O 30 de abril de 2022, unha lonxa do barrio bilbaíno de Atxuri incendiouse no interior dunha muller e a súa filla de 2 anos. Doribel estivo ingresada 54 días na Unidade de Coidados Intensivos (UCI) do Hospital de Cruces. Sufriu profundas queimaduras no 18% do corpo, incluído o rostro. Aitor B. Tivo visitas do seu parella S. ata que unha irmá de Doribel, á que chamaremos A, denunciou o caso de violencia de xénero, activaron o protocolo hospitalario e o imputado estivo en prisión provisional.No

xuízo celebrado en Bilbao do 22 ao 27 de maio, a Fiscalía e outras cinco acusacións (particular, Concello de Bilbao, Asociación Clara Campoamor, Comunidade de propietarios do edificio e dono da lonxa) solicitaron unha sanción máxima para o home: Prisión de até 29 anos por intento de asasinato e danos no local superiores a 90.000 euros. Tanto o accidente como o suicidio foron descartados polo informe forense. Esta última é a que defendeu o acusado, é dicir, que Doribel acendeu o incendio coa intención de suicidarse. Os forentsees dan por probado que as lesións coinciden cun intento de asasinato no que a vítima que o agresor mollaría cunha sustancia estimulante estaba tombada na cama e incendiouse.A asociación

EH Feministas-Nika (formada por persoas inmigrantes e refuxiadas de Nicaragua) colaborou co seu compatriota Doribel no proceso de denuncia e recuperación e organizou unha concentración o 23 de maio para pedir verdade, xustiza e reparación na entrada do Tribunal de Bizkaia. Norma Vázquez, directora da consultoría especializada en violencia machista Sortzen, tomou o micrófono: “Doribel queda prexudicada física, psicoloxicamente e emocionalmente. Non poderá traballar en condicións axeitadas para cumprir co proxecto migratorio que trouxo aquí”, subliñou a psicóloga feminista. O ataque deixoulle, entre outras cousas, dor intensa, depresión e trastorno da tensión postraumática. A distorsión facial por queimaduras e intervencións cirúrxicas, ademais do dano psicolóxico, limitou as posibilidades de retorno ao mercado laboral.A defensa

impregnada por estereotipos misóginos e racistas foi subliñada en
concentración por Norma Vázquez, que o intento de feminicidio non foi un feito illado, senón o clímax dunha espiral de violencia: “Sabemos que este home aproveitou a extrema vulnerabilidade de Doribel e ten antecedentes de ataques contra outras mulleres migradas”. No seu comunicado, EH Feministas-Nika sinalou que os acusados “manipulaban, controlaban e ameazaban sistematicamente” á vítima durante catro meses de convivencia. O xornal O Correo publicou o que a acusación particular engadiu no xuízo: Aitor asumiu “os cartóns, o móbil e as redes sociais; ameazoulle con gravar e difundir relacións sexuais e dáballe máis medicación da que necesitaba”. Con todo

, Doribel non foi a única vítima. Segundo EH Feministas-Nika, Aitor atropelou voluntariamente ao seu outra irmá, a N. Este caso está á espera do xuízo. A activista Silvia Zuniga tráenos o testemuño de Doribel: “Aitor convenceu a N. de ir xuntos ao traballo de N. a reclamar un diñeiro que lle debía N. Mentres esperaban nun lugar onde non había cámaras nin testemuñas, díxolle: ‘Asustamos’. A captura deixou graves complicacións a N., que tivo que ser operada varias veces e leva dous anos en rehabilitación”. Os servizos de emerxencia atendéronlle coma se fose un accidente ata que espertou a N. e denunciou o ataque.

Vazquez engade que a intención de Aitor era implicarse nun atentado contra Doribel N., co fin de romper a relación entre as irmás como estratexia para illar á vítima da súa rede de afecto. Doribel quedou tan alterada pola violenta reacción da súa parella que comprou billetes de avión coa súa filla para volver a Nicaragua. Como ocorre con frecuencia, foi entón cando o intento de feminicidio, cinco días antes da viaxe, mostrou a vontade da vítima de marcharse.A

defensa do acusado centrouse en menosprezar á vítima, presentando un retrato repleto de estereotipos misóginos e racistas, incluíndo referencias á súa vida sexual: “Aitor tenta presentala como unha muller prostituta, drogadicta, problemática, conflitiva. Di que o seu único pecado foi namorarse dunha muller con tanto dor”, explicou Vázquez na rolda de prensa. A directora de Sortzen destacou que ás consecuencias físicas e psicolóxicas que sofre Doribel hai que engadir “o terrible dano que causan os ataques contra a súa honra”.Os

protocolos desamparan ás vítimas migradas Algunhas das
ex parellas de Aitor B.S. que testificaron no xuízo, a petición da acusación, manifestaron que tamén finalizaran a relación por sufrir malos tratos e acoso. Tres do catro últimas persoas sentimentais que tivo Aitor eran mulleres migrantes. Vázquez observa unha tendencia típica neste dato: “Que os homes brancos machistas liguen coas mulleres migradas en situación de exclusión”. O acusado preséntase como politólogo e foi tertuliano de Telebilbao. Nela figuraba como militante do Partido Popular.Os

activistas denunciaron que a situación das vítimas das violencias machistas agrávase cando “a violencia de xénero combínase co racismo e coas realidades que vive unha muller migrante neste territorio”. Mentres Doribel estaba na UCI, a súa irmá A. tentou en dúas ocasións formalizar unha denuncia contra Aitor na comisaría de Zabalburu. Os policías negáronse alegando que non era vítima directa, aínda que a violencia de xénero pode ser denunciada de oficio. Zuniga acusa os prexuízos “ misóginos e racistas” da actitude dos ertzainas de “a falta de credibilidade que dan ás mulleres migradas”. As feministas nicaraguanas advirten no seu comunicado que moitas das vítimas do feminicidio non recibiron apoio cando tentaron denunciar.

O propio Zuniga axudou a A. a outra comisaría, ao barrio de Deusto, por recomendación de Sortzen: “O instrutor do caso e o resto dos ertzainas fixeron un labor moi diferente, é evidente que teñen formación en violencia machista. As súas afirmacións contundentes han servido para dar a volta ao caso e consideralo unha violencia de xénero. Por tanto, aprendín que non todas as comisarías son seguras”. O segundo

abandono institucional que denuncian as feministas nicaraguanas no seu comunicado refírese ao coidado da filla de Doríbel: “A vítima é vicaria porque viu o ataque e foi separada da súa nai. Pero non se lle outorgou o recoñecemento da vítima, tal e como se prevé legalmente, nin se tiveron en conta os danos psicolóxicos que a situación lle ocasionou. É máis, no canto de priorizar o seu benestar emocional, separárono da rede familiar, a pesar de que estaba disposto a asumir os coidados”, criticaron no comunicado.De feito, aínda que os servizos municipais de urxencias impediron

que Aitor quedase co neno, a Deputación Foral de Bizkaia asumiu a tutela ata que a súa nai logrou ser admitida como familia de acollida. Non foi fácil, xa que entrou de novo en xogo a precariedade: “Amama tivo que conseguir unha vivenda que cumpría as condicións para ser unha casa de acollida, pero non tiña os recursos necesarios e as institucións non lle facilitaron a vivenda”, explica Zuniga.O

terceiro obstáculo denunciado é que, efectivamente, as institucións “non contribuíron a facer fronte a problemas estruturais que teñen moito que ver coa interseccionalidad: vivenda, padrón, traballo e atención sanitaria”. Doribel pasou do Hospital de Cruzamentos a un piso de acollida para mulleres vítimas de violencia de xénero, pero non se ofreceu ningún recurso aos seus familiares.

N., a irmá acusada de atropelar ao agresor co coche, non recibiu protección por ser vítima vicaria: “Preguntámoslle á avogada se era posible axuizar a súa denuncia feminiciada como un só caso, pero dixéronnos que non”, explica Vazquez. Tras dous anos incapacitado para traballar, a súa situación é cada vez máis precaria.Son

máis os familiares que Sortzen e a Feminista de Nicaragua reivindicaron como vítimas vicarias: A. se migró a Bizkaia para coidar da súa irmá e non tiña onde vivir nin ingresos. “Pedimos axuda aos concellos para que por razóns humanitarias poidan solicitar axudas urxentes de empadroamento, pero puxéronnos trabas e non solucións”. Como consecuencia, os fillos das irmás tamén quedan sen fonte de alimento en Nicaragua.

Vázquez lamenta a falta de implicación institucional: “Incumpriron as obrigacións que impón a lei autonómica: non celebraron nin unha soa reunión institucional nin adoptaron medidas de apoio ás vítimas vicarias. Tocamos todas as portas para que creasen unha comisión especial. Aceptaron a gravidade do caso e mostraron o seu apoio. Pola contra, dicirvos “mañá mesmo chamámosvos” e seguimos esperando a chamada”. En ausencia de solucións públicas, os emprendedores organizaron un crowdfunding para axudar á familia a pagar os seus gastos. “A solidariedade feminista está moi ben, pero as vítimas teñen dereitos. Aínda que a sentenza é favorable a Doríbel, non se fará xustiza ata que as institucións cumpran coas súas obrigacións”, conclúe o director de Sortzen.Á espera

da sentenza, Zuniga expresa a súa frustración e a súa incapacidade: “Fronte á violencia machista, as vítimas e activistas debemos afrontar non só os feitos dolorosos e violentos que vivimos, senón tamén as respostas institucionais que nos negan a humanidade. Encárgannos de exercer a presión social para que non se esqueza o ocorrido”.