Como definirías a túa relación coa música?É
unha relación aberta non exclusiva. Aos poucos converteuse no máis central da miña vida. Nestes momentos deixei o meu traballo principal, que era o oficio, en setembro, e agora dedícome a cantar. Cada día teño un concerto ou unha conferencia. De momento, dáme máis felicidade que desgraza, aínda que o camiño sexa duro. A forma de organización da industria non é xusta, por moitos factores, pero a música dáme moito, non me canso, e espero que o faga durante moito tempo.

Cando e como foron as túas primeiras notas?
Empecei con 21 anos en música. Desde pequeno cantaba en casa e na ikastola. O profesor de trikitixa púñanos moitas veces cantando e cantaba nos actos do colexio. Ao terminar a carreira comprei a guitarra, e aí empecei a tocar cancións propias. Despois coñecín a un pianista e tocamos na rúa durante dous veráns para turistas en San Sebastián. Foi unha gran lección, porque todos os días tocabamos na rúa 2-3 horas. Así empecei a estudar, polo camiño, para non cansar a voz. Aos 22-23 anos sacé a primeira maqueta.

Poucas razóns, moito tempo foi a túa primeira maqueta en solitario, logo chegou o grupo Liher. Que ten Lide de Liher e Liher de Lide?
Posta en liberdade. Ao principio estaba parado e non permitía que a miña liberdade fose natural. Co tempo, grazas ao grupo Liher aprendín a ser libre no escenario. Pola contra, Liherrek Lideretatik, aínda que endureceu o estilo, recibiu a miña pronuncia, o canto xo-comprensivo.

Con Liher queimastes os Templos. Anunciado a paréntese, agora que?
Continuar coa música noutros formatos. A vida dos adultos é cada vez máis complicada e poderemos quedarnos para ensaiar: tomar un café ou saír de esmorga. Teño ganas de reunirme con eles, pero sen ter que tocar. Anunciamos intencionadamente unha interrupción indefinida, a pesar do medo. Non é que queremos deixalo, senón que non queremos pór límites á pausa, si temos ganas xuntámonos e volvemos empezar. Levamos oito anos sen parar, tocamos máis de 400 concertos en Euskal Herria e en Europa, e estamos cansos física e mentalmente. Querémonos moito, pero temos ganas de meternos noutras cousas, non só na música. Temos ganas de abrir a paréntese e de botar un pouco de menos.A

forza, a voz e o corpo que dá aos directos é enorme. A actitude do escenario é unha opción consciente?
A evolución foi natural, non selectiva. A música lévache adiante, si fose unha melodía máis intimista moveríame menos. Con todo, a presenza non é movemento e a indumentaria, sae da física. Sinto moi orgulloso da liberdade conseguida co tempo, ao subir ao escenario fago clic, e intento esquecer o que a xente pensa: quen son, de onde veño, a que idade... Da canción á canción ás veces rompe esa burbulla, e eu volvo ser, empezo de risa.

Acaba de comezar o proxecto Bele. Que queres ofrecer ao merlo?
Bele é unha música diferente para divertirse. O son que estamos a xerar non existe actualmente en Euskal Herria, aínda que se pode comparar con algúns. O que estamos a facer é bastante bo para Euskal Herria. Quero demostrar que se pode pasar ben bailando, terminando cun sorriso, gozando dun bonito concerto. A música afroamericana nunca tivo unha gran acollida en Euskal Herria, sempre recorremos a temas máis brancos: rock ou pop británico, folk... Eu sempre bebín da música afroamericana, soula, aranbi…

Está a cambiar a escena cultural en eúscaro?
A toda velocidade. Quedas constantemente atrás. A presenza de 300 novidades musicais na Feira de Durango, o ano pasado, é espectacular tendo en conta a poboación que vivimos. Pandemia provocou a ruptura de xiros e directos, pero a xente empezou a producir en casa. Actualmente os locais non están cheos, o rock ou o ruído que se facía nos garaxes, e agora non. Sempre está a cambiar.

Por exemplo, na industria musical, a xente acode ás empresas management. Son quenllas, cada vez son máis grandes e cada vez hai menos. Aí van moitos grupos novos. O feito de que a rede de Gaztetxe sexa cada vez máis débil contribuíu a iso. Antes, chamando ás queserías, podería facelo pola súa conta. Agora me entristece que os grupos novos chamen ás empresas management: primeiro tenta facer o teu camiño, móvesche nesas augas e descobre o fácil ou difícil que é. Moitos espazos festivos reivindicativos tamén os organizan as empresas, e aí tamén hai contradición.

Con que industria cultural soñas?
Diverso. A xente fai todos os estilos que se lle poden imaxinar en eúscaro, pero a industria non é tan horizontal. Na industria que imaxino habería unha gran variedade de creacións, e os medios de comunicación tamén farían oco a todas elas. Desta maneira, a xente estaría formada para escoitar diferentes músicas e non só catro estilos coñecidos de sempre. Serían moitas e pequenas empresas de management que tentarían sacar o noso traballo e non vivir do noso traballo.