A Oferta Pública de Compras (EPP) do BBVA para a adquisición do control de Sabadell creou o ruído pola súa dimensión económica e política. O BBVA converteríase no segundo banco máis grande do Estado español, só por detrás do banco de Santander, e situaríase no top do dez maiores bancos europeos. Os principais medios de comunicación saíron á cabeza para analizar as consecuencias da chamada opilla (EPP impulsiva), que sen o consentimento da dirección da empresa propúxose directamente o comercio aos accionistas, e levaron as mans á cabeza, xa que a hipoteca cidadá e os créditos das empresas serían manexados por uns poucos incandescentes.

Pero a concentración bancaria non é algo enviado desde o ceo por San Pedro, senón que é unha besta que desde a crise de 2008 está a engordar en Europa.

BBVA recibiu desde Bilbao e Biscaia as súas ás a nichos de negocio máis amplos de Madrid e internacional, apenas deixando a súa sede social nas nosas terras, como testemuño simbólico das raíces vascas de Neguri. No caso de Sabadell, o referendo do 1 de outubro de 2017 cambiou a súa sede social a Alacante, que gañou un 6% en bolsa, pero parece que está máis ligado ás empresas dos países cataláns, o que converteu á vítima desta película nun chinche, a pesar de que as capturas que comeu no seu camiño non son moito menos.

A repercusión que tivo o BBVA en Euskal Herria non ten nada que ver coa atención que os medios de comunicación dos Países Cataláns han dado ao tema. Non é fácil saber por que o BBVA anunciou a súa intención de comprar Sabadell en vésperas das eleccións catalás, pero isto acusou a todos os partidos, patronais e gobernos da operación.

En Vilaweb podemos ler unha dura editorial do director Vicent Partal. As queixas de Josep Oliu, xefe de Sabadell, son “cococodrilos bágoas cínicos”, segundo Partal, trasladando a súa actitude co referendo á cita, e está sorprendido polo discurso homoxéneo que se abriu desde Junts até o PP para protexer ao banco alacantino.

No mesmo xornal dixital, Di Goula, xornalista veterano e economista con ampla experiencia nA Chepa, publicou unha análise co título bélico O BBVA treu l’artilleria pesant (o BBVA sacou unha artillaría pesada): “Está claro que é un punto de inflexión no mundo financeiro”, recoñeceu, pero non fixo clareté no AZTI deixando contas de accionistas. O 90% das accións de Sabadell son free float na xerga das finanzas, é dicir, non están controladas –aínda que moitas están en mans de BlackRock, Vanguard, Norges…–, e ninguén sabe si eses accionistas dispostos a recibir un forte abrazo free loving para gañar catro diñeiro no mercado de valores.

Atención, risco sistémico

A concentración bancaria que xeraría a compra de Sabadell non sorprende a algúns. Un deles é Joan Ramón Sanchís, director da cátedra de Economía para o Benestar Social da Universidade de Valencia e autor de once libros críticos sobre institucións financeiras, entre eles É posible un mundo sen bancos? (É posible un mundo sen bancos? ).

Sanchís leva anos alertando dos riscos sociais do proceso de fusión e engorde dos bancos que está a suceder. Na súa canle Parlem d’Economia de Youtube, nun vídeo de oito minutos gravado no dormitorio da casa, resume claramente, para os humildes rueiros, os prexuízos que ocasionaría a fusión entre o BBVA e Sabadell: “Estou aburrido, aburrido do todo, porque falei durante moitos anos das graves consecuencias que poden ter as fusións dos grandes bancos, que se queixou o economista. Durante moito tempo realizáronse fusións bancarias, o que tivo efectos moi negativos, como abusos aos clientes, pero ninguén se opuxo”. Fíxoselle curioso agora a angustia xerada pola EPP do BBVA a Sabadell.

Sanchís di que as fusións diminúen a competencia entre os bancos, pero sobre todo tennos que pór en alerta o “risco sistémico” que isto provoca: “O banco faise tan grande que cando se produce unha crise non se pode deixar caer e hai que inxectarlle diñeiro público”. Como ocorreu en 2008. Entón, o Estado aumenta a débeda pública porque di que “ten obrigación” de financiar as perdas bancarias –porque se quere socializar–, e claro, a boca da besta devora todo o diñeiro que era para manter os servizos públicos.

Outra cuestión que pode afectar os cidadáns é a duplicidade de sucursais. Tamén aprendemos moi ben o que hai detrás de eufemismos como a “reestruturación” do equipo de bancos coa crise de 2008, pero polo si ou polo non lémbranos Sanchís: “Pechar oficinas e destruír postos de traballo”.

Ademais, a concentración aumenta o poder dos bancos: “A súa capacidade de negociación aumenta fronte ao cliente e poden utilizar a exclusión financeira”, di. As pequenas empresas teñen maiores dificultades para obter créditos, e os bancos tamén endurecen moito as condicións das hipotecas familiares, etc. Onde lévanos iso? Nunha palabra non, pero en tres: comisións, abusos, fraude.

Campións ouriñando

O ministro español de Economía, Carlos Cuerpo, viaxou a Bruxelas tras o lanzamento da EEP contra Sabadell polo BBVA. O ministro explicou ao xefe de inspectores do Banco Central Europeo (BCE) as “inquietudes” que a concentración bancaria xera ao Goberno de España. Non parece que a hipoteca do cidadán ou as condicións do empregado do caixeiro impídanlle durmir máis que os cálculos políticos.

A resposta do BCE é un gran mutis. Que máis se podía esperar dunha organización que aplaude contentamente a creación de bancos xigantes? Os reguladores técnicos do BCE consideran que os bancos deben ter a suficiente solvencia para aguantar unha crise.

Frankfurt leva anos impulsando a converxencia bancaria, e mellor si son transfronteirizos, na creación de “campións europeos”. En finanzas, enerxía, telecomunicacións, mesmo nos mega-talleres de xeración de microchips, a idea é que a Unión Europea necesita corporacións alimales para competir en paralelo coas potencias mundiais. Ouriñar máis lonxe.

España está á vangarda do carro da concentración bancaria –en 2008 había 55 bancos en todo o Estado, quince anos despois, só 9–, e van máis por detrás. No Estado francés, por exemplo, os rumores sobre a voda entre os xigantes BNP e Société Génerale non foron silenciados. Dos 100 maiores bancos do mundo, 37 están neste continente.

Na última crise financeira, o fenómeno mundial too big to fail (demasiado grande para deixalo caer) precedeu aos aforros dos cidadáns e aos últimos céntimos das arcas públicas. Pero as autoridades non aprenderon moito deste cataclismo, nin sequera en canto.