Un estudante díxome unha vez que estudabamos un texto: “O personaxe está enfermo: o pensamento móvese na súa cabeza”. Obviamente, con esta frase, expresou mal o comentario que tiña na mente, é dicir, que a imbecilidad do personaxe notábase nas súas continuas reflexións. Con todo, esta frase colleume, produciume un efecto terrible. Quizais si, algúns pensan que sempre é unha enfermidade o pensar? Anormalidad? Enfermidade psiquiátrica? A Zoini mórreselle o pensamento durante o día?

Volvinme a lembrar dese devandito nas últimas semanas, vendo sobre todo que moitos dos nosos compatriotas votaron a favor da extrema dereita, tanto nas eleccións europeas como nas do Parlamento francés. Os que eu considero anormais son aqueles do Rassemblem National (Unión Nacional, RN), que se presentan a si mesmos con prema, inútiles como voitres, inútiles como embusteiros. Jordan Bardella, pola súa banda, non se mostrou "miedoso" en Bruxelas, como deputado europeo. O candidato do ámbito Ene Boz non ocultou que no debate directo que organizaron as cinco radios libres do territorio, o 3 de xullo, non coñece as leis importantes dos últimos anos, por exemplo, a que regula a fiscalidade das segundas vivendas que tanto necesitabamos neste Norte. Pero que están a facer? En efecto, o vento frío sopra. Ideas simples, superficiais e inconsistentes, que flúen todo o tempo a través das hipocrisías. O máis temible é que os seus votantes crean que os que son sans da cabeza son eles e non os outros, que non negan a complexidade da vida e a necesidade dun pensamento complexo.

Fai uns 50 anos, o filósofo Edgar Morin teorizó o concepto de pensamento complexo na obra xigante A méthode. Demostrou que o mundo é completo en moitos sistemas, mesmo interactuando con todos os campos de coñecemento, non se pode chegar ao sistema de coñecemento simple para comprender a vida e o ser humano. Tamén nesta época xurdiu o concepto de polisistema por Itamar Even-Zohar. Sen chegar a tanta abstracción, cada un pode experimentar, na súa vida, unha natureza que é un zoín múltiple, uns zoines complexos e contraditorios, unhas relacións humanas. A natureza e a sociedade son mares sen límites, fontes de mil preguntas invasivas.

Por que, por esa constancia tan evidente, algúns paisanos mostran a súa confianza neses monicreques? Porque están enfadados e aburridos co declive socioeconómico? Ou porque non queren pensalo? Na cognición social denomínanse xuízos heurísticos os resumos e simplificaciones cognitivas que evitan a complexidade. Tranquilízalles o espírito recibir mentiras simplificador e limpadoras aos seguidores da extrema dereita? Danlles alegría? Non os vexo ditosos, para empezar. Considéroos como seres desesperados, abominables e egoístas, que dulcifican e limitan a vontade os seus desexos de vida, a menos que o odio se estenda.

Son máis felices os que traballan para dar un sentido ao mundo e á sociedade, porque a pesar das dificultades, ideais, aceptan que só pola complexidade pódense comprender e apreciar as cousas.

Precisamente, de forma totalmente intencionada, o Semanario Lle 1 do 26 de xuño atraeu algúns dos versos que escribiu o poeta Robert Desnos en 1936, cando a fronte popular levantouse contra o fascismo: “Canto o que esta noite non imos pelexar / Pero o que temos que defender. / Praceres da vida”.