"O reto da auga non é un asunto secundario. É unha das claves para entender as relacións entre Israel e os seus barrios árabes". Esta afirmación pódese ler no artigo Eau et conflits dans le bassin du Jourdain (Auga e conflitos na conca de Jordan), escrito por Hervé Amiot en 2013. Si na elaboración de noticias e análises adóitase ter en conta este compoñente, os principais protagonistas saben que a auga é vital. O cisxordano sabe que é un elemento vital, xa que desde a chegada dos colonos israelís a auga do manancial desapareceu. Os pobos de Cisxordania saben que é vital en función da escasa cantidade de auga que Israel decidiu e distribuído. Israel sabe que é vital o campesiño palestino que vai perder as súas colleitas por tapar o pozo, e como non, o cidadán de Gaza que leva anos contaminado a auga da billa sabe que é vital. E sabe que é vital tamén a compañía de augas israelí Mekorot, que está a perforar pozos en terras palestinas en toda a legalidade.

Os sionistas que situaron a Israel en función do mapa hidráulico foron fonte de conflitos desde entón. Xa en 1919 o presidente da Organización Sionista Mundial, Chaim Weizmann, dicía: "O futuro económico de Palestina está intimamente ligado ao seu abastecemento de auga". Porque en Oriente Próximo a auga se desertiza e acumúlase en determinados lugares, entre eles Palestina. Os ríos son de vital importancia, como os Jordan, que se forman ao sur do Líbano, penétranse no lago Kinnereth e desembocan no Mar Morto. O que Israel quería e o que fixo na maioría. En 1959 arrincou ademais a construción dun acueducto para dirixir as augas do lago Kinnereth ao sur de Israel. Isto provocaría a Guerra dos Seis Días de 1967. Estas obras foron o punto de mira do primeiro atentado da organización Fatah en 1965 e tamén Xordania e Siria, que foron destruídos sistematicamente por Israel, construíron canles e encoros para loitar contra a conquista israelí. Aínda que non se poida dicir que a Guerra dos Seis Días fose unha "guerra da auga", Amiot di no seu artigo que hai que ter en conta estes elementos.

Ademais, deduciu as consecuencias directas –e calculadas– do mapa hidráulico: Ademais da Franxa de Gaza e Sinaia, desde entón ocuparía tamén Cisxordania e Golán. Amiot di: "Israel pasa de ser parte baixa do río a ser parte alta do río, co control da abundancia de recursos", todas as canles tipo que van desde o Golán ao lago Kinnereth, as capas subterráneas de auga de Cisxordania e outros. Fíxese, o 20% da auga consumida en Israel pertence ao Golán ocupado, o 25-30% ás capas subterráneas de Cisxordania, o 95% da auga desviada de Jordán vai aos israelís… Desde entón, o palestino dos territorios ocupados que quere perforar un pozo debe ser autorizado por Israel.

Neste sentido, tamén está ligada a esa dependencia para continuar coa ocupación en Israel. Na reportaxe Auga e conflitos na conca de Jordan pódese ler o seguinte: "Tendo en conta a dependencia do Estado hebreo cara aos recursos hídricos dos territorios ocupados, para Israel as devolucións a Siria no Golán e as declaracións de soberanía de Cisxordania parecen imposibles. A explotación destes recursos seguirá, por tanto, o IV. Ouvindo o artigo 55 do Convenio, que di que a forza ocupante non se converte en propietaria dos recursos hídricos ocupados nin pode destinalos aos seus civís".

O primeiro ministro israelí, Yitzha, dicía o propio Rabin en 1992: "Aínda que resolvamos todos os problemas de Oriente Medio, se non liquidamos o da distribución da auga, a rexión agrávasenos, a paz non será posible". Un ano despois viría o Tratado de Oslo, que tivo que traer a saída política de dous estados, pero que nunca trouxo.

"A peor parte do grupo II"

Tal e como se pode ler na reportaxe Comment lles accords d´Oslo ont consolidei a mainmise d´Israel sur l´accès à l´eau en Palestine (os Acordos de Oslo consolidaron o control israelí sobre a dispoñibilidade de auga en Palestina), ao xornalista da Middle East Eye díxoselle que a maioría dos expertos en materia do Tratado de Palestino quixeran adherirse ao anonimato. (…) Pero a prioridade dos responsables políticos era chegar a un acordo".

O acordo debía durar cinco anos, e seguramente nesa convicción os palestinos aceptaron ese inxusto acordo: O 80% do acuífero dos montes foi destinado a Israel, principalmente en Cisxordania, e prohibiuse a auga de Jordán aos palestinos. A cota de auga destinada á poboación palestina limitouse ao 15%, que non variou desde entón, aínda que desde 1995 a poboación palestina incrementouse nun 75%. Así, a compañía israelí Mekorot debe comprar auga a un prezo elevado. Segundo a ONG´Tselem, en 2020 tiveron que comprar unha terzo da auga consumida en Cisxordania. En teoría, a Autoridade Palestina da auga ten a xestión da auga en Palestina, pero o control dos fluxos de augas segue en mans de Mekorot. Para calquera decisión relativa á auga, os palestinos necesitan o consentimento israelí, que adoita ser rexeitado. Seguindo este acordo, os palestinos non poden desviar a auga dun lugar a outro, pero Israel, tranquilamente, pode dirixila ás colonias de Cisxordania.

O investigador palestino Abdulrahman Tamini afirma que "a peor parte do pacto" é a relativa á xestión da auga: "Todo aquel que mira a historia do movemento sionista sabe perfectamente a importancia da auga e sabe que deixar o control dos recursos da auga aos palestinos non é fácil a Israel".

Pasaron 30 anos desde entón e o acordado segue. E a Comisión Mixta da auga, formada por ambas as partes, co fin de detectar solucións aos conflitos, segue sendo ineficaz: Serve para as zonas A e B de Cisxordania, o 40% das terras de Cisxordania, e como funciona con consenso, Israel adoita vetar e bloquear as peticións de canles ou pozos dos palestinos.

En beneficio dos colonos, máis dun experto sitúa esta xestión da auga dentro da estratexia de liberación dos palestinos. Na web plateforme-palestine.org podemos ler: "As zonas C de Cisxordania [ocupadas por Israel] están a ser roubadas polo exército e os colonos. As zonas de fonte son a miúdo zonas de "tiroteo" clasificadas (prohibindo a entrada) para obrigar aos palestinos a evacuar os lugares. Na construción do muro do apartheid, Israel anexionou numerosos pozos e fontes palestinas".

A situación é aínda peor na Franxa de Gaza: Segundo a ONG B´Tselem, o 96,2% da auga está contaminada polas augas sucias de Israel, que bombea grandes cantidades de láminas de auga subterráneas e que ademais, polo mal estado das infraestruturas, perden o 40% da auga (datos de 2020). Así, o 90% dos fogares de Gaza, pagando entre 10 e 30 veces máis que o da fonte, teñen que comprar un ladrón ás empresas israelís. E desde o 7 de outubro de 2023 non hai nada que dicir: teñen tres litros por persoa ao día para hidratar, cociñar e limpar, que tiñan 40 litros antes do 7 de outubro. Un israelí consome unha media de 135 litros ao día.