Investigar sobre a liberación de animais, penetrar entre investigadores antiespeciistas e achegar o antiespeciismo á academia. Estes son algúns dos obxectivos do congreso. O congreso, organizado pola UPV/EHU e o centro de investigación UPF-Centre for Animal Ethics, reúne a preto dun centenar de persoas. “Queremos dar visibilidade ao antiespeciismo, ofrecer aos potenciais antiespeciistas a posibilidade de militarse no mundo académico e motivar aos alumnos para que teñan en conta o tema nas investigacións”, explica Irene Barañano, unha das organizadoras.

Na súa intervención, Estibaliz Ania Valle Ruiz, investigadora da UPV/EHU, deu a coñecer a través da literatura algúns exemplos do especiismo e a súa relación co contexto actual. Para iso, estudou a literatura do século XVII, en concreto o fragmento dun libro do escritor, dramaturgo e pensador francés Cyran de Bergerac (1619-1655): L'autre monde ou Lles États et empires da lune ou Lles États et empires du soleil (O outro mundo ou os Estados da Lúa e o Imperio do Sol e o Imperio do Sol). Cyran de Bergerac foi un dos precursores da ciencia ficción: “criticaba a través da ciencia ficción algúns aspectos da época como a fe católica, o absolutismo e o antropocentrismo”.

O episodio narra a historia dun home que vai a un reino mandado polos paxaros. Alí xulgarán ao home por delitos cometidos polos humanos contra animais non humanos. O investigador destacou que é “moi valente” para esta época. Ao ler o texto hai que ter en conta que cando o escritor utiliza a palabra home fai referencia aos homes e non só aos homes. De feito, no século XVII as mulleres e outras identidades non se consideraban suxeitos políticos: “As mulleres tamén dependían dos homes, ao servizo e ás ordes dos homes como os animais”.

Importancia da genealogía

O protagonista atópase no xuízo cun ladrón. O home presupón que goberna unha aguia, polo que será xulgada por el, pero o ladrón dille que está equivocado e que os criterios que utilizan os homes para decidir quen será o xefe de goberno non están ben. Segundo Paxaro, a “crenza” dos homes é pensar que só os “máis fortes”, os “máis grandes” e os “máis crueis” poden gobernar. No seu lugar, o ladrón destaca os criterios que utilizan para elixir ao soberano: “A nosa política é moi diferente, eliximos os máis débiles, os máis doces e os máis pacificadores para ser reis. Ademais, cada seis meses cambiámolos por outras débiles para vingarse en caso de oposición. Eliximos doces para non odiar a ninguén. E queremos que sexamos pacificadores para evitar as guerras, porque son a orixe de todas as inxustizas”.

A ladrón mostra algúns exemplos do especiismo: “Esta irrisoria superioridade fai que o home asuma o noso dereito a vivir e a morrer, e o esclaviza, catívao, afóganos e come, e dota aos nobres da capacidade de morrer”.

Segundo o investigador, o texto cuestiona o antropocentrismo: “O autor móstranos que podemos vivir noutro medio e que hai posibilidade de vivir en harmonía. Pero para iso debemos renunciar á supremacía que os seres humanos asignámonos”. Paralelamente, o escritor proclama que os animais non humanos son suxeitos políticos.

Engade que mirar a genealogía do antiespeciismo pode servir para “reforzar” o movemento: “Moitas veces no movemento popular esquécesenos a genealogía. É importante fixarse niso e buscar exemplos; cando non tes exemplos é difícil dar pasos. Contribúe á estructuración do movemento antiespeciista e ao desenvolvemento da historia antiespeciista”. A pesar da distancia do século XVII, “ten moito que ver” co contexto e as reivindicacións actuais: “A genealogía pode axudar a sentar as bases do pensamento socio-político”.

Consecuencias do crecemento selectivo

O texto de Cyran de Bergerac é un fragmento que reflicte a relación de poder entre os seres humanos e os animais non humanos, pero non o único. Hai moitos exemplos deles, tanto en ficción como fóra dela. A antropóloga da UNED, Surama Lázaro Terol, saltou á non ficción e centrou a súa atención nos mecanismos de racialización e a discapacidade. Analizou a influencia das galiñas broiler e as galiñas poñedeiras e o crecemento selectivo sobre elas.

Tamén menciona o traballo do académico Sunaura Taylor e do activista deshabilitado. Escribe o libro Cript, onde reflexiona sobre a discapacidade e a opresión de animais non humanos. Segundo Taylor, o capitalismo e o especiismo “incapacitan” e “hiperhabilitan” aos animais porque o sistema lles obriga a producir cada vez máis e prodúcelles graves consecuencias. O crecemento selectivo das galiñas é un exemplo.

O vent sexting ou segregación sexual de pollitos xurdiu en Xapón en 1920 e é unha técnica de desagregación por sexo. Lázaro destacou que o coñecemento do sexo dos pitos inmediatamente despois do nacemento agudizou “” o crecemento selectivo orientado á produción de ovos e carne: “O obxectivo é conseguir a máxima produtividade”. Así, denunciou que as galiñas crecen “máis rápido” e que as galiñas pon “máis ovos”.

Na década de 1940, as galiñas necesitaban 112 días para conseguir entre 2 e 25 quilos de peso comercial. Na década de 1990 este peso alcanzábase nos 37-43 días. Nas últimas décadas, cada vez alcanzan un peso para a comercialización, e segundo os estudos realizados, no ano 2034 tardarán 29 días. Todo iso ten “graves consecuencias” nas galiñas, como anormalidades esqueléticas, enfermidades metabólicas, problemas do sistema cardiopulmonar, exceso de graxa e sistema inmunitario debilitado.

As galiñas Rede Jungle Fowl, previas ás galiñas domesticadas e aos galos, puñan entre 10 e 15 ovos ao ano. Como consecuencia do crecemento selectivo, no século XX chegaron a desovar 140 ovos. Na época moderna formáronse as galiñas White Leghorn e Rhode Island, que duplicaron o número de ovos que puñan. Na actualidade, se foron seleccionados para o consumo de carne ou ovo, pon entre cen e trescentos ovos ao ano: “A excesiva posta de ovo causa moitos danos ás galiñas, como a rotura e atasco de ovos, prolapsos, debilidade ósea e peritonitis”.

Santuario A vida cor Frambuesa

Lázaro profundou máis nun caso práctico, destacando o seu traballo coas galiñas alavesas A vida cor Frambuesan. O Santuario é a casa de moitas especies e o seu obxectivo é rescatar animais, coidalos e concienciar sobre o antiespeciismo.

María, unha das fundadoras dos santuarios, comezou hai once anos a observar as galiñas que chegaban ao santuario. Descubriu que, a pesar de estar no santuario, o estado das galiñas non melloraba e morrían pronto. Así, empezou a facer necropsias ás galiñas que morrían, e viu que no sistema de reprodución había tumores, ovos rotos, infeccións, etc.

En busca dunha solución, en 2013 decidiu eliminar cirurxicamente o sistema de reprodución das galiñas, pero ao retirar o ovario corría o risco de sufrir unha forte perda de sangue e morrían moitas. Así que decidiu retirar o obdito, pero tampouco solucionou o problema. Posteriormente colocáronselle implantes hormonais subcutáneos para deter a ovulación. Desde entón utiliza este sistema.

Segundo Lázaro, o traballo realizado no santuario deu un paso máis na liberdade dos animais non humanos: “Debemos entender que é inevitable non enfermar as galiñas polas prácticas de racialización. Por iso non basta con estar fóra das gaiolas. É imprescindible atopar recursos para que os antiespeciistas proporcionen unha axeitada vixilancia e reduzan os danos”. A das galiñas é un exemplo, pero para Lázaro son medidas a tomar con todos os animais.