Como explicar aos adolescentes que está a pasar?
Sempre contemplo o contexto, e neste caso, ademais do actual, o contexto histórico é imprescindible. Moitos mozos nin sequera colocan Palestina no mapa. A gasa quizais e xusto. Traballamos directamente cos refuxiados palestinos, cos que viven en Euskal Herria, e veñen comigo aos centros educativos. Esa é, na miña opinión, a forma máis atractiva de coñecer a historia real, de boca a boca, cos nativos.

Teñen curiosidade os mozos vascos?
Diría que si, pero se non se lles conta, si non se lles ensina, non o saben. Os mass media só saben o pouco que contan e iso tampouco o saben. Nós falamos sobre todo de Cisxordania e Gaza. Cando en Cisxordania che di que hai unha muralla de 700 quilómetros construída en 2002, ao ver que os checkpoints, a presenza militar permanente, que sería un percorrido curto, teñen que superar todos estes obstáculos, os mozos sorpréndense.

Poucos coñecen o bloqueo de Gaza. Cando descobren que non poden saír e non poden entrar, directamente desde a boca dun refuxiado palestino, resúltalles máis fácil imaxinar o seu día a día.

Ahlam. Soñando cunha vida sacastes o cómic como ferramenta.
Si, é imprescindible utilizar unha metodoloxía de traballo atractiva, actualizada. O cómic é unha ferramenta eficaz. As mensaxes son simples, correctos e a súa composición por imaxes axuda moito.

Para completar este último, tivemos a oportunidade de falar con máis de 20 mulleres palestinas refuxiadas en Líbano. Ao final, catro son os protagonistas do libro: Ahlam, Hiba, Wahida e Rawaa. Quixemos visibilizar a realidade de idades, profesións e campamentos diversos. A partir do seu relato, o cómic explica a súa vida cotiá.

Rawaa, por exemplo, é unha muller que traballa en servizos sociais. Wahida é unha muller que fuxiu da guerra de Siria. En Siria xa era refuxiado, polo que tivo que refuxiarse por segunda vez hai dez anos. A través de Hiba quixemos facer aparecer a vida das mozas. O deporte é a súa paixón e o libro revela mil obstáculos que ten que superar por ser muller.

En definitiva, conta a súa situación humanitaria en Líbano. Quixemos expresar o que significa vivir co soño doutra vida, rompendo o eurocentrismo e tratando e mirando a estas mulleres de igual a igual.

Eurocentrismo en calquera
sitio… Si, desgraciadamente. Aínda que creemos o contrario, en Líbano, por exemplo, e na maioría doutros lugares, as mulleres están organizadas. Non son vítimas. Teñen a palabra. No noso imaxinario a muller árabe é oprimida, non claro, silenciosa, todas son iguais... e non. Iso é o que traballamos nos centros. O reto é romper iso mesmo. Pero a metodoloxía debe ser atractiva para “atrapar” aos adolescentes. Por iso actuamos con testemuños, vídeos e cómics en directo, entre outros. Ven que as mulleres palestinas actúan en Instagram, son youtubers e os prexuízos rompen por completo.

Traballou con refuxiados de Líbano.
Tiven a oportunidade de facer unha viaxe de traballo. Pódese dicir que alí están as peores condicións para ser refuxiado e que os que alí están viven na peor situación: alta taxa de paro, inflación, inmigración irregular, querer fuxir e non poder. O status de refuxiado non garante moito. Son campamentos moi poboados, un simple anaco de terra, sen praza, sen parque… vivendas altas de formigón que teñen que crecer cara arriba ou si por falta de espazo.

Eu actuei coas mulleres, desenvolven estratexias para afrontar o día a día. As cociñas son moi importantes, por exemplo. Alí organízanse, desde onde se fai a transmisión da gastronomía, o coñecemento e a cultura palestina. Por suposto, doulle moita importancia. Tamén conseguiron un traballo remunerado, creando pequenas empresas.

Cando adoitamos ir alí, imos aprender, a ofrecer recursos materiais para traballar con eles. Non imos ensinar nada. Sábeno, e moito máis que nós! Aquí non está nós e eles. Todos somos nós. É moi importante actuar desde o punto de vista da coparticipación internacional. Asimilámonos.

Somos ignorantes.
Somos moi ignorantes e mesturamos todo, musulmáns, árabes, mesturamos todos!
Conformámonos con titulares sinxelos e cun par de imaxes, e cremos que xa o sabemos, e non! Cantas veces dixen que hai árabes que non son musulmáns e viceversa! Debemos recuperar o contexto, a información procedente de diferentes fontes e a fame de coñecemento para entender o que realmente está a suceder no mundo.