argia.eus
INPRIMATU
As caricias dos tráxicos músicos
  • Alfonso Cardenal Vidas Cadelas. Contos musicais do Sofá Sonoro (Vidas duras. Acaba de publicar un libro titulado "Contos musicais do sofá de sons". Nela, recolleu pequenas biografías desafortunadas de vinte músicos de culto abandonados nos recunchos da historia da música popular, a maioría afroamericanos e moitas mulleres.
Julen Azpitarte @poppilulak 2024ko martxoaren 07a
Jim Sullivan.
Jim Sullivan.

Segundo explica o propio autor na introdución do libro, a documentación sobre estes artistas é escasa, e moitos deles eran, ademais, falsos fanáticos. Así, vinte relatos adoptan a forma de contos de misterio e ficción para destacar os fracasos de músicos perdedores e, en gran medida, descoñecidos, a pesar de que algúns deles durmiron neses soños de éxito e nos temporais. Así, nestas duras vidas, o drama domina a fe, o orgullo, o optimismo e a redención. O autor Cardeal na entrevista da Ser no Estado español explica que “O éxito é máis raro que o fracaso, pero non creo que un sexa máis interesante que o outro. Gústame xente que está fóra do sistema, das normas, do que todos fan, e creo que é máis fácil facelo cando non tes éxito, cando o que fas non importa a ninguén”. Cardeal dirixe na mesma emisora o programa Sofá Sonoro (Sofá de son).

Pé de foto

Con todo, nestes percorridos sandalosos predomina a música como risa para liberar almas convertidas en cinzas. A lista de personaxes que consideraron a música como un oficio ou paixón é curiosa e variada, aínda que a sombra da música negra e o folk é evidente. No ranking, Little Willie John cantou ao famoso Fever, un grupo cangrexo de garage-rock formado por tres irmás e dirixido polo seu pai con mans duras, e Magín Díaz, que alimentou a música popular caribeña desde o anonimato.

Cardeal tamén menciona a Abner Jay e Tom Wilson entre os favoritos da lista do libro. Jay foi un orquestral que viaxou na súa furgoneta por EE UU e que quería tocar nos aparcadoiros dos centros comerciais: “Parecía un deses homes que vendían elixires contra a alopecia e sen amor”. Tom Wilson, produtor, produciu discos de Bob Dylan e The Velvet Underground, entre outros, e deu a coñecer a Frank Zappa. “Era o ultraconservador afroamericano que xogaba ao tenis, gustáballe o luxo, licenciouse en Oxford e foi o único produtor negro da compañía Columbia. Gustaríame saber como viviu lonxe da loita polos Dereitos Civís e do racismo, e por que un día, sen máis, decidiu abandonar o rock”. As turbulentas vidas de tres excéntricos artistas extraídos deste libro, seguindo as reviravoltas do autor do libro.


O folk
extraterrestre Jim Sullivan (1945-1975) foi un músico folk estadounidense obsesionado co Espazo, a ciencia ficción e os obxectos voadores descoñecidos. A súa paixón foi tan grande, Ou.F.Ou. (1969) gravou un disco titulado no que compaxinaba o folk coa psicodelia. Pero o disco non destacou demasiado. Con todo, empeñado, gravou o seu segundo traballo homónimo en 1972 e publicouno revístaa Playboy. Ás discográficas expúxoselles un pequeno problema: non sabían onde e como clasificar o traballo publicado por unha publicación porno. En consecuencia, este segundo intento tamén se produciu sen eco.

Completamente afundido, despediu á súa familia, conduciu o seu coche e dirixiuse a Tenness. Na estrada foron detectados e pillados por dous axentes de policía –di Cardeal: “O músico e o raio e a balanza”–, e abandonados na cidade de Santa Rosa de Novo México, cerca do deserto. Chamou á súa muller e desapareceu sen deixar pistas.

40 anos despois, Marshall Sullivan, director dunha discográfica, chamou á esposa do músico, Ou.F.Ou. coa intención de republicarlo. De súpeto, once afeccionados á gravación floreceron, sobre todo porque un programa de radio sobre fenómenos paranormais falou do disco. Entón xurdiu unha cultura ao redor do músico, e os seguidores vanse de peregrino a Santa Rosa de México a buscar pistas que iluminen a desaparición de Sullivan, aínda que a pegada do músico podería estar nunha afastada galaxia, abducida por extraterrestres.

Funk, o felino
Betty Davis (1945-2022), músico e modelo funk, recibe o nome do músico de jazz Miles Davis, con quen casou aos 24 anos, con quen Miles Davis tiña 42 anos. A parella casada durou ano e medio e a moza Betty fíxose famosa porque o seu marido a golpeaba.

Betty marcou claramente en Miles, sobre todo na estética: “Betty introduciu a cor, a frescura, pero tamén os linces, a ante e a bufanda, e sobre todo modelos de lentes rechamantes, valentes e de gran personalidade”, asegura Cardeal. “O que supón casar cunha modelo de 24 anos”, dicía Miles.

Tamén influíu na súa música, xa que na proposta do trompetista non atopaba rastro para a danza. Como consecuencia encheu a casa de Miles con discos de Sly Stone, The Byrds, Jimi Hendrix e Aretha Franklin. Betty tamén fixo o seu camiño na música e gravou varios discos: “As súas cancións eran crúas, apaixonadas e sorprendentes. Diferentes ás cancións que se escoitaban en forma. Provocadores. Programas musicais para os que ven incómodos a unha muller que estaba cómoda co seu corpo e sexualidade. (…) Andaba pola terra, encadeándose, se balancaba, corría”. A publicación Penthouse publicou os concertos do músico: “Ver por primeira vez a Betty Davis é como ver a túa primeira película pornográfica cando esperabas unha película de Disney”. Betty sentiu orgullosa, pero tamén incómoda. A súa fluidez era demasiado atrevida para as radios da época, e o seu éxito fíxolle esquivar.

Fixo un último esforzo: saltou ao mercado xaponés, pero tamén se converteu nun esforzo estéril. Posteriormente, debido ás enfermidades mentais, viviu na pobreza. O director Phil Cox atopouno nun soto artístico para facer un documental sobre o músico. Desde entón mellorou: republicaron os seus discos e as súas cancións foron sanpletadas, entre outras, en cancións de hip hop ou de Lenny Kravitz.

O funk futurista nixeriano
William Onyeabor (1946-2017), músico nixeriano nado no estado de Endugu, é un dos poucos datos que temos sobre el, xa que nin sequera a data de nacemento é exacta. Porque cada vez que lle preguntaban polo seu pasado só sorrí e dicía “Só quero falar de Deus”. Por tanto, a súa biografía é totalmente difusa. Algúns din que era un avogado que estudou en Oxford; outros din que era un contratista que traballaba para os gobernos de Nixeria; e outros cren que fixo un curso de produción de cine na Unión Soviética en 1970, e cando volveu ao seu país construíu un estudo para facer unha película. Tamén se deu a coñecer que foi nomeado rei de Enugu. Así, a biografía do músico é un gran enigma. “Ao escoitar estas historias, Onyeab ría na súa casa, pero non tiña ningunha intención de esclarecer a súa vida”, asegura Cardeal.

Sempre elegante, non asubiaba nada porque era crente devocional. Afeccionado á tecnoloxía, amaba a música por encima de todo. Publicou oito discos fabricados por el desde mediados da década de 1970 até principios da década de 1980. A pesar de que a música de Onyeab, impulsada polos sintetizadores, estendeuse por toda Nixeria, cubriu os misterios de personaxes e persoas, que nunca dixeron nin apareceron en televisión.

Posteriormente, a música de William reaparece en Europa a través dunha colección de música nixeriana dos anos 70. Este disco foi escoitado polos membros da discográfica Luaka Bop, dirixida polo líder de Talking Heads, David Byrn, e foron queimados os cerebros. “Nas súas melodías había funda, instrumentos de vento e coros, sons dos anos 1980, con ruídos espaciais de videoxogos e pinball, mesturados con voces femininas, pero tamén ecos do afrobeat de Fela Kuti e restos da mensaxe”.