Nevada
– Como estás, tio?
– Mal, mal. Suxeito a máquina.
– Daraslle a volta porque ti es duro.
– Non sei. Agora non o sei.
Esta foi a última entrevista co seu tío americano. Foi pastor a Nevada, onde fundou a súa familia, a súa nova vida. Viñeron de cando en vez a Euskal Herria, pero non demasiadas veces. Unha vez envellecido, moito menos.
Lévalles con el, que xa non nos conta, as alegrías e penas vividas ao chegar a América, os seus fríos e solitarios invernos e a angustia de ter que facer diñeiro. Ou iso é o que eu imaxinei ao ver o documental Amerikanuak. Non foron poucos os que perderon a cabeza; moitos malgastaban o que gañaba no inverno no verán; outros viviron felices; outros quizá non tomarían a decisión de irse si volven nacer.
Os procesos migratorios son violentos, sobre todo para quen foxe da pobreza. Naquelas áridas zonas nas que os pastores vascos estaban afeitos a frecuentar, agora hai traballadores suramericanos. O mundo e a tecnoloxía avanzaron, pero as duras profesións non desaparecen e sempre é a mesma clase social a que as realiza. A orixe dos pobres é o único que cambia.
O mundo e a tecnoloxía avanzaron, pero as duras profesións non desaparecen e sempre é a mesma clase social a que as realiza
Non se cantas cousas pode sentir un migrante, as ganas de adaptarse ao novo lugar ou a falta de terra deixada atrás, quen gañará á sokatira. Probablemente sexa un continuo tránsito entre ambos. Haberá que pensar que coller e que deixar, canto lembrar e canto esquecer para que a supervivencia sexa sostible. O noso tío tiña un bo eúscaro, fai 60 anos, o mesmo que os seus pais utilizaban, mantido nos formoles. Pero decidiu gardarse para el, non o ensinou aos seus descendentes. É posible que esta conversación telefónica sexa a última vez que se escoitaba o eúscaro nesa casa.
Sempre me sorprendeu isto de negar aos seus fillos a lingua orixinal. Sei que non é tan simple, e que aí se cruzan moitas forzas, por suposto, no caso das linguas minoritarias. Gustaríame saber que pensou el, que sentía o eúscaro ao seu tío. Quizais o viviría como un piso que había que desfacerse, como unha antiga liña que unía a un pasado triste. Ou lle parecería un conxunto de palabras que non servirían para nada aos seus descendentes americanos. É posible que os descendentes tampouco mostren interese, máis aló dun par de frases apresas de neno. Non sei, e se algunha vez o saberán, contaranmo en inglés.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Vivimos nun contexto no que os discursos de odio antifeministas e racistas a nivel mundial están a aumentar gravemente. As narrativas de extrema dereita insérense en todo o mundo tanto polas
redes sociais como polas axendas políticas. O racismo e o antifeminismo... [+]
Moitas veces, despois de mirar as brumas desde a miña casa, ocorreume non coller paraugas, aínda que saiba que vou acabar de empapar. Por que será? Talvez non lle apetece coller o paraugas? Quizá coa esperanza de que non me molle? A pesar de todo, a conclusión foi sempre a... [+]
Recordo que con 16 anos, a Ertzaintza identificoume por primeira vez nunha concentración a favor do eúscaro ante os xulgados de Bergara. Criamos que en Euskal Herria era lexítimo o clamor pola euskaldunización dos tribunais, pero tamén entón faltaría algún permiso,... [+]
O desastre provocado pola pinga fría en Valencia deixounos imaxes dramáticas, tanto polas consecuencias inmediatas que tivo, como porque nos adiantou o futuro que nos espera: que este tipo de fenómenos climáticos extremos van ser cada vez máis numerosos e graves. Isto... [+]
A actualización do Plan Enerxético de Navarra pasa desapercibida. O Goberno de Navarra fíxoo público e, finalizado o prazo de presentación de alegacións, ningún responsable do Goberno explicounos en que consisten as súas propostas á cidadanía.
Na lectura da... [+]
Desde a desaparición da Unión Soviética, a rusofobia foi crecendo. O concepto de seguridade do Consello de Seguridade da ONU de 2002 é moi claro e indica que a seguridade e estabilidade do planeta deben depender dos Estados que non teñen intención de desafiar a Estados... [+]
Andoni Urrestarazu Landazabal naceu na localidade de Araia o 16 de xullo de 1902 e faleceu en Vitoria o 21 de novembro de 1993. Xa se cumpriron 31 anos e creo que é o momento de recoñecer o seu nome e ser, xa que non se coñece ben o legado que deixou. Umandi utilizou o nome... [+]
A escritura de autobiografía é, segundo din, a ferramenta máis eficaz para o desenvolvemento persoal, a máis liberadora. Tirar das cousas do pasado e lembralas, parece que axuda a desatar os nós do presente. Si, axuda a entender o presente e a debuxar un futuro que nos... [+]
Fixen un repaso desde o anuncio da pandemia até a traxedia de Valencia e concluín que a nefasta xestión institucional que ten a mentira e o forupe como devasa é constante da clase gobernante.
Non temos un gobernante substituto válido mentres este sistema pendular non se... [+]
O 19 de novembro é o día mundial do baño. Aínda hoxe, no século XXI, moitos traballadores e traballadoras, aquí, no País Vasco, non teñen dereito a usar o baño nas súas xornadas laborais. Exemplo diso son moitos os traballadores do transporte.
Os aseos son a clave da... [+]
A supervivencia do eúscaro non é o único problema que os vascos xogamos na partida política, pero si, como elemento máis característico da euskaldunización, o que máis reflicte a nosa situación. Mostra moi ben o que non aparece tanto noutros ámbitos. En primeiro lugar,... [+]
Sabemos que a intelixencia artificial está a representar moitos campos no ser humano: confort, velocidade, eficiencia... Fixéronnos crer que o esforzo humano é un obstáculo nas necesidades de velocidade deste mundo capitalista. As agresións para reducir as nosas... [+]
Nas últimas semanas non foi posible para os que traballamos en arquitectura que o fenómeno climático de Valencia non se traduciu no noso discurso de traballo. Porque debemos pensar e deseñar a percorrido da auga en cubertas, sumidoiros, prazas e parques de edificios. Sabemos... [+]
A autoestima ás veces parece algo íntimo. Pero se a autoestima ten que ver coa imaxe que un ten de si mesmo, co valor que se dá a si mesmo, tamén terán que ver as decisións que poida tomar. Que valor ten alguén que non pode decidir? Entón pómonos a mirar á nosa nai. E... [+]
Os Sanmartines son moi coñecidos nos nosos caseríos, xa que é o momento de matar o porco. Con todo, moita xente non saberá que antes o día de San Martín marcaba o fin do ano agrícola. E iso non era ningunha bobada. De feito, a finais de ano había que pagar unha renda... [+]