Cales foron os teus referentes?Só
fixen bastante o camiño de educar na lectura –quitando un par de profesores que lembro e teño no corazón–, e esa é a pena, que non me axudou a desenvolver a competencia literaria.

E no feminismo?
Sentino de forma parecida. O interior pedíame ir cara aí, pero non souben por onde empezar. Nun deles descubrín a Miquel Missé e empecei a ler con feminismo. Entrei ao feminismo desde o transfeminismo.Os

referentes viaxaron porque lles collín en función da curiosidade e necesidade que tiven no momento, pero ao longo do tempo volvo a Annie Ernaux, sorpréndeme que a pesar de que eu vaia cambiando, non me cambie a complexidade do que sinto ao ler. Por outra banda, os nomes de todos os referentes non aparecen nas portadas dos libros. Hoxe en día, por exemplo, o meu terapeuta é un referente para min, non idealizado, pola súa forma de ver a politicidad e o ámbito persoal. O meu gran referente destes días é tamén unha persoa que traballa como profesora de nenos, que me está abrindo moitas portas compartindo libros e reflexións.

Ultimamente ouvín con desprezo que vivimos un boom de libros sobre maternidade. Que che parece?
Moléstame este este comentario. Non falamos e escribimos suficiente sobre a maternidade, pero como foi rexeitada e agora dar unha pequena cota, hai unha sensación de que está a ocupar demasiado espazo. Estamos fartos do discurso hexemónico, idealizado, medicalizado e prescrito polos homes da maternidade, iso é certo, pero dese océano case interminable de maternidade plural apenas sabemos nada. E mira cantas cores e temperaturas hai nun mar. Debemos contar as maternidades desde os nosos corpos e as nosas voces, ouvindo tamén as que non se corresponden coas nosas vivencias.

Explicar máis a fondo, por favor.
Non me interesan os discursos patolóxicos, paternalistas, penalizadores e de presión que proveñen dos supostos “expertos” e da súa suposta “neutralidade”. Ocórreme o mesmo coa neurodivergencia. Fártome de escoitar a psiquiatras, psicólogos e outros “profesionais” que se esconden detrás de bátaa branca e que miran máis a DSM-Vai que ás persoas: do autismo non aprendín de verdade ata que escoitei testemuños de primeira persoa e reivindicacións do colectivo autista.

Vostede está interesado nos que calan…
Si, a mirada váiseme sen buscar aí, porque seguramente non me vai ben quedar na superficie das convencións. E unha vez espidos os tabús, por que non espirse de verdade? Por exemplo, si falamos de técnicas de reprodución asistida, non o faremos coas frases e imaxes que unha empresa dedicada pon na propaganda das marquesiñas de autobús. Ou si falamos de aborto non buscado, non fagamos clichés como “terás outro” e “por algo sería”.

Como inflúe o tabú na saúde mental das mulleres?
Afecto á saúde en xeral, porque, en realidade, poderiamos diferenciar a saúde mental da física?, tanto como o tabaco en si mesmo. Como e até que punto? Non sei dicir, como a min tampouco me podería dicir como e até que punto afectoume, aínda que sei que a moitos niveis, a gran profundidade, a todos os ámbitos da vida e durante moito tempo afectoume. Quitoume, pero tamén mo deu, e sobre todo transformeime no proceso de buscar a maternidade e non atopala. Para min foi un proceso e aprendizaxe vital inevitable. Iso si, outra cousa é que ese proceso, que vostede no seu día vénlle á cabeza, teña que levalo en segredo, que senta só, que non teña referentes que lle axude a comprenderse, que non lle quite o peso da culpa e a viscosidad da vergoña… O proceso é natural, que ten que atravesar e escribir un mesmo, mentres que o tabaco que recolle o proceso é cultural e pon moito sufrimento sobre o proceso e dificulta o seu tránsito.

O sistema atende adecuadamente as maternidades?
Claramente non. E pode verse máis claro que nas miñas palabras no libro M de Erika Lagoma e Estitxu Fernández, nO meu parto roubado de Nahia Alkorta, en Maternidades precarias de Diana Oliver, e en palabras de moitos outros: Ibone Olza, Esther Vivas… A quen

aínda non o leu, por que lle recomendas a Karen?
En Karena existe o dialogo da dor. E facer preguntas e buscar respostas persoais. Existe tamén un diálogo entre a presión social da maternidade e o desexo do personaxe, para comprender até que punto o desexo de ser nai é “dun mesmo” e está contaminado pola cultura. A novela narra un proceso de vida no que me gustaría que o lector viaxase tolo, mostrando ás viaxeiro paisaxes dentro do protagonista. Rumoreando aos que calan, ás veces mesmo repelendo.