En primeiro lugar, presentaríasche?A
pregunta parece fácil… Son Leo, nova, xénero sexual disidente, inquieto, afeccionado á música, un artista que trata de facer de todo.

Eu coñecíache como DJ Eromena, pero vinche nun vídeo cantando co grupo MICE no gaztetxe de Vitoria.
Paseino moi ben. Os de MICE tiñan un concerto, logo eu tiña que pór música, e preguntáronme si animaríame a cantar unha canción. Son moi fana de MICE e como coñecía un par de cancións eliximos unha, ensaiamos unha vez e avanzamos. A pesar de saber a canción, púxenme nerviosa, e nun momento esquecinme da letra, e pensei, “bo, non se dará conta a ninguén” e xusto hai un anaco de vídeo que mostra ese momento!

Gústache probar as cousas?
Si, perdín a vergoña hai tempo. Móvome dunha cousa a outra, probándome, e aínda que fale doutras cousas moi diferentes, sérveme unha para outra. Vou ligando coñecementos.

Así nos citamos no bar Bedi. Que relación ten coa radio?
Hoxe en día Ou non será / Non será o programa no que estou, no programa de radio feminista, nos turnamos varios grupos para facer programas. Eu participo no programa como membro da Rede de Mulleres* Migradas e Racializadas. Emítese os luns ao dez e media da noite. Algunhas sesións son en castelán e outras en eúscaro. Tamén colaborei na Pasarela e en Hizaldiak.

Ala Bedi cumpre 40 anos, non é un reto fácil. Desde fóra vese con moita admiración o proxecto, que espazo foi para ti?
Eu creo que politicamente é un espazo bastante interesante, e manter un proxecto así durante tanto tempo é a obra e a loita do cristo. Ao final somos máis de cen persoas militando, fanse moitos programas e hai programas que levan 20 anos. Eu creo que como medio alternativo de comunicación é bastante útil dispor destes espazos, por unha banda podes ter cousas ou debates que non escoitamos nalgúns medios, e doutra banda o espazo é bastante aberto. Reúnese xente de diferentes colectivos e é unha boa oportunidade para achegarse á radio: non tes que estudar radiodifusión, podes trocear alí. É un medio que tes cerca. Ademais, foise ampliando; en principio empezou como unha radio, logo está a redacción, o apartado Ala Vídeo… Eu creo que é unha referencia en Álava. E estase notando a substitución xeneracional, como van incorporando progresivamente novos enfoques.

Hoxe viñeches á nosa cita con equipos DJ. Como empezou a pór música? Son unha
persoa bastante impulsiva, e eu diría que son totalista. Tiña moitas ganas de pór música e empezou como unha bobada. Deime conta de que en novembro do ano pasado estaba a tomar un café e deime conta de que xa levaba un tempo pensando niso, e xusto aí estaba a Bibiana de Infraestruturas, e díxome, “ouza, si queres pintar aquí o mes que vén”. Díxenlle que si, comprei a mesa e pensei: “Xa teño un mes, aprenderei todo o que podo e con iso adiante”.

Sen amedrentar.
Se non, cando? Se non teño un pensamento moi polarizado: ou non o fago, ou teño que facelo perfecto e teño que ir á academia DJ, estudar todo desde cero... A min gústame a acción. Entón empecei a ver tutoriales.

Iso tíñalle que preguntar, como aprendeu?
YouTube. Entrei nun curso, pero eran varios vídeos, e eu non podo ver cinco vídeos, aínda que sexan de dous minutos, non podo chegar até o final. Quero ver e probar o primeiro vídeo. Ao final tes que facer o que ves, como ti moléstasche, o que a ti che gusta, e a min gústame moito a música, vou a un sitio e coñezo a metade das cancións. Pintar é como facer a miña festa: pór o meu playlist favorita, pasar eu mellor que os demais…

Que tipo de música pos?Hip
hop, assonto, amapiano, afrobeats, dancehall, afropop, r&b, funk carioca…; ás veces mesturados con sons electrónicos. Ao final, este proceso de aprendizaxe non é só adestrarme coa mesa, senón verme a min mesmo neses espazos, a ver como vai.

Este ano tiven unha boa oportunidade para tocar en diferentes contextos: non é o mesmo tocar nun vermut, ao seis da tarde nun mercado ou ás dúas da noite nun gaztetxe. Ver a min mesmo nestas situacións, xestionar a ansiedade e a presión, foi un exercicio bonito para min.

Tes algún día que lembras especialmente por algunha razón, boa ou mala?
Bo ou malo… Houbo momentos de tensións. Na medida do posible vou con algún amigo, pero normalmente só, foi entón cando se empezou a sesión de DJ, que algún cable estea mal, que ouza mal, e igual perder media hora en busca dunha solución. Teño un computador portátil algo amolado, quéntame unha pila, e unha vez na festa do proxecto Bizi, na Volta a Bilbao, tiven que apagalo tres veces. Entón pensei: Cantarei Bad Gyal. Collín o micro, avisei ao técnico…

Que canción cantaches?
“Débeda”. E cantando comigo ao público! Outra vez terminei cantando unha canción. Eu creo que a acollida tamén axuda, a actitude da xente. Ás veces tes medo, como o vou a facer, a presión… Pero aprendín que son cuestións directas, que se dan problemas e avánzase.

Crear ambiente é moi importante cando pos música.
Foi bonito porque neses plans DJ busco o que eu boto de menos: fáltame escoitar este tipo de música africana. Hai espazos para iso, pero son moi masculinos. Por exemplo, en Gina non iría a un pouco, son os típicos bares de señoros, o fútbol e outros.

O ambiente depende de quen estea alén do escenario, e a guerra foi participar en festas alternativas, festas queers, festas feministas, xente e ambiente que hai nelas.

Xa vin como colaboras en Zulora facendo pastillas de opinión.
Si. Cando me preguntan que fago, pois contesto por mes ou día. Creo que participei por primeira vez na pandemia en Zulora, fun como entrevistado e logo ofrecéronme unha colaboración para o ano seguinte. Este ano repetiremos o formato, pero nalgúns capítulos igual vou facer enquisas rueiras desde Vitoria, preguntando cousas. Gracioso.

Agora quixese preguntarlle sobre o activismo antiracista. Pertences á Rede de Mulleres Migradas e Racializadas: para quen non coñece, que é?
Creado en 2017, é un espazo feminista, antiracista e decolonial. Xurdiu como un espazo non mixto, porque viamos a necesidade de dispor deses espazos, de tomar as nosas decisións; ao final, algunhas dinámicas de poder danse en espazos mixtos de militancia, e queriamos evitalas, non só en teoría, senón tamén na práctica, porque pasaron cousas así. Para min, a rede é unha especie de resistencia, un illote, ao final non nos unimos só por unha axenda política. Algúns estamos en Vitoria, outros en Bilbao, outros en Bergara… Cando nos xuntamos tomamos o día ou o fin de semana, as primeiras horas para saudarnos e ver como estamos. É un espazo de vixilancia, mesmo noutros niveis.

Aí estamos as mulleres e algunhas persoas disidentes, de diferentes orixes, a maioría de Sudamérica e algúns africanos. Ás veces realizamos actividades internas, outras facemos formacións, talleres ou dinámicas abertas. E cando temos forza sumámonos a outras dinámicas ou convocatorias.

Cal é a túa relación co activismo? Escoiteille nunha entrevista que quería buscar o equilibrio, porque tamén resulta esgotador.
Si, é esgotador. Eu creo que hai unha esixencia, e temos que saber cando xubilarnos, temos que saber coidarnos, e iso ten que ser unha prioridade. Podes acabar fumando, estar a facer isto, aguantar xente branca ou discutir con xente branca, e igual necesitas unha desintoxicación.

Organizastes talleres, entre outros, sobre o privilexio branco e a descolonización do desexo. Que experiencias déronse?
O taller do privilexio branco, por exemplo, era de tres sesións. Fixémolo en formato curto, pero cando o fixemos na Casa das Mulleres de Vitoria-Gasteiz houbo tres quendas que resultaron bastante penosos. Aínda que se faga en espazos feministas, aínda que estea dirixido a mulleres feministas, cando ao final a xente ve a un home branco adulto non se pon en dúbida nada, e estivemos nestas situacións buscando algo e unha persoa en Google se realmente a nosa resposta era correcta.

Cando vou a eses espazos eu non vou facer amigos, voume súper serio: vin, vouno a dicir claramente, e nalgúns espazos feministas pedíronnos que a denuncia o podiamos facer cun pouco máis de coidado. Entre as feministas brancas está moi normalizada fumar, loitar, ás barricadas… Pero cando es unha persoa racializada dinche estar tranquilo, “as cousas non se fan así”, “tes que ter empatía comigo”…

Provoca picor.
Moito. Por tanto, ultimamente estivemos máis dando talleres para mulleres racializadas: fixemos un taller de radio, por exemplo, e aproveitamos para recuperar as genealogías das mulleres racializadas referentes. Preocúpanos dentro da rede se sempre temos que dicir que si cando nos chaman, para que imos gardar as forzas e para quen. Entón ultimamente estamos a facer cousas para as mulleres racistas e migradas, por exemplo, na pandemia un dos membros é psicólogo e con el faciamos unhas sesións online.

Vemos que non podemos chegar a todo, ou nos preguntamos por que debemos seguir a axenda hexemónica. Démonos conta de que igual nós sumámonos a esa axenda, pero cando é o contrario non verás ás feministas brancas que veñen ás nosas convocatorias. Por tanto, quizais levemos a nosa propia axenda, claro que teremos cousas en común, pero xa está.

Sei que para ir terminando tamén interésache a fotografía.
Agora téñoo un pouco parado, pero ao principio penseino: voume a tomar a cámara analóxica e vouma a trastornar, e sobre todo era unha cuestión de retratar aos meus amigos, un pouco de black joy [alegría negra] que queriamos ver, xente razoada contenta, facendo cousas. Ademais, os meus amigos móvense en espazos como o audiovisual ou a ilustración, e saía con facilidade. Pero bo, hoxe será a fotografía, e mañá non o sabemos. Nesa procura gústame explorar as cousas, dáme igual onde vou chegar. Co tema de DJ igual, non sei até cando vou estar niso, de momento gústame, gózoo e serviume tamén para evitar a depresión.

Si?
Cando empecei quedei xustamente en paro, e claro neste sistema capitalista, de súpeto non se cantas horas de traballo, e de súpeto non tes nada e pregúntanche que feixes. Non fago nada. Pero non é certo. Para empezar, descansar, coidarche, dedicarche ao teu desenvolvemento persoal, iso non é facer nada; estou a coidarme, organizando a miña vida, planificando, buscando un lugar onde vivir, etc. Pero a música era unha forma de levantarse da cama, de ilusionarse e de mover o corpo. E logo a miña relación coa música, a música sérveme para regular unha chea de corpo, para sacar emocións, para chegar a un punto de tranquilidade, para sacar cousas fóra… Tamén tivo un valor terapéutico para min. Logo fun aprendendo máis e de momento a obsesión é de DJ.

Que retos ten para o futuro?
O 14 de decembro estarei na caseta up probadero Dokan de Donostia con xente do proxecto Karkarkar explorando a miña faceta de monologuista. Non se cantas veces vou facer unha cousa ou outra, pero quero participar en novos proxectos e verme en diferentes escenas. Espero estar a pór música onde me chaman, e doutra banda quero estar contento e activo facendo cousas, non importa o que faga, pero con ganas, gozarei e buscarei moita alegría.