Os seres humanos somos tantas historias narrativas que a capacidade narrativa que se pode dicir é unha das características que nos fai humanos. Fannos falta relatos para construír nós mesmos e a realidade, facendo especial fincapé na función dos contos clásicos, ou das historias particulares pero atemporais de cada cultura particular. Polo seu potencial para promover o desenvolvemento interno e iluminar áreas profundas e ás veces algo escuras da vida, e polo coñecemento práctico que achegan para aprender cales son os momentos cruciais da vida.
Da man dos protagonistas dos contos aprendemos moito sobre as nosas procuras, conflitos e solucións existenciais, porque podemos sentirnos reflectidos nas historias sen esforzo. A sustancia dos contos é a propia vida, representada con imaxes puramente simbólicas e arquetípicas, até o punto de que os contos parecen ser instrumentos ideados pola humanidade, coa función de acompañar as dificultades que leva ser en cada etapa da vida. Os contos tratan as nosas emocións, sufrimento e desenvolvemento con honestidade (aínda que ás veces pareza violenta) e sensibilidade.
Normalmente os contos son para os nenos, aínda que ás veces nos dubidamos, ás veces tan sexistas, politicamente inxustas, moralistas, rosas ou violentas. Nos últimos tempos sufriron adaptacións coa vontade de adaptarse mellor ao seu contido, sobre todo, pero eu son partidario de respectar en moitos dos esqueletos crus, onde se esconde a esencia da capacidade dos contos para influír no desenvolvemento infantil.
Chegarían os cerditos a construír unha casa sólida si o lobo non rompese as dúas primeiras casiñas soprando?
Nestes contos clásicos o lobo é para min o personaxe favorito, protagonista e centro de tantas historias. A simboloxía do lobo é moi complexa e profunda, e por iso moi ampla, a interpretación do seu significado. Quedar no papel do malvado que lle damos normalmente é unha lectura moi simplista, porque desa imaxe pódese entender o papel do lobo mesmo en dimensións moi positivas.
No conto do tres cerditos, por exemplo, o lobo é o que rompe as dúas primeiras casiñas soprando, si, é certo. Pero chegarían os cerditos a construír unha casa sólida si o lobo non o fixo? O lobo impulsa aos cerditos a un maior nivel de desenvolvemento que doutro xeito non alcanzarían, ofrecéndolles unha boa metáfora de desenvolvemento, na necesidade dunha maior solidez dos edificios (e das relacións) ao longo da vida, e na dor e temor que provoca o abandono dos asentamentos existenciais antigos.
O conto de Caperucita representa a procura da autonomía cando o protagonista se nega a escoitar os consellos da súa nai ou na imaxe da destrución da súa avoa. O lobo é aquí a imaxe dos perigos, as perdas e as pantasmas no proceso de cambio de identidade, como aliado da transformación interna.
O lobo é inevitablemente ambivalente. Porque é duro pasar a época na que nos apareceu o lobo na vida, claro, pero poderiamos liberarnos desa relación que xa non era frutífera, ou nos encadeou si o lobo non nos comeu nese momento da lealdade? A liberdade non se pode conseguir recollendo lilias no bosque nun divertido pasatempo, como imaxinou Txanogorritxo, porque chegar a ser un é un prezado tesouro que só se pode conseguir da man do lobo. O lobo, canto máis temible, máis necesario. Non esqueza.