Como está vostede?
O regreso foi fermoso e denso. Dous momentos moi especiais: Un acto político-mediático dos que nos exiliamos en Suíza, e máis persoal despois, entre amigos, no meu barrio.

Que pasou tan rápido, case dun día para outro, para volver?
Desde o punto de vista técnico-xurídico, o que ocorreu é que a Sala de Apelación da Audiencia Nacional ha suspendido o tres últimos anos da investigación, xa que o xuíz ampliou a instrución fóra de prazo –24 horas– en xullo de 2021. Este feito motivou o arquivo da causa contra nós. Precisamente, nos últimos tres anos, a Garda Civil ha posto en marcha supostas probas polas que se nos acusa de terrorismo.

O asunto está completamente pecho ou poden atopar a maneira de reabrilo? É dicir, esperan algo? As
asociacións Vox, Societat Civil Catalá e Dignidade e Xustiza, o tres da extrema dereita, interpuxeron senllos recursos á decisión de arquivar o caso. Estamos á espera desa resposta. García-Castelló, oficialmente, arquivou o caso, xa que o procedemento legal empuxábao a iso, é dicir, porque non contaba con probas suficientes e, por tanto, abría un prazo ás acusacións para que se pronunciasen. Non fixeron máis que o que podían prever. Pero os nosos avogados din con total confianza que non hai posibilidade.

Estivemos con vostede en maio e co deputado de ERC Rubén Wagensberg en Xenebra (Suíza). Diciades que tiñades tres saídas. Dous deles pasaban polas mans do Tribunal de Xustiza da Unión Europea. A outra, a aplicación directa da Lei de Amnistía. Xa sabiades que non volo aceptarían... e ao final non é necesario. Poucas horas antes de dar a coñecer a volta de 180 graos ao
noso xuízo, esa mañá, 8 de xullo, tivemos unha reunión importante cos avogados, xa que a Audiencia Nacional decidiu días antes acudir ao Tribunal de Xustiza Europeo para preguntarnos se nos ían a aplicar a Lei de Amnistía. Non foi unha sorpresa para nós, xa que antes se consultou a todas as partes.

Con todo, unha vez enviada a pregunta a Luxemburgo, podían retirarse as medidas cautelares e deixar o caso bloqueado, é dicir, pechar as posibilidades da dilixencia, así como os medios para chamarnos a declarar. Pero non o fixeron. Nese momento, o noso escenario máis probable era que no exilio fixésese un ano ou un ano e medio máis, ata que o Tribunal de Xustiza Europeo pronunciásese.

Marta Molina, de ERC, imputada xunto a vostedes, interpuxo o recurso que máis tarde deu lugar ao arquivo do caso. Non esperaban nada por ese camiño?
Non, en ningún caso. Precisamente este elemento da ampliación fóra de prazo xa estivera sobre a mesa e os xuíces negáronnos o recurso. Tamén se produciron máis erros na investigación e negáronse todas estas reclamacións. Moitas veces non nos ouviron. Esta pregunta quédanos para sempre: por que caeu agora toda a cuestión, tres anos despois de cometer ese erro?

A principios de xullo chega o xuíz García-Castelló de vacacións... Até que punto isto influíu?
A todo iso engadiuse un elemento: nesa volta do día en que se decidiu arquivar o caso, o poder xudicial español debía dar os seus argumentos ao Tribunal de Xustiza Europeo.

Creo que hai xuíces que teñen un punto de vista corporativo e outros que teñen un punto de vista xudicial. Terían medo de que, en canto a esa explicación que lles deu en Luxemburgo, volvéseselle a dar unha labazada, porque, no fondo, non ten sentido nin apoio que se nos atribúa un delito de terrorismo.

Visto os antecedentes que ten a Xustiza española con Europa, creo que ese factor do medo existe e que a decisión de arquivar a nosa causa foi un mecanismo de “autoprotección”. A Audiencia Nacional ha condenado en numerosas ocasións o delito de terrorismo por realizar manifestacións e protestas, así como de mesmo en casos de "loita", como o de Alsasua.

Ao PP, vendo os últimos conflitos con Vox, interesáballe arquivar o caso?
Poida que si, pero non o creo. Ademais, está a desaparecer mediáticamente neste caso. Pero mire, imaxine que a Xustiza europea non arquivaba a causa e dicíalle a España que eses delitos de terrorismo eran absurdos e que ademais esixía unha reforma do Código Penal para evitar que se produzan máis inxustizas xudiciais deste tipo. Sería un duro golpe para o pp, porque esa lexislación se fixo ao seu propio interese.

O 12 de xullo volvestes aos Países Cataláns, despois de oito meses de exilio, algúns máis. Sacastes unha foto icónica na fronteira: Dous membros de ERC, un de Òmnium, un empresario de activistas e un xornalista. Imaxe significativa para tempos de crispación. Esta foto era forzada e obrigatoria, como mostra de
que todos e todas creamos unha rede preciosa. Compartimos o exilio, construíndo unhas excelentes relacións persoais, e xuntos enfrontámonos a unha práctica xudicial desmesurada. Queriamos transmitir unha mensaxe forte. Pero, por suposto, somos xente de ámbitos moi diversos, e por tanto, a responsabilidade que cada un sente e a perspectiva de futuro son bastante diferentes. Non creo que se poida facer unha lectura máis aló desa foto.

Non estades libres todos os casos de tsunami: Falta Carles Puigdemont.
Aínda hai máis asuntos pendentes, como o da i. O Tribunal Supremo ha interpretado, ao seu gusto, o uso indebido de diñeiro público. Dixo que Puigdemont utilizou o diñeiro público para "enriquecerse", para o seu beneficio, para "satisfacer os seus desexos". É dicir, co espectro aberto, di que levou a cabo os seus desexos persoais con accións políticas. Por tanto, todos os políticos parece que non poden traballar no que creen.

Esta inxusta lóxica xudicial fai que Carles Puigdemont, Lluís Puig e Toni Comín non poidan volver a casa. Pero xa veremos o que pasa. Teñen vontade de regresar e están a piques de facelo en poucas semanas ou meses. Arriscaranse a ser detidos.

Ao mesmo tempo, o Goberno español do PSOE cada vez está máis claro que estas cuestións serán resoltas polo Tribunal Constitucional (que é onde están os maxistrados do PSOE), e que o tres exiliados están a xogar con iso, entre outras cousas, para formar o novo Govern que necesita o PSOE o apoio dos independentistas. Está por ver si o PSOE ordena ao Tribunal Constitucional que se reúna de maneira urxente e que derrogue esas ordes de detención.