No capitalismo o traballo é unha mercadoría, polo que seguindo a mentalidade dos economistas tradicionais, o equilibrio entre a oferta e a demanda debería regular tanto o prezo como a cantidade. Evidentemente, isto non se cumpre na realidade. Si désese, faría rebentar as relacións laborais. Por iso, os economistas tradicionais han posto unha gran énfase en explicar as peculiaridades do mercado laboral. A esta interpretación hai que engadir que deixa fóra da ecuación a loita de clases.

Até finais do século XIX os sindicatos estaban prohibidos. Detrás había unha lóxica liberal que negaba a existencia mesma de asociacións e sindicatos, que rompían a liberdade de mercado. Exemplo diso foi a lei de Le Chapelier de 1791, que permaneceu en vigor en Francia até 1864; algo similar sucedeu no Reino de España ata que un Real Decreto de 1868 recoñeceu o dereito de asociación. Posteriormente, foise desenvolvendo o dereito laboral, para facer máis gestionables os conflitos entre traballadores e empresarios, e para restar forza ás institucións socialistas, entre outras cousas. Este Dereito expuxo o principio de "in dubio prol", que en caso de dúbida, apoiarase ao traballador. Recoñecíanse as diferenzas económicas entre traballadores e empresarios e a dependencia dos traballadores. En teoría, abandonaba a estrita idea liberal das relacións laborais.

Sabendo todo isto, é evidente que os poderosos queren volver ao marco liberal das relacións laborais. Ben a través de novas culturas empresariais, cunha maior individualización das relacións laborais, ben mediante o vaciamiento de funcións sindicais, limitando os seus obxectivos ás cuestións económicas, dentro dun marco de negociación moi restritivo. Confebask así o manifestou en 2018 en relación co proxecto de Real Decreto sobre a conservación dos estatutos das organizacións sindicais e empresariais. Nos últimos anos esta tendencia dos patróns foise reforzando coa axuda dos máis habituais: o poder executivo e o xudicial.

É destacable a forza que tomou esta dirección no País Vasco peninsular. En 2021, en Bilbao, por defender a un traballador migrado nun conflito laboral, esixíronselle 19 anos de cárcere e unha indemnización. Recentemente o Tribunal Supremo ha publicado unha sentenza no caso da pastelaría xixonesa A Suíza, que enviou a prisión aos sindicalistas e impúxolles unha nova indemnización de miles de euros. Neste último caso, as ferramentas básicas que se utilizan en calquera conflito laboral, a concentración e a comunicación da situación á xente que pasa, puxéronse en cuestión. É un ataque moi grave contra a liberdade sindical, que se fixo contra un pequeno sindicato, pero que nos vai a afectar a todos.

Na raíz destes ataques atópase a loita de clases. En definitiva, entre os que se atopan na trincheira das patronais, o obxectivo utópico é o funcionamento liberal do mercado laboral ao que se aludiu. Os que perderon a vergoña, os ultraliberales, teñen claro que iso hai que aplicalo. Están a fortalecerse.

Pero esa folla de ruta non nos levará a un bo sitio. Como dicía Karl Polanyi, a clase capitalista utilizará calquera ferramenta para seguir mantendo o poder económico, aínda que a orde liberal sexa destruído. Gustaríalles un mercado laboral liberal e unha resistencia obreira reducida. Pero iso lévanos a medidas autoritarias, como estamos a ver. Iso é o que está en xogo no mundo laboral, non é só unha cuestión de dereitos.