A danza é a danza vertical. A que dis a vertixe?
Precariedade. Esta é a miña profesión e a axenda do ano que vén adoita ser a miúdo unha folla branca. Cada vez que estreo creación me vacio e dáme medo: e agora que? Non hai descanso. Ao principio compaxinaba a educación coa danza vertical, pero cada vez reducía máis a actividade para chegar á danza ata que decidín apostar pola danza vertical.

Que che fai atar ou soltar as cordas?
As dúas cousas. Por unha banda, liberarme: fago o que amo. Entre tanto, tiven unha operación no brazo (moi dura psicoloxicamente), pero xa estou recuperado. A danza e a corda son a miña paixón, e iso vinculoume. O noso é un traballo moi continuo, creativo, físico e produtivo. Desde que empezas a saír, o camiño é longo: ir ao monte, seleccionar planos, completar o guión, gravar voces, crear música, gravar, coreografiar e traballar… Na parede todo vai por segundos coordinado, o que require moito traballo: facer probas para saír á parede con roupa, medir a forza e o empuxe de cada corpo para terminar os saltos ao mesmo tempo… Gravamos todos os ensaios para afinar os movementos.

Desta disciplina artística depende 360º. Na parede non se ve todo o traballo posterior.
É inimaxinable. Necesito ano e medio ou dous para crear a función. A creación non é só un ámbito coreográfico: redacción do proxecto, preparación de dossieres, reunións de presentación… É imposible manter a compañía sen apoio económico e social: técnicos de altura e luz, plans de seguridade, áreas de ensaio, ensaios de bailaríns, estancias de creación, vestiario, comunicación e distribución... Todo iso tras 25 minutos de emisión, moito traballo diario.

Ademais, imparto clases de danza vertical nas escolas de Gernika e Gautegiz-Arteaga e organizo cursos intensivos ao longo do ano, no inverno e no verán nas paredes ou bosques das montañas. Non podemos vivir de producións e retransmisións en directo, é moi precario. O meu proxecto persoal é Dimegaz, co que realizo producións, proxectos persoais ou curtametraxes da compañía Canteiras Dantza Vertical, e o proxecto de formación é Dingilizke.

En breve presentará o seu primeiro individual.
Chamarase antigamente. A preestrea terá lugar o 14 de abril no Teatro de Urnieta, onde se realizará a última estancia artística. A presentación quéroa facer en Bizkaia á volta de xuño, pero seguimos buscando sitio. Tamén me gustaría terminar o documental "As liñas de vento" e estrealo no Festival de Cine de Montaña de Bilbao.

Que é Outrora do presente?
Inspireime no canto Altabizkar de Benito Lertxundi. A miña nai estivo moi presente. Vou saír cun obxecto xigante que vai cambiando de simboloxía e de forma en directo. Vou estar coa cabeza das mulleres: a inquisición española prohibiu a levada e quixen transmitir así a carga social da nosa cultura. Na adolescencia, na vellez... mesturaranse as emocións e as guerras de cada etapa. Estudar Belas Artes levoume a fusionar a danza vertical con outras artes plásticas.

Mentres tanto, seguiremos con Gure(R)a, en Bilbao estaremos en Loraldia, no palacio Euskalduna, o 23 de marzo. Nas actuacións sempre queda patente a nosa tradición e memoria histórica. Na nosa actuación, por exemplo, referímonos á caza de bruxas coa axuda das palabras de Toti Martínez, aínda que hoxe en día as mulleres non fuman no lume, demostramos que nos seguen fumando. A arte é un instrumento de reivindicación social, e os artistas temos a oportunidade de pór as sementes do que ocorre na sociedade, e a miña semente é moi clara: caracterizar a cultura vasca, a tradición, e a nosa memoria histórica a través da danza vertical.

Es rochoso. A natureza é o teu fogar?
Si, gústanme os espazos naturais. Algunhas zonas teñen un gran significado. Os favoritos son o monte e a parede de Anboto; e para adestrar, as canteiras. O proceso de iniciación realízoo normalmente de forma individual, dedicando moito tempo ás paredes da montaña.

Non danamos os edificios, case nunca o perforamos. A danza vertical pódese realizar en calquera parede ou anteiglesia da localidade. Entendo o medo dos responsables culturais, pero é moi seguro. Os espectáculos teñen todas as garantías de seguridade.

Hai canteiras ou canteiras en escolas?
Si. A compañía de danza Canteiras quere crear unha canteira, por iso damos clases. Moita xente está interesada en aprender en Euskal Herria. Os grupos están completos e anímanse moito aos cursos intensivos. Iso é moi positivo. Nós gustaríanos que a xente seguise coa danza vertical: que o desexo de aprender e crear siga en Euskal Herria e desde o eúscaro.