Traducido automaticamente do vasco, a tradución pode conter erros. Máis información aquí. Elhuyarren itzultzaile automatikoaren logoa

Fuxir ou non

PAULA ESTÉVEZ
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Na primavera renovarase a Política Lingüística Pública de Iparralde, desde onde se tomarán decisións acerca das orientacións, intencións e as dispoñibilidades orzamentarias ao servizo dos próximos anos, nas que a comarca, o departamento, o Estado e o Colexio Urbano Vasco deberán adoptar unha postura clara. Euskalgintza está á espera destas deliberacións, con firmeza, xa que en Iparralde mostráronse preocupados pola situación do eúscaro, gritando por unha política pública máis axeitada e máis decidida.

A Institución Pública do Eúscaro ten vinte anos. A Política Lingüística Pública é, por suposto, máis antiga, xa que coñeceu antecedentes previos á creación do PSE. Con todo, pódese resumir que a política xeral, de forma organizada, iniciouse cara ao ano 2004 co impulso da actividade cultural vasca e a través das institucións. Como consecuencia desta institución e da posterior creación do Colexio producíronse unha serie de cambios a nivel de recursos e liñas de traballo: profesionalizouse a actividade cultural vasca, institucionalizouse o tema, e a tarefa non é posterior e, por tanto, meramente militante.

En Bizkitarte, a última enquisa sociolingüística prolonga poucas liñas de lectura optimista. Son avances minúsculos e localizados sobre todo nas xeracións novas, de escasa incidencia no número de adultos exemplares e de desenvolvemento limitado dos ámbitos de uso. Confírmase a tendencia decrecente en termos cuantitativos do eúscaro, diminuíndo a proporción de euskaldunes, sendo bilingües o 20%. Con todo, a metade desa cifra di que en eúscaro sente tan cómodo como en francés, polo que o número real de euskaldunes enteiros e activos non será do 10%. Ademais, entre os datos fáltannos os cualitativos: que capacidades temos para vivir en eúscaro? De onde e de que calidade? É a parte non estudada e talvez estudada.

Que comunidade vasca desenvolverase no territorio se só o 10% é capaz de levar o diario en eúscaro?

Por este camiño está a achegarse, máis pronto do previsto, á previsión da Confederación Vasca hai uns anos, que dicía que en 2035 a proporción de bilingües era do 15%. Á vista diso, hai algo que arrincar. Porque, que comunidade vasca vaise a desenvolver no territorio se só un 10% é capaz de levar o cotián en eúscaro? Como podemos facelo, cando a maioría dos falantes son de 60-99 anos, para pospor e desenvolver a lingua? Como se poden adaptar eses falantes tan rudos como illados para vivir en euskera si non é en entre-soi miserable? Aquí a situación é claramente grave, non é unha situación de diglosia simple, senón de substitución anticipada, proporcional á desaparición, que vai necesitar (queimar)medios máis que os pasos tépedos até agora.

Nos últimos meses, a industria vasca ha acendido alarmas: non pode máis. As residencias non son seguras, o escaso profesorado e o persoal vasco é crónico, os recursos estruturais son excesivamente fráxiles. É dicir, todos están en serio. De arte, nos anos 2000, fai 25 anos, nestes mesmos alicerces de ARGIA, a actividade cultural vasca falaba dos mesmos problemas e números.

A estructuración da política pública e o vinte anos de andaina, e a implicación desastrosa dos militantes, non incidiron claramente na recuperación e normalización do eúscaro. Os políticos, en moitos casos castellanohablantes e castellanohablantes, teñen nas súas mans o futuro da lingua e teñen o momento de facer unha chiscadela. Esperemos que os cargos electos e cargos saian da tergiversación e a morneza, e posibiliten accións da mesma natureza e valentía que os discursos partidarios que difunden á esquerda e á dereita. Si non, a camarada, que vén fea.

Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora

ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.


Interésache pola canle: Iritzia
Borrokak balio du: Israel Premier Tech, ez aurten, ez inoiz

Aurten "Israel Premier Tech" txirrindularitza talde israeldarra ez da Lizarraldeko Miguel Indurain Sari Nagusia lasterketara etorriko. Berri ona da hori Palestinaren askapenaren alde gaudenontzat eta munstro sionistarekin harreman oro etetea nahi dugunontzat, izan... [+]


2025-03-27 | Kontxita Beitia
Atzo bezain ozen! NATO pikutara soldaduskarik ez

Intsumituek denbora luzez egindako borroka gogorra eta mingarria izan zen, baina irabazi zuten, eta garaipen hura behin betikoa izango zela uste genuen, atzera bueltarik gabea. Baina badirudi, politikari batzuen ahotik aterata, eskalada militaristari gorazarre egin eta berriz... [+]


Analisia
Agur buzoiei

Danimarkatik iritsi zaigu berria: 400 urtez estatuak eskainitako zerbitzua etengo du PostNord enpresa publikoak, eta eskutitzak banatzeari utziko dio 2025 urtea amaitzean. Gobernuak adierazi du enpresa publikoak negozioa paketeak banatzera bideratuko duela. Bi arrazoi eman ditu... [+]


2025-03-26 | Anuntxi Arana
Plater garbiak

“Hondakinik ez platerean!”. Hori zen kontsigna gure txikitako otorduetan. Janariak zeozer sakratu bazukeen, batez ere ogiak; lurrera erori eta, jasotakoan, musua eman behar zitzaion. Harik eta adin zozoan mamia baztertzeko moda etorri zen arte, lodiarazten zuelakoan... [+]


2025-03-26 | Edu Zelaieta Anta
Bakardade tonifikatua

Zenbait estatistikak berretsi dute begiak hondar urteotan ikusten ari zirena: gimnasioak (eta estetika-zentroak eta nolako-edo-halako-terapia eskaintzen duten negozioak) nabarmen ugaldu dira gurean. EITBk plazaratutako datu bat emateko: EAEn 2010-2019 urteen bitartean, zazpi... [+]


Burujabetza eta herri boterearen aldeko topaketak Tafallan

Topatu eta topa! Tipi-tapa, elkarrekin ekin eta, bidea, eginean egin aurrera. Mahaiak, aulkiak, koadernoak eta boligrafoak, platerak, konfidentziak, tragoak eta ahotsak, eskuak, ideiak eta barreak, borrokarako besarkada gozoak. Txistulariak bileran, erraldoiak lasterka eta... [+]


2025-03-26 | Tere Maldonado
Hezkuntza Saila: ezgai ala ez duin?

Hezkuntzari buruzko legediak, Ekonomia Lankidetza eta Garapenerako Erakundearen eta planetako jaun eta jabeen aginduei jarraituz, ikasleek ikasketa etapa bakoitzaren amaieran “irteera-profil” jakin bat izatea bilatzen du. Ez pentsa profila zerbait itxia eta bukatua... [+]


Botere biguna desarmatzen

Martxoaren 14an Donald Trumpek agindu exekutibo bat sinatu zuen, hainbat berri agentziak jasotzen duten diru kopurua asko murrizteko. Kaltetuetako bat United States Agency for Global Media (USAGM) izan zen eta, ondorioz, Voice of America (VOA), Radio Free Europe/Radio Liberty... [+]


Teknologia
%2ko zapalkuntza

Orain dela 20 bat urte, berrikuntzaren inguruan master bat egin nuen. Bertaraturiko gonbidatu batek esan zigun gizakion historian berrikuntza teknologikoaren eragile handiena gerra izan zela. Gerra, halaber, eragile handia da botere harremanen berrikuntzan.

Berrikuntzaz ari... [+]


2025-03-26 | June Fernández
Meloi saltzailea
Otsoak

Zer esango zenioke Palestinako aktibista bati aurrez aurre izango bazenu? Ni mutu geratu nintzen Iman Hammouri nire herrian bertan aurkeztu zidatenean. Eskerrak andre nagusi bat gerturatu zitzaigula eta solaskide roletik itzultzailearenera pasa nintzela.

Palestinako Popular... [+]


2025-03-24 | Garazi Muguruza
Desioa

Punto Bobo liburuaren irakurketan murgilduta, Itxaso Martin Zapirain egilearen Eromena, Azpimemoria eta Isiltasunak Idazten ikerketa lanean sentitu nuen egiazkotasun eta maila etikoarekin egin dut berriz ere topo. Eta hortaz, hara bueltatu. “Oihu izateko jaio zen isiltasun... [+]


Nazio askapena; arrazakeriaren eta faxismoaren kontrako antidoto bakarra

Dirudienez, Euskal Herrian migrazioa arazo bilakatu da azken bi hamarkadetan. Atzerritarrez josi omen dira gure lurrak. Gure kultura arriskuan omen dago fenomeno “berri” horren ondorio. Lapurretak, bortxaketak, liskarrak… Bizikidetza arazo horiek guztiak... [+]


2025-03-24 | Emun kooperatiba
Gazteak eta euskara: oztopo errealak eta aukera berriak

Azken hamarkadetan euskararen biziberritzeak duen erronka handienetakoa, euskararen ezagutzaren unibertsalizazioarekin batera, erabilerarena da. Askotan, gazteen euskararen erabileran jarri ohi dugu fokua, baita euskararen erabilerak izan duen eta izan dezakeen bilakaeraren... [+]


2025-03-24 | Behe Banda
Bihotza bete-beteta

Gaur buruko minez iritsi naiz etxera. Ostiral iluntze hotz bat da; ez du euririk ari, baina haizeak bota ditu lurrera bi kontainer eta korapilatu dit ilea. 23:39 dio telefonoak. Lagunekin afaldu dut gure ostiraleroko tabernan. Barre asko-asko egin dugu, eta bihotza bete-beteta... [+]


Eguneraketa berriak daude