes nas zonas gañadas polos kurdos. Todo iso deixou feridas profundas na poboación kurda.

Cal é a situación actual en Bakur?

A pesar do cambio de gobernos en Turquía, a nosa actitude cara aos kurdos non cambia, o noso desexo de liberdade é unha ameaza para o Estado turco. Xa no século XXI, é inaceptable que se tente negar a existencia do pobo kurdo. Con todo, o resto dos estados nacionais teñen outros intereses e fan a vista gorda, pondo o seu granito de area na opresión dos kurdos.
Non é só un problema de Turquía, senón de todo Oriente Medio. Reino Unido, Estados Unidos e a Unión Europea tamén teñen responsabilidade na procura dunha solución. Si en Oriente Medio están a favor da democracia, non poden ser cómplices da opresión aos kurdos por parte de Turquía, Irán, Iraq e Siria. A loita dos kurdos garante o futuro para todas as persoas de Oriente Medio. Os kurdos salvaron ao mundo dos golpes do Isis. Propomos unha república confederal democrática en Oriente Medio e convidamos a todos os pobos a loitar por unha nova vida.

Vostedes foron condenados no chamado caso Kobane. Cales eran os fundamentos desta cuestión?

Cando en outubro de 2014 os grupos do ISIS invadiron Kobane, o líder do HDP escribiu un tuit no que lle pedía ao Estado que se fixese cargo dela en solidariedade cos cidadáns de Koban. Esa mensaxe foi o crime que nos acusaban. Seis anos máis tarde, a acusación afirmou que todas as mortes e violencias que se produciron naqueles anos foron consecuencia daquel tuit e da nosa actividade política, aínda que a maioría das mortes corresponderon ao noso partido. Reclamaron na nosa contra 38 condenas a cadea perpetua e miles de anos de cárcere. Aínda que na maioría das acusacións logrouse a absolución, aos membros do comité executivo do HDP impuxéronnos duras sancións, argumentando que estabamos a obstaculizar a unidade e integridade do Estado turco. Tomaron como proba a nosa actuación como políticos kurdos.

O HDP foi importante nas negociacións entre o Goberno turco e o PKK. Que aprendestes deste proceso?

O HDP participou nas negociacións entre o Estado turco e Abdullah Ocalan, tanto no cárcere de Imrali como nas montañas de Qandil. En 2015, cando se demostrou que o programa do HDP e a proposta de paz lograran un gran apoio social, Erdogan abandonou a mesa de negociación para volver á política de negación e destrución. O goberno do AKP non quere unha solución real, iso quedou claro cando se fixo público o seu "Plan Kolapso": participar no proceso de negociación cunha man; preparar coa outra un plan secreto para acabar co Movemento de Liberación do Kurdistán. Nada cambiou, o Goberno de Turquía, que en 1925 redactou un plan secreto moi parecido, que desde entón marcou a actitude dos kurdos.

Aprendemos que o proceso de negociación ten que ser transparente e estar aberto para ser analizado publicamente. Todas as partes teñen que estar ao mesmo nivel e ter unha base legal que sexa oficial para que o proceso sexa saudable.

Desde a experiencia en institucións turcas, que cambios pódense obter neste ámbito?

O movemento político do Kurdistán, especialmente o movemento de liberación de mulleres, tivo unha gran influencia no movemento de mulleres turco e na política en xeral. O sistema de copresidencia, a representación igualitaria das mulleres nos homes e a participación nas decisións cambiaron a cor da política. Con todo, os problemas políticos, sociais e económicos orixinados pola modernidade capitalista non poden resolverse con métodos e estruturas antigas. O movemento de liberación do Kurdistán propón unha alternativa ao século XXI, a construción dunha nova vida a través dunha novo paradigma democrático ecolóxico baseado na liberación das mulleres. A revolución de Rojava é o exemplo máis claro. Os cambios políticos, sociais e económicos requiren un sistema diferente. Os kurdos demos pasos importantes, tanto na teoría como na práctica. A nosa é a loita contra o sistema relixioso, nacionalista, sexista e fascista que se nos impón.

O HDP disolveuse en 2023 e xurdiron o partido DEM e outros grupos. Como é a situación política na actualidade?

Vivín desde o cárcere a prohibición do HDP. O partido das Forzas Verdes de Esquerda que formaba parte da alianza presentouse ás eleccións en maio de 2023 e tras as eleccións cambiou o seu nome para convocar o Partido da Democracia e a Igualdade. Tamén nos prohibiron iso, e ao final púxose o nome de DEM. Significa tempo en kurdo, do mesmo xeito que Dem Dema Azadi (é tempo de liberdade).

Os partidos políticos kurdos foron prohibidos polo Estado desde a década de 1990. Con todo, nós empeñámonos e creamos un novo partido cada vez. Converteuse en habitual a encarcelación dos políticos e a privación do dereito a participar en política aos kurdos. Pero o principal problema é que aos kurdos non nos recoñecen a nosa identidade e a nosa condición de pobo, por iso temos mandatarios que nos impoñen desde fóra. Non hai democracia en Turquía.

O gobernador kurdo da rexión de Hakkari foi condenado a dezanove anos de cárcere en xuño deste ano. Nos últimos tempos tamén se rexistraron máis casos similares.

Desde 2016 suprimíronse sistematicamente os alcaldes electos polos kurdos, mediante calquera proba arbitraria, impuxéronse decenas de condenas en base ás declaracións dunha “testemuña secreta”. Aos kurdos impónsenos unha lei diferente: Chámase oficialmente Lei do Inimigo, pero habería que chamala Lei Colonial. Róubanos as liberdades e dereitos fundamentais a través da Lei Antiterrorista. As detencións, a imposición de autoridades, o sistema de torturas na illa de Imrali, todas elas medidas de xenocidio político contra os kurdos.

Tedes esperanzas para un novo proceso de negociación?

Sempre temos esperanzas, sobre todo porque o pobo kurdo está a pedir a liberdade. Cando se fundou Turquía, os kurdos que loitaron cos turcos crían que serían independentes e cidadáns libres na patria compartida, como lles prometeu Mustafá Kemal, fundador de Turquía. Pero foi traizoado desde a creación do Estado, e esa foi a estratexia contra os kurdos desde entón: a negación, o asasinato e a asimilación. Con todo, seguimos vivos e loitando. Somos máis de 30 millóns de kurdos en Turquía e queremos vivir libremente coa nosa lingua, identidade e cultura.

Cales son os teus plans para o futuro?

Levo pouco tempo fóra do cárcere, estou a buscar sentido aos últimos oito anos. Non había moitas posibilidades, pero a partir de agora seguirei facéndome responsable da pelexa. Temos responsabilidade co noso pobo, coas mulleres. Como revolucionario, o meu deber é facer o que a xente espera de nós. A nosa intención é seguir viaxando pola liberdade democrática.