Que fai un cántabro entre os papeis do Goberno Vasco?
Eu vivo en Cantabria, pero a transparencia non ten límites. Hekimen, a asociación de medios de comunicación vascos, convidoume a falar dun proxecto anterior sobre transparencia institucional. E entón, falando con vostedes, cos medios de comunicación e cos xornalistas, xorde a idea de abordar o tema da distribución da publicidade institucional. Converteuse para min nun reto, ligado á responsabilidade social, porque quero visibilizar esa opacidade das organizacións.

Esta materia está regulada na CAPV pola Lei 6/2010 de publicidade e comunicación institucional. Como cumpren esta lei? O
Goberno Vasco remite anualmente ao Parlamento a memoria do ano anterior e publícaa o Parlamento. A verdade é que algunhas memorias non están na súa páxina web e tívenas que obter por outras vías, aínda que sexa información pública.

Esta lei de 2010 está redactada de forma moi aberta e imprecisa. Basicamente se escanean os papeis, créase un PDF de máis de 150 páxinas e envíanse por e-mail aos deputados. É o mínimo que poden facer.

A lei só esixe transparencia e que o goberno publique datos. Si difunden datos, pero coa boca pequena. Ser transparente é outra cousa.

É transparencia difundir un PDF ao ano?Os PDFs que publica
o Goberno non están baseados nunha base de datos, teñen bastantes erros e nótase que están feitos a man. En realidade, a publicación deste tipo de datos no 2023 no PDF macur [“retorcido” en castelán] é moi sutil. Creamos esta ferramenta para pór luz sobre estes datos tan complexos. É máis, paréceme que o propio Goberno Vasco tampouco dispón dos datos tal e como o proporciona a nosa ferramenta. Non, polo menos, estruturados de forma analítica.

Gustaríame entender a nosa ferramenta como proposta de mellora. Serve para que os políticos coloquen as pilas, os medios de comunicación tamén, e fagan un mellor uso destes datos. Este traballo non ten nada que ver cunha cor política ou outro. Na web non opino sobre a distribución do diñeiro, iso non me corresponde a min.

Publicar memorias sobre o uso de millóns de euros públicos con erros tan bruscos, parece que non é moi serio.
A "calidade do dato" é bastante baixa. Ás veces están mal feitas, sen moito agarimo e interese. Por exemplo, cando atopo unha campaña publicitaria asignada á NDA, eu non teño por que saber que significan esas siglas. Despois, despois de ler máis e preguntar, dáse conta de que están a falar de Noticias de Álava. Ou, no mesmo sentido, ás veces usan Os 40, outras Principais, outro corenta, ou simplemente 40. No caso de Hamaika Telebista tampouco sei de cantas formas escribiron: 11TV, 11 TV, Amaia, once TV... Existen moitos e diversos defectos deste tipo.

Pero tamén hai erros máis bruscos. Ao parecer, as memorias escríbense primeiro en castelán e logo tradúcense ao euskera. E por razóns que non entendo, fan procuras de palabras e substitúenas directamente polas súas palabras en eúscaro. Por tanto, cando aparece a letra e ponse "e". E así me atopei cun medio de comunicación chamado Etaoutube, en lugar de Youtube. Ou o medio Entremayores foi posto en Entremaetaores.

Son erros cometidos polos seres humanos, pero mostran unha mala calidade dos datos de orixe, e que os procedementos internos de recollida e tratamento de todos estes datos no Goberno Vasco son algo amargos.

Parece que ninguén le esas memorias.
Si, iso é o máis triste. Si non, atopariamos moitos erros deste tipo. Cantos informes e memorias elaborarán e distribuirán os gobernos, porque así o di a lei, que logo ninguén mira?

Casualidade, causalidad, inercias...?Tratei
de solucionar parte do problema, creando un instrumento público, libre e de código aberto para estruturar e analizar esa información. Como o está facendo vostede, e ademais creo que sodes os primeiros e os únicos, podedes utilizar a ferramenta para facer este tipo de preguntas, mesmo para responder. Claro que o importante é a distribución do diñeiro público, pero deixo esa análise á sociedade.

Na primavera veremos si o noso traballo influíu. A lei obriga ao Goberno Vasco a publicar unha nova memoria cos datos de 2023. Só hai dúas opcións. Unha, publicar como até agora, rexeitando todas as achegas realizadas. Eu creo que isto sería un orgullo ignorar as propostas de mellora. E dous, que o Goberno cambie de postura e presente a memoria nun formato totalmente aberto.

Hai modelos estándar ou é algo que hai que acertar?
Non, todo está inventado. Calquera formato aberto e estruturado serve para publicar información pública. E en caso de dúbida, acudir ao informático de garda. Non é difícil. Eu non entraría en tecnicismos, formato JSON ou unha base de datos estruturada relacional... Non é unha cuestión técnica, senón unha vontade política.

Non parece que a transparencia estea entre as prioridades dos organismos públicos.
Este tema está cheo de chupitos e vendedores de fume. Levo 15 anos participando en conferencias, relatorios, simposios, etc. para explicar a importancia dos datos abertos e a transparencia. Achegáronme directores xerais, políticos, empresarios... e todos din que si. Estou farto de ver “estratexias nacionais”, “cartas de dereitos”, powerpoint e apelacións abstractas, pero ao chegar á práctica avanzouse moi pouco nos últimos anos. Fala si, pero non. É hipocrisía da linguaxe política e xordeira co que a maioría reclamamos: os datos públicos deben ser abertos, transparentes e accesibles.

Para finalizar, establece boas prácticas.
Non podemos estar sempre queixándonos, temos que aplaudir o que está ben.

Por suposto, o Goberno do Reino Unido é un dos referentes internacionais, o seu homólogo canadense tamén o fai moi ben, pero se nos fixamos no máis próximo, por exemplo, gústame moito o traballo de transparencia en Aragón e, sobre todo, o de administración electrónica. Alí teñen un equipo especializado en mellorar as interfaces que utilizamos os cidadáns cando actuamos coa administración. Fixeron cousas moi boas.

En xeral, as administracións públicas non publican máis datos, claramente por medo. Non llo din en público, pero nótaselles en privado. Temen a lei, temen os escándalos, temen irse demasiado lonxe, temen ser o primeiro en publicar. Por iso temos que axudar a esa xente para que non teñan medo. Porque é máis escandaloso non publicar nada que publicar datos públicos e mostrar algún escándalo.