Gran parte do actual movemento de esquerda, aínda que sexa intuitivamente, reivindica a agricultura a pequena escala, sen moitas dúbidas. Con todo, esta reivindicación da pequeñez ten as súas contradicións: unha explotación de pequeno tamaño, por definición, non vai poder producir moitos alimentos. E iso é importante? Pois, en certo sentido, si. O nivel de complexidade que pode ter unha sociedade depende dos excedentes que produce. Por exemplo, si un só produtor pode producir tantos alimentos como para mil persoas, significa que só un de cada 1.000 habitantes deberá preocuparse por producir alimentos.
O tempo de vida dos demais liberarase para realizar outras actividades que sexan socialmente necesarias: enfermeiras, músicos, profesores, limpadoras, enxeñeiros, artesáns… Neste caso a escala para a división social do traballo podería ser proporcionada en 1/1.000. Si non houbese excedentes na produción de alimentos, todos os participantes na sociedade deberían dedicar un espazo á produción de alimentos. Sería unha sociedade cun nivel de complexidade moi baixo.
Si a produción organizásese por intereses colectivos, até onde levariamos o tamaño e a capacidade de produción das explotacións?
A cuestión é que o tamaño da explotación está estreitamente relacionado co nivel de excedentes que pode xerar: canto maior sexa, máis se pode tecnificar e mecanizar. Isto fai posible aumentar a cantidade de alimentos que se producen por persoa. Con todo, este aumento da produción cuantitativa non se produce de forma gratuíta. A medida que aumente a tecnificación, a dependencia dos procesos non controlados directamente polo produtor irase incrementando, perdendo autonomía e aumentando o seu nivel de alienación e dependencia. Así mesmo, co aumento da escala increméntanse os danos ecolóxicos que xera o proceso produtivo, debido a que a transformación da paisaxe e dos ecosistemas tamén se realiza a maior escala.
Hoxe en día, no capitalismo, o tamaño da explotación establéceo o mercado: por baixo dun nivel de escala e tecnificación a produción de alimentos non é rendible e ninguén a produce profesionalmente a esa escala. Pero se non é así, e si a produción organizásese por intereses colectivos, até onde levariamos o tamaño e a capacidade de produción das explotacións? En que punto resolveriamos a tensión existente entre os factores de tecnificación de escala, produtividade, ambiental, autonomía?
Na miña opinión, a colectivización de medios e os principios da agroecología como directrices, a ampliación da escala produtiva debería ser un campo de ensaio, tanto no plano teórico como no práctico.