O nome da túa primeira novela é contra o mundo infame. Parece o título dun manifesto.
Cando presentei o proxecto, Itzalkina chamábase ao sol, pero cando a pintora Ainara Alkorta envioume a portada, con motivos moi vivos, etc., pareceume que necesitaba algo que contrastase. Creo que ambos os personaxes teñen unha actitude como esta contra o mundo. Non sei até que punto ese mundo é miserable, porque ambos viven nun mundo máis ou menos confortable. Pero ambos teñen esa actitude de oposición, un pola supervivencia do negocio que é o seu quiosco, e o outro polo conflito interno xerado polas relacións.

Agora estamos en Zarautz, e mirando ao noso ao redor, tamén esta podería ser a localización dese quiosco que instalaches en Benidorm. Que foi antes: Benidorm ou historia?
Creo que o primeiro impulso da novela foi o desexo de falar sobre os contidos en papel e a dixitalización. Atopeime co quiosco mentres daba voltas a este tema, e esa foi a primeira localización física. Despois, puxéronme os ollos coas fotografías de Martin Par en Benidorm. Podía instalarme en San Sebastián, Zarautz ou en calquera pobo turístico da nosa costa, pero me parece que Benidorm é un lugar bastante antiterario, non moi romántico, e parece un mango para o humor. Todos temos unha imaxe de Benidorm, mesmo sen estar en Benidorm. Utilicei esa simboloxía.

Na arte , na moda ou nos videoclips musicais existe unha tendencia á procura de beleza en elementos que foron considerados de mal gusto ou feo. Tamén Benidorm ten esa atraente infamia?
Si, houbo unha tendencia deste tipo a dar novos significados a algunhas localizacións, hai unha procura dun toque de beleza nos últimos anos. E creo que iso tamén me atraeu. No proceso tamén descubrín a historia de Benidorm. Na década de 1950 tivo un boom turístico, pero antes foi un humilde pobo pesqueiro. De súpeto xurdiu o que hai agora, da man do alcalde Pedro da Hoza, e aí quedou, un lugar en forma de Disneyland, de cartón. Situada nesta escenografía, o quiosco cruzouse con outras ideas.

A novela conta con dous narradores. Pilar, que sustenta o quiosco de Benidorm, negocio familiar, e un mozo sen nome, que vai de Euskal Herria a traballar no quiosco. Tróuxoche un problema o ter que desenvolver dúas voces? Aproveitei
para mostrar ese contraste entre a dixitalización e a prensa en papel como metáfora. Permitiume revelar os problemas das dúas xeracións e mostrar o contraste de forma continua, de forma bastante simétrica e en paralelo, ao longo da novela. Pero meterse na carne de máis personaxes multiplica o traballo. Aventureime a traer así as dúas identidades, pero me dei conta de que é un traballo arduo: tes que crear a cada un o seu propio físico e o seu mundo interior. É certo que sufrín máis co personaxe de Pilar Colom. Entrar nunha identidade doutra xeración require máis imaxinación.

É un balbuceo, entre outras cousas.
Quixen darlle unha proba tan curiosa. Cando eu fun receptor doutros contidos, películas, libros… os personaxes atraéronme máis a personalidade e a identidade física. Por iso atribuínlle esa calidade. Creo que lle deu algo, e foi unha escusa para achegarse máis ao lector.

A través de Pilar, o tema da custodia tamén ten cabida na novela.
É o fío da experiencia persoal. Co Alzheimer vivimos moi de cerca a evolución da miña avoa, e quería traer a un personaxe así. Vin á miña nai en labores de coidado e esa relación tamén existe en Pilar e a súa irmá Dores. Foi un camiño para porse na pel dunha muller doutra xeración, do que eu vin e vivín.

O mozo tamén ten un personaxe próximo: PAU, que vive o amor e as relacións de forma moi diferente.
Quixen dar aos dous personaxes un segundo personaxe á beira, si. No caso da nova, necesitaba outra identidade máis fráxil que mirase ao amor desde outra parte. Pau trae ese carácter máis salvaxe e extremo. A través del fálase de fenómenos como Tinder, a desaparición de alguén despois de coñecelo…

O personaxe de Pau non ten identidade de xénero definida.Nos
textos que se escribiron sobre o libro, dise que é o relato de dúas mulleres traballadoras, pero eu non digo que sexan nin novas nin Pau mulleres, e iso foi unha opción consciente. En xeral foron lidas como mulleres, pero iso que quería incluír así, sen precisar, non desde o exotismo, senón porque hai outra preocupación que teño presente.

Tamén recorriches á infancia dos protagonistas.
Foi un xesto, unha manobra, para completar os personaxes, e eu tamén coñecín máis a eses personaxes. Foron pasaxes escritas con bastante sentido do corazón; hai moito da miña memoria no pasado do novo personaxe. Gocei diso, foi unha forma de buscar pracer na escritura. Rebuscar na memoria foi algo que me enche moito e emocióname. Logo, si é necesario ou non, se funciona ou non, non sei, pero gocei escribindo iso.

Di que quixo recoller algún tipo de testemuño da súa xeración. Que caracteriza a esta xeración?
Creo que me refiro a un grupo de xente que vive a ruptura coa xeración anterior, máis que por un tramo de idade. Houbo un salto dunha ideoloxía de xeracións anteriores á nosa. Nós quizais non casemos, non viviremos o amor da mesma maneira… A nosa xeración expuxo unhas cousas que os anteriores non expuxeron e os seguintes exporán outra cousa. Creo que hai un colectivo amplo, que vive nunha certa inestabilidade, que non se vincula a nada.

Canto ten iso da liberación e da individualización?Ser
diferente ou facer as cousas doutra maneira non significa que as fagamos mellor. Pode parecer que se faga apología, ou que reivindico outra forma de amar, pero non estou niso. Creo que tamén nas nosas maneiras hai problemas, que a miúdo somos torpes. Non casaremos, pero quizá non saibamos nunca o que queremos e estaremos sempre perdidos. Desa preocupación trouxen este tema á novela. Que facemos agora? Que vantaxes e inconvenientes ten? Quixen tratar estas preguntas sen dar respostas definidas.

Un dos puntos de partida da novela é a preocupación polos cambios que trouxo a dixitalización. Influíu isto nas nosas formas de relacionarnos?
Creo que si. Pasamos moito tempo pegados ás pantallas e é innegable que a dixital supuxo un impacto dalgunha maneira na nosa visión do mundo en xeral, incluíndo as relacións. Todos estamos online, aquí e agora, accesibles para o outro. Vivimos un gran paradoxo: estamos sós, pero rodeados de xente, aumentaron as distancias físicas, pero sempre estamos aí, sempre dalgunha maneira presente. Quizá somos máis intolerantes á soidade, e quizá vivimos máis os vínculos con máis ansiedade e inpaciencia.

O "non querer asociarse a nada que" vostede menciona, diría que ten que ver coa realidade dixital que temos por diante. Paréceme un bonito paralelismo o da música. Hoxe en día resúltanos difícil manter un álbum completo. Escoitamos cancións soltas, quizá non enteiras. Saltamos dun autor a outro, ás veces sen saber quen é o autor, e algo nos di que a canción non é boa, por exemplo se non nos convence unha soa nota dunha melodía, cambiamos. Temos a man todo o abanico e levamos tatuado o mantra "sempre hai algo mellor". Con todo o pracer e a ansiedade que iso xera.

O personaxe da moza ten unha inquietude ou pregunta: como será a vellez da nosa xeración?
Teño outro verme. Como imos contar isto? Que lles imos a contar aos seguintes? E os seguintes lerannos? Aínda é un misterio. Ás veces penso que non seremos tan diferentes, que ao final seremos unha réplica dos anteriores. Pero quizá non, quizá logremos crear algo diferente.

Outro posible dano lateral da dixitalización: non temos tempo para ler. Mirando de fronte aos teus compañeiros de xeración, preocúpache isto?
Vivino con precaución. Pero a responsabilidade non significa que sexa mala. Analízoo. É certo, eu achégome aos grupos de lectura, e a xente que se achega e a xente que ten interese non é da miña idade. E gozo o mesmo, iso non é cuestión. A pregunta é: a miña voz non chegará aos meus amigos? Ou aos meus parentes? Os que fan música quizá teñan un público máis amplo, pero teñen literatura… En parte está en decadencia, xunto á prensa en papel.

Vostede escribiu, con todo, á súa xeración.
É un falar que me fai sufrir porque é o da miña velada. Non é o público que espero, pero me dá pena non sentirme escoitado na nosa xeración. Sei que si en parte, pero non é unha norma. En parte hai un desexo de comunicación, e por iso eu escribo. Pero sinto un pouco burbujeante.

Utilizas Instagram para dar a coñecer as túas columnas ou as críticas do teu libro. Instagram é o novo quiosco?
En parte si. Trátase de kioskos destinados á venda de prensa e outros artigos. De que parte recibimos esta información? Ou de onde tomamos unha idea da actualidade? Canta xente da nosa idade vai a un quiosco ou a unha tenda a comprar un xornal? Moi pouco. Que facemos? Exploramos Twitter ou Instagram e creamos unha imaxe do mundo. Algúns poden acceder ás noticias e outros crean esta imaxe no contexto do bombardeo de información. Eu tamén estou aí e participo activamente.

Escribiches a novela a través da Bolsa Igartza, o que supón traballar cun horizonte temporal. Foi un acicate?
Si e non. Por unha banda, creo que esa presión eterna pode axudar. Doutro xeito, quizá non terminaría. É verdade que tamén sufrín, sobre todo nos últimos meses, porque non sabía como terminar, hai tantas maneiras de acabar… Pero creo que é unha limitación física e temporal a que me deu a escusa. Sufrín, pero me axudou.

Despois de dous libros de poemas, esta é a túa primeira novela. Satisfaiche o que fixen?
Aínda necesito certa distancia para dicir iso. Observo que este tivo unha acollida moito maior que os outros dous libros, probablemente por cuestións de xénero. Pero aínda o vivín un pouco de medo e de vergoña. En calquera caso, creo que foi algo que escribín desde o corazón. Tentei buscar a miña voz, tirar da miña realidade máis próxima e non escribir moi lonxe de min, aínda que o lugar sexa estraño. Creo que as cousas internas son próximas, escritas con honestidade, e nese sentido quedeime tranquilo.

Os inicios e os finais teñen a súa importancia nos seus traballos. O xaponés Gepardo no seu libro de poemas deulle a vostede un sinal de fin ao principio e ao final de inicio. Agora pechaches a novela cunha decisión tomada polos dous protagonistas á vez.
Creo que fun moi caótico no proceso. Foi un proceso de escritura por unha banda e por outro, sen necesidade de seguir un guión, e tampouco tiven a trama na cabeza. Foi máis ir creando escenas aos poucos. A unión entre o principio e o final axudoume a dar o peche. Como non tiven control durante todo o proceso, ao final tiña que haber unha segunda tapa para pechar o bocadillo, e creo que os personaxes necesitaban un certo clímax.